Danıştay 8. Daire 2019/10225 Esas 2021/5570 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/10225
Karar No : 2021/5570

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...İl Özel İdaresi
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Deniz ve Kara Taşımacılık Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Rize ili, Ardeşen ve Pazar ilçeleri açıklarında bulunan sahada 1(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvurunun Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı görüş yazısına istinaden reddine ilişkin Rize İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'nün ...tarih ve E....sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesince verilen ...tarih ve E:..., K:...karar ile; ilgili mevzuat hükümlerinde, maden ocağı işletimi amacıyla denizden kum alımı faaliyetlerinin yapılması için kıyı çizgisinden deniz istikametine doğru deniz derinliğinin en az 20 metre olması gerektiği belirtilmek suretiyle söz konusu faaliyet için asgari deniz derinliği belirlenmekte, bu derinliğin sağlanması durumunda Karayolları Genel Müdürlüğü'nün söz konusu faaliyete uygun görüş vermesinin zorunlu olduğuna ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, davacı şirketin 20 metreden daha az derinlikte olmadığı anlaşılan dava konusu deniz kumu alım sahasında 1(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemin, Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün karayollarının yapımını ve emniyetle kullanımını sağlama görevi kapsamında yaptığı değerlendirme sonucunda söz konusu kum alımının deniz tahkimat yapılarına ve böylelikle Karadeniz sahil yoluna zarar vereceğini belirtmek suretiyle ortaya koyduğu objektif sebeplere dayalı olarak verdiği görüş yazısına istinaden reddedildiği anlaşıldığından, Rize ili, Ardeşen ve Pazar ilçeleri açıklarında bulunan sahada 1(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu Rize İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'nün ...tarih ve E....sayılı işleminde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince; maden mevzuatı açısından aranan 20 metreden daha az derin olmama şartını sağladığı görülen uyuşmazlığa konu alanın ruhsatlandırılmasının, karayolunun fiziki
güvenliği veya trafik güvenliğine olumsuz etkisi bulunup bulunmayacağı yönünde herhangi bir inceleme ve araştırma yapılmamış olması, söz konusu sahadan kaynaklanacak olumsuz etkilere dair somut herhangi bir tespit bulunmaması karşısında 6001 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden önce hazırlanan 23.08.1994 tarihli Genelgedeki mesafe ve derinlik koşulları belirtildikten sonra Karadeniz sahil yoluna zarar vereceği yönündeki kanaatten hareketle uyuşmazlığa konu alanın I(a) grubu maden sahası olarak işletilmek üzere ihaleye çıkarılmasına uygun görüş verilmemesine ilişkin Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı işleminde ve bu görüş yazısı esas alınmak suretiyle tesis edilen dava işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolundaki Mahkeme kararında ise hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulüne, ...İdare Mahkemesi'nce verilen istinaf başvurusuna konu ...günlü ve E:..., K:...sayılı kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Maden Kanunu'nun I (A) Grubu Madenleri ile İlgili Uygulama Yönetmeliği'nin "ihale edilecek alanların belirlenmesi" başlıklı 7'nci maddesi hükmü gereğince ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından da görüş alınacağı, ilgili hüküm gereği görüş alınan kurumların görüşlerinin idarelerince irdelenmesinin ve olumsuz gelen görüş üzerine ruhsat verilmesinin hukuken mümkün olmadığı, Karayolları Genel Müdürlüğü'nün olumsuz görüşü üzerine tesis edilen dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptaline yönelik temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından Rize ili Ardeşen ilçesi açıklarında bulunan sahada 1(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebiyle davalı idareye başvuru yapılmıştır.

Bu başvuru üzerine; davalı idarece Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'ne görüş sorulduğu, Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı görüş yazısında "söz konusu sahaya ait sınır koordinatları ve derinlik bilgilerine göre; derinliğin 26-101 metre arasında değişim gösterdiği, be nedenle bu kesimlerde 50 metre derinlikten veya bu derinliğin sağlanamadığı yerlerde 2000 metre kıyıdan uzaklık şartlarını sağlamadığından ilgili yönetmelikler nedeni ile ruhsat talebinin uygun görülmediği" yönünde görüş verilmiştir.
Davacı şirketin I(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvurusu, Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün görüş yazısına istinaden Rize İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'nün ...tarih ve E....sayılı işlemi ile reddedilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Karayollarında kurulacak tesisler ve yasaklanan faaliyetler" başlıklı 18'inci maddesinin 5'inci fıkrasında; karayollarının fiziki güvenliği ile trafik güvenliğinin sağlanması amacıyla, karayolunu etkileyen deniz, göl, nehir ve dere kenarları da dâhil olmak üzere karayolu kenarlarında 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanunu uyarınca, maden arama ve/veya işletme ruhsatı verilmeden önce Genel Müdürlüğün uygun görüşünün alınmasının zorunlu olduğu, uygulamaya ilişkin diğer hususların Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Genel Müdürlükçe hazırlanarak Bakanlık tarafından yürürlüğe konulacak yönetmelikle belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.
3213 sayılı Maden Kanunu'nun "Madencilik faaliyetlerinde izinler" başlıklı 7'nci maddesinin 14'üncü fıkrasında; maden işletme faaliyetlerinin, bu Kanuna göre Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliğe göre yürütüleceği belirtilmiştir.
21/06/2005 tarih ve 25852 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği'nin "I (a) Grubu ruhsatların verilmesi" başlıklı 62'inci maddesinde; denizlerde kıyı çizgisi ile kıyı kenar çizgisi arasındaki bölge ve deniz sahil şeritlerinde I(a) grubu maden ruhsatı verilemeyeceği, kıyı çizgisinden deniz istikametine doğru I(a) grubu maden işletme ruhsatı verilecek yerlerin, valilikçe gerekli incelemeler yapılarak belirleneceği, 20 metreden daha az derin denizlerde I(a) grubu maden işletme ruhsatı verilmeyeceği kuralına yer verilmiştir.
Orman sayılan alanlar dışındaki yerlerden, kum, çakıl ve benzeri maddelerin çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde alınması, işletilmesi ve kontrolü ile ilgili esasları düzenlemek amacıyla çıkarılan ve 08/12/2007 tarih ve 26724 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği'nin "Kum, çakıl alımıyla ilgili sınırlamalar ve yasaklar" başlıklı 5'inci
maddesinin 1'inci fıkrasının (d) bendinde; kıyı çizgisinden deniz istikametine doğru 20 metreden daha az derin denizlerde, kum, çakıl ve benzeri maddelerin alımına yönelik kum ve çakıl ocağı açılması ve işletilmesine izin verilmeyeceği belirtilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Uyuşmazlıkta, davacı şirketin ruhsat talebi Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı görüş yazısına istinaden reddedildiğinden ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:...sayılı ara kararı ile Karayolları Genel Müdürlüğü'ne söz konusu ruhsat talebine olumsuz görüş verilme gerekçelerinin neler olduğunun sorularak bu hususa açıklık getirilmesinin istenildiği, 09/02/2018 tarihinde Rize İdare Mahkemesi kayıtlarına giren ara kararı cevabı eki bilgi ve belgelerin incelenmesinden; deniz tabanından itibaren dizilip yer yer de mahmuzlar ile desteklenerek taban kumunun hareketsiz kalmasını sağlayan ve böylece özellikle büyük dalga boylarının oluştuğu zamanlarda deniz hareketleri karşısında yol gövdesinin korunmasını sağlayan tahkimatların, Karadeniz sahil yolunun kıyı şeridinden geçtiği kesimlerde büyük önem arz ettiğinin; yola yapılacak en iyi bakım çalışmasının, yolun zarar görmesine sebebiyet verecek doğrudan veya dolaylı müdahalelere meydan verilmemesi olduğunun; söz konusu tahkimatların bozulmasının, yol gövdesinde bulunan her türlü imalatın bozulmasına sebep olacağının; dava konusu alandaki kum ocağı faaliyetlerinin Karadeniz sahil yolu için en yüksek maliyet unsurlarından birisi olan deniz tahkimat yapılarına ve dolayısıyla Karadeniz sahil yoluna zarar verme ihtimali bulunduğunun; ayrıca İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü'nün 1994 yılında Valiliklere gönderdiği Genelgede ve idarelerinin Kum, Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve Kontrolü Yönetmeliği'nin değişiklik taslağına verdikleri görüşte, sahil şeridinden 50 metre derinliğin ya da bu derinliğe ulaşılamayan yerlerde 2000 metre uzaklığın sağlanamadığı durumlarda maden ocağı ruhsatı verilmemesi gerektiğinin belirtildiğinin, bu nedenle mevzuattaki 20 metre derinlik koşulu yerine, yol gövdesi, tahkimat ve koruma yapılarına zarar verme ihtimaline karşılık sahil şeridinden 50 metre derinlik ya da bu derinliğe ulaşılamayan yerlerde 2000 metre uzaklık koşulunun uygulanması gerektiğinin belirtildiği görülmektedir.
Öte yandan, yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde, maden ocağı işletimi amacıyla denizden kum alımı faaliyetlerinin yapılması için kıyı çizgisinden deniz istikametine doğru deniz derinliğinin en az 20 metre olması gerektiği belirtilmek suretiyle söz konusu faaliyet için asgari deniz derinliği belirlenmekte, bu derinliğin sağlanması durumunda Karayolları Genel Müdürlüğü'nün söz konusu faaliyete uygun görüş vermesinin zorunlu olduğuna ilişkin bir düzenleme bulunmamaktadır.
Bu durumda, davacı şirketin 20 metreden daha az derinlikte olmadığı anlaşılan dava konusu deniz kumu alım sahasında 1(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemin, Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün
karayollarının yapımını ve emniyetle kullanımını sağlama görevi kapsamında yaptığı değerlendirme sonucunda söz konusu kum alımının deniz tahkimat yapılarına ve böylelikle Karadeniz sahil yoluna zarar vereceğini belirtmek suretiyle ortaya koyduğu objektif sebeplere dayalı olarak verdiği görüş yazısına istinaden reddedildiği anlaşıldığından, Rize ili, Ardeşen ve Pazar ilçeleri açıklarında bulunan sahada I(a) grubu maden arama ruhsatı verilmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu Rize İl Özel İdaresi Ruhsat ve Denetim Müdürlüğü'nün ...tarih ve E....sayılı işleminde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, davanın reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf isteminin kabulü ile istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dava konusu işlemin iptaline ilişkin temyize konu Bölge Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, Karayolları Genel Müdürlüğü 10. Bölge Müdürlüğü'nün ...tarih ve ...sayılı işleminin yürürlükte bulunan güncel mevzuata göre yeniden değerlendirilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair ...tarih ve ...sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolundaki ...İdare Mahkemesinin ...günlü ve E:..., K:...sayılı kararı, ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...tarih, E: ..., K:...sayılı kararıyla kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, anılan karar Dairemizin 23/11/2021 tarih ve E:2019/10235, K:2021/5569 sayılı kararı ile bozulmuştur.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesinin ...gün ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 23/11/2021 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.