Danıştay 13. Daire 2021/2803 Esas 2021/2477 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/2803
Karar No:2021/2477

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : S.S. … Nolu … Kooperatifi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü Tedarik ve Lojistik Dairesi Başkanlığı'nca 20/01/2020 tarihinde gerçekleştirilen "TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü Ham Petrol Taşıma Hizmet Alımı" ihalesi üzerinde bırakılan ve sözleşme imzalayan dava dışı isteklinin yüklendiği işi kendi adına kayıtlı araçlar ile yerine getirmediğinden bahisle sözleşmenin feshedilmesi ve yüklenicinin teminatının irat kaydedilmesi için davacı tarafından yapılan başvurunun cevap verilmemek suretiyle (zımnen) reddine ilişkin işlemin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce; uyuşmazlık konusu ihale üzerinde bırakılan dava dışı isteklinin, yüklendiği işi davalı idare ile imzaladığı sözleşme kurallarına ve ihale dokümanına aykırı olarak kendi adına kayıtlı araçlar ile yerine getirmediğinden bahisle ihalenin feshedilmesi ve anılan yüklenicinin teminatının irat kaydedilmesi istemiyle davacı tarafından davalı idareye başvuruda bulunulduğu, uyuşmazlığın sözleşmenin imzalanmasından sonraki döneme ilişkin ve sözleşmenin uygulanmasından doğan bir uyuşmazlık niteliğinde olduğu anlaşıldığından, sözleşmenin uygulanmasından kaynaklanan uyuşmazlığın görüm ve çözümünde adli yargı merciilerinin görevli olduğu sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesinin 3. fıkrasının (a) bendi ile 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca davanın görev yönünden reddine, kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içinde Ankara Bölge İdare Mahkemesi'ne istinaf yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; ivedi yargılama usulüne tâbi olan işlemlerden doğan uyuşmazlıklarla ilgili olarak ilk derece mahkemelerince verilen kararlara karşı temyiz kanun yoluna başvurulabileceği, bunlar dışında kalan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen kararlara karşı kural olarak istinaf kanun yoluna başvurulabileceği, ancak 2577 sayılı Kanun'un 46. maddesinde tahdidî olarak sayılan uyuşmazlıklarla ilgili kararlara karşı istinaf kanun yolundan sonra temyiz kanun yoluna da başvurulabileceği, bu durumda, yasaklama kararları dışında bir ihale işleminin iptali istemiyle açılan işbu davada İdare Mahkemesince verilen kararın, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi uyarınca ivedi yargılama usulü kuralları gereğince doğrudan temyize tâbi ve istinaf kanun yolu kapalı olduğu sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davacının istinaf başvurusunun görev yönünden reddine, dosyanın Danıştay'a gönderilmek üzere …İdare Mahkemesi'ne iadesine karar verilmiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Dosyanın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin birinci fıkrası ve Geçici 8. maddesi uyarınca görevli ve yetkili olan Ankara Bölge İdare Mahkemesi'ne gönderilmek üzere … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

USUL YÖNÜNDEN:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda söz konusu yargılama usulünün uygulanacağı; (g) bendinde ise, verilen nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabileceği kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı Kanun'un 6545 sayılı Kanun'un 19. maddesiyle değiştirilen "İstinaf" başlıklı 45. maddesinin 1. fıkrasında, idare ve vergi mahkemelerinin kararlarına karşı, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dâhi, mahkemenin bulunduğu yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine, kararın tebliğinden itibaren otuz gün içinde istinaf yoluna başvurulabileceği; 6. fıkrasında, bölge idare mahkemelerinin 46. maddeye göre temyize açık olmayan kararlarının kesin olduğu; 8. fıkrasında ise, ivedi yargılama usulüne tâbi olan davalarda istinaf yoluna başvurulamayacağı kuralları yer almıştır.
Aktarılan düzenlemelere göre, ivedi yargılama usulüne tâbi olan işlemlerden doğan uyuşmazlıklarla ilgili olarak ilk derece mahkemelerince verilen kararlara karşı temyiz kanun yoluna başvurulabileceği, bunlar dışında kalan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verilen kararlara karşı kural olarak istinaf kanun yoluna başvurulabileceği, ancak 2577 sayılı Kanun'un 46. maddesinde tahdidî olarak sayılan uyuşmazlıklarla ilgili kararlara karşı istinaf kanun yolundan sonra temyiz kanun yoluna da başvurulabileceği açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Genel Müdürlüğü Tedarik ve Lojistik Dairesi Başkanlığı'nca 20/01/2020 tarihinde gerçekleştirilen "TPAO Adıyaman Bölge Müdürlüğü Ham Petrol Taşıma Hizmet Alımı" ihalesi sonucunda 07/02/2020 tarihinde dava dışı istekli ile davalı idare arasında sözleşme imzalandığı, sözleşme imzalandıktan sonra idarece 26/02/2020 tarihinde yapılan denetim sonucunda yüklenicinin ihale konusu işi sözleşmeye aykırı olarak kendi araçları ile gerçekleştirmediğinin tespit edildiği, bunun sonucunda anılan aykırılığın giderilmesi için dava dışı yükleniciye 30 gün ek süre verildiği, davacı tarafından ise, 03/11/2020 tarihinde davalı idareye yapılan başvuruda; İdarî Şartname'nin 17. maddesine atıf yapılarak "Bu işte alt yüklenici çalıştırılmayacaktır ve işlerin tamamı isteklinin kendisi tarafından yapılacaktır. Alt yüklenicinin çalıştırıldığı TP tarafından tespit edilirse sözleşme tazminatsız olarak derhal feshedilir ve kesin teminat irad olarak kaydedilir" ibaresine yer verildiği, yüklenicinin ihale konusu işi sözleşme kurallarına aykırı olarak kendisine ait olmayan araçlarla yerine getirdiği, söz konusu durumun davalı idarece yapılan denetimde de tespit edildiği, yüklenicinin ihaleyi özmal listesini davalı idareye hileli olarak sunarak kazandığı, bu nedenle davalı idare ile dava dışı yüklenicinin aralarında imzalanan sözleşmenin feshedilerek teminatının irat kaydedilmesi gerektiği iddialarına yer verdiği, davacı tarafından yapılan başvurunun zımnen reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Mahkeme kararına karşı istinaf kanun yoluna mı, yoksa temyiz kanun yoluna mı başvurulabileceğinin belirlenmesi için öncelikle uyuşmazlığın ivedi yargılama usulüne tâbi olup olmadığının tespiti zorunludur. 2577 sayılı Kanun'a 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle eklenen "İvedi yargılama usulü" başlıklı 20/A maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, ihaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklarda ivedi yargılama usulünün uygulanacağı kurala bağlandığından, ihale işlemlerinden doğan uyuşmazlıklardan ne anlaşılması gerektiğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi kararları ile, ihale sürecinde sözleşme öncesi işlemlerin ihale işlemi, dolayısıyla idari işlem olmaları nedeniyle idari yargının görev alanına girdiği kabul edilmiş ve bu yöndeki kararlar istikrar kazanmış bulunmaktadır.
Öte yandan, ihale işlemlerine ilişkin idari usulü düzenleyen temel kanunlardan olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 4. maddesinde, ihalenin, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla işin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve yetkili mercilerin onayı ile tamamlanan sözleşmeden önceki işlemleri"; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 4. maddesinde ise, "Bu Kanunda yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müteakip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemleri" ifade ettiği belirtilmiş olup, bu kanunî tanımlamalar ve istikrar kazanan içtihatlar dikkate alınarak ihale ilanı ile başlayıp sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan süreçte idarece tesis edilen işlemlerin ivedi yargılama usulüne tâbi ihale işlemleri olduğunun kabulü gerekir.
6545 sayılı Kanun'un 18. maddesinin gerekçesinde, "İdari yargıda davaların tümü aynı usul takip edilmek suretiyle sonuçlandırılmaktadır. Ancak idari davaların bazıları, niteliği itibarıyla diğerlerinden farklıdır. Bu tür davaların geciktirilmeksizin karara bağlanması gerekmektedir. Bu bakımdan, gecikerek karar verilmesinde hem idare hem de davacılar bakımından katlanılması zor ya da imkânsız sonuçlar doğuracak sınırlı sayıdaki dava türünün, diğerlerine göre daha ivedi bir şekilde sonuçlandırılması gerekmektedir. Yargısal sürecin, süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale, özelleştirme, acele kamulaştırma uyuşmazlıklarından kaynaklanan bazı davaların ivedilikle sonuçlandırılmaması hâlinde, hukukî belirsizlik doğmasına neden olunmaktadır. Madde ile Avrupa örneklerinde olduğu gibi idari yargılamaya ivedi yargılama usulü kurumu kazandırılmaktadır." açıklamalarına yer verilmiştir.
Kanun'un gerekçesinde de ifade edildiği üzere, sınırlı sayıdaki dava türü ivedi yargılama usulüne tâbidir. Nitekim gerekçede ihaleyle bağlantılı tüm işlemlerin değil, yargısal sürecin süratle sonuçlandırılması özel önem taşıyan ihale uyuşmazlıklarının bu yargılama usulüne tâbi kılındığı vurgulanmıştır.
Bu itibarla, ihale sürecinin tamamlanmasından sonraki aşamaya ilişkin olan ve öncelikle sonuçlandırılması özel önem taşıyan uyuşmazlık olarak nitelendirilmesine imkân bulunmayan sözleşmenin feshedilmesine ve teminatın gelir kaydedilmesine yönelik olarak yapılan başvurunun cevap verilmeyerek reddine ilişkin işlemin iptali isteminden kaynaklanan dava konusu uyuşmazlığın ivedi yargılama usulü kapsamında yer almadığı anlaşıldığından, istemin Ankara Bölge İdare Mahkemesi'nce karara bağlanması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Temyiz isteminin GÖREV YÖNÜNDEN REDDİNE,
2. Tamamlama harcı olarak temyiz aşamasında yatırılan …-TL harcın istemi hâlinde davacıya iadesine,
3. Dosyanın istinaf incelemesinde görevli (ve yetkili) … Bölge İdare Mahkemesi'ne gönderilmek üzere kararı veren … İdare Mahkemesi'ne gönderilmesine, 24/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.