Danıştay 13. Daire 2020/2043 Esas 2021/3666 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2043
Karar No:2021/3666

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Servis ve Dağıtım Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı-…

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, satıcısı olan … Nak. Gıda Pet. İnş. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.'nin katılmış olduğu 172. Zırhlı Tugay Komutanlığı Kantin Başkanlığı'ınca yapılan "Genel Mal Alım Faaliyetleri Kapsamında Gazlı İçecek Alımı" ihalesinin ve bu ihalede alınan 31/12/2019 tarihli ihale kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacının ihaleye teklif sunan kişi olmadığı, teklif sunan kişinin davacı ile bayilik sözleşmesi bulunan dava dışı şirket olduğu, bayilik sözleşmesi gereğince bayinin kendi nam ve hesabına hareket ettiği, dava konusu işlemin ancak ayrı tüzel kişiliği bulunan bayinin menfaatini etkileyebileceği anlaşıldığından, davacı şirketin sübjektif dava ehliyetinin işbu dava için bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle davanın ehliyet yönünden reddine karar vermiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, bayisinin kendi nam ve hesabına değil, davacı şirketi temsilen hareket ettiği, kendisine herhangi bir marka devrinin yapılmadığı, aralarındaki sözleşme uyarınca bayisinin özel olarak yetkilendirilmedikçe askerî ihalelere katılamayacağı ve nedenle uyuşmazlık konusu ihale öncesinde özel olarak yetkilendirildiği, temsil yetkisinin idareye sunulduğu, dava konusu işlemin asıl muhatabının kendisi olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
172. Zırhlı Tugay Komutanlığı Kantin Başkanlığı tarafından 211 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanunu'nun 104. maddesiyle bu maddeye dayanılarak çıkarılan Askerî Kantin Yönetmeliği'ne göre "Genel Mal Alım Faaliyetleri Kapsamında Gazlı İçecek Alımı" ihalesi 02/12/2019 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Anılan ihaleye dört şirket tarafından teklif sunulmuş, tekliflerden ikisi kola ürünlerinin çok tanınmaması, pazar paylarının düşük olması ve bazı ürünlerde ürün çeşitliliğinin yetersiz olması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılmış, aralarında davacı şirketin satıcısının da bulunduğu iki teklif açısından ürün kalitelerinin yüksek ve birbirlerine yakın teklif vermeleri nedeniyle idare tarafından personel arasında ürün memnuniyet anketi yapılmasına karar verilmiştir.
Anket sonucuna göre, idare personelince davacı şirketin markasıyla dava dışı şirketin markası arasında oy kullanılmış, oylama sonucuna göre davacı şirketin markasının daha az oy alması nedeniyle ihale diğer şirketin satıcısı üzerinde bırakılmıştır.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu'nun 1. maddesinin 1. fıkrasında, bu Kanun'un amacının; marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması ve bu suretle teknolojik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleştirilmesine katkı sağlamak olduğu belirtilmiş; 4. maddesinde, "Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yargı kararlarında "menfaat" kavramının davacı ile iptalini istediği idarî işlem arasındaki bağı, ilgiyi ifade ettiği belirtilmekte ve idarî işlem ile dava açan kişi arasında meşrû, güncel ve ciddî bir alâka söz konusu ise, davada menfaat bağının bulunduğu kabul edilmekte, bunun dışında ayrıca subjektif bir hakkın ihlâl edilmesi şartı aranmamaktadır.
Kişisel, meşru ve güncel bir menfaat alakasının varlığı, davanın niteliğine ve özelliğine göre idari yargı yerlerince belirlenmekte, davacının idarî işlemle ciddî, makûl, maddî ve manevî bir alâkasının bulunduğunun anlaşılması, dava açma ehliyeti için yeterli sayılmaktadır. Ayrıca, iptal davaları idarî işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesine, hukukun üstünlüğünün sağlanmasına, böylece de idarenin hukuka bağlılığının ve sonuçta hukuk devleti ilkesinin gerçekleştirilebilmesine imkân sağladığından, bu davalarda menfaat alakasının bu amaç doğrultusunda yorumlanması gerekmektedir.
Kamu ihalelerinde ihale sürecine ilişkin icraî nitelikteki işlemler, sadece ihaleye katılan veya katılmak isteyenlerin hukukî durumunu etkilememekte, bunların yanında üçüncü kişilerin de hak veya menfaatlerini etkileyebilmektedir. Böyle bir durumda, söz konusu kişilerin menfaatlerinin zedelendiği iddiasıyla, mevzuatta öngörülen usuller çerçevesinde dava açabileceklerinin kabulü gerekmektedir. Dava ehliyetinin bir alt unsuru olan subjektif ehliyetin varlığının, ihale sürecine katılanlarla sınırlandırılması, Anayasa'nın idarî işlemlere karşı yargı yolunu açan 125. maddesi ile "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesine aykırılık teşkil edecek, ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "Adil yargılanma hakkı" başlıklı 6. maddesinde yer alan, "Herkes, davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir." kuralı ile "Etkili başvuru hakkı" başlıklı 13. maddesinde yer alan, "Bu Sözleşme’de tanınmış olan hak ve özgürlükleri ihlâl edilen herkes, söz konusu ihlâl resmî bir hizmetin ifası için davranan kişiler tarafından gerçekleştirilmiş olsa dahi, ulusal bir merci önünde etkili bir yola başvurma hakkına sahiptir." kuralını ihlâl edecektir.
6769 sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu'nun 4 . maddesi uyarınca marka, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini diğer teşebbüslerin mal ve hizmetlerinden ayrılmasını sağlayan işaretlerdir. Anılan Kanun'un amacı ise, marka gibi çeşitli malvarlığı unsurlarının korunması ve bu suretle teknolojik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktır.
Bu bağlamda, davalı idarece ihale sürecinde davacı şirketin markasını da içeren bir ürün memnuniyet anketinin gerçekleştirildiği, bu anket sonucuna göre davacı şirketin markasının diğer markadan daha az oy aldığının belirtildiği dikkate alındığında, davacının markasının daha az oy aldığı bir ankete karşı anketin kim tarafından kimler arasında nasıl bir şekilde gerçekleştirildiğini sorgulayabilmesi marka hakkının varlığı ve markanın korunmasının bir gereğidir.
Bu durumda, kamu ihalelerine ilişkin icraî işlemlerin yalnızca ihaleye katılanların ya da katılabilecek olanların değil, üçüncü kişilerin de menfaatini etkileyebileceği, bu şekilde menfaati etkilenen kişilerin de dava açma ehliyeti olduğunun kabulü gerektiği, her ne kadar davacı şirket tarafından bahse konu mal alımı ihalesine teklif verilmemiş ise de, anılan ihaleye teklif veren şirketin davacı şirketin Şırnak bölgesindeki tek yetkili ve dağıtıcı şirket olduğu, dolayısıyla davacının menfaatini etkileyebileceği, davacı şirketin ileri sürdüğü iddialar değerlendirildiğinde, dava konusu ihale ile davacı şirketin menfaat alâkasının bulunduğu, öte yandan, dava açma ehliyetinin yalnızca ihale sürecine katılan kişilerle sınırlanmasının Anayasa'nın 36. maddesinde belirtilen "Hak Arama Hürriyeti" ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin "Adil Yargılanma Hakkı" başlıklı 6. maddesine ve "Etkili başvuru hakkı" başlıklı 13. maddesine aykırılık teşkil edeceği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddine ilişkin Mahkeme kararında usûl hükümlerine uygunluk bulunmamaktadır. İlk derece mahkemesinin ilk incelemeye yönelik değerlendirmesini tamamlayarak karar vermesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 04/11/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.