Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1586 Esas 2021/1258 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1586
Karar No : 2021/1258

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı
(mülga … Bakanlığı)
VEKİLİ: Hukuk Müşaviri …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …
3- … Bakanlığı
VEKİLİ: Av. …

DİĞER DAVALI : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACI) : …Özel Eğitim Sağlık Turizm San. ve Tic. Ltd. Şti.


İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 09/12/2019 tarih ve E:2014/1353, K:2019/9524 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin geçici 3. maddesinin 1., 2. ve 3. fıkralarının, geçici 4. maddesinin 2. fıkrasının, geçici 5. maddesinin 1. fıkrasının ve Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 09/12/2019 tarih ve E:2014/1353, K:2019/9524 sayılı kararıyla;
Yönetmeliğin dava konusu Geçici 3. maddesinin 1., 2. ve 3. fıkralarının, Geçici 4. maddesinin 2. fıkrasının, Geçici 5. maddesinin 1. fıkrasının incelenmesi:
Dava konusu Yönetmeliğin, 04/11/2016 tarih ve 29878 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 67. maddesinin 1. fıkrasıyla yürürlükten kaldırıldığı, bu maddeler yönünden karar verilmesine yer bulunmadığı,
Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin incelenmesi:
Dava konusu işlem ile, 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin yayım tarihinden önce açılmış veya açılma işlemleri başlatılmış olan merkezlerin, çalışmalarına başlayarak eksikliklerini, anılan Yönetmeliğin Geçici, 1., 3., 4. ve 5. maddelerinde öngörülen sürelerde tamamlaması ve uygulamaların Yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilmesinin istenildiği,
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun 34 ve Ek 7. maddelerine dayanılarak hazırlanan ve 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin 1. maddesinde; Yönetmeliğin amacının, gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izinlerinin verilmesi, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri, müeyyideleri, bakım hizmetlerinin kapsamı, bakım hizmeti için başvuru şekli ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğunun belirtildiği, Geçici 1., 3. ve 5. maddelerinde; merkezlerin hizmete başlaması için istihdam edilmesi gereken personele, merkezde çalıştırılacak personelin niteliğine, yatılı olarak hizmet veren merkezlerde günün değişik saatlerinde bulunması gereken personel ve sayısına, merkez binasının kullanımı ve fiziksel şartlarına ve hizmet verilecek engel grubuna ilişkin düzenlemelere yer verildiği,
Engelli bireylere verilen hizmetin kalitesinin artırılmasını, insan onuruna yaraşır şekilde bakım, beslenme, korunma hizmetleri sunulmasını sağlamayı amaçlayan Yönetmeliğin Geçici 1., 3. ve 5. maddelerinde, dayanak kanun hükmüne, düzenleme amacına ve hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı,
Yönetmeliğin Geçici 4. maddesinin 2. fıkrasında; Yönetmeliğin yayım tarihinden önce açılmış veya açılma işlemleri başlatılmış olan merkezlerin yeni duruma uygun hale getirilebilmesi için binalarda önemli fiziki değişikliklerin yapılmasını zorunlu kıldığı, bu değişikliklerin gerçekleştirilmesinin bazen fiilen mümkün olamayacağı ve bunun da verilmiş olan izinlerin iptali sonucunu doğuracağından ve Yönetmeliğin yayım tarihinden önceki mevzuata uygun fiziki koşulları sağlamış, usulüne uygun olarak faaliyet ruhsatı almış ve halen faaliyete devam eden merkezlerin, Yönetmeliğin 31. maddesinin 2. fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde belirtilen standart ve şartlar ile 3. fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentlerinde istenen zorunlu fiziksel şartlara, tadilat veya nakil hallerinde iki yıl, yeni hizmet binası inşa edilmesi halinde ise üç yıl içinde uyumlu hale getirmesini zorunlu kıldığından, hukuka uyarlık görülmediği,
Nitekim, dava konusu Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliğini yürürlükten kaldıran ve 04/11/2016 tarih ve 29878 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin "Merkez binaları" başlıklı Geçici 2. maddesinde, Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce hizmete açılmış ve açılış izni işlemlerine başlamış olan merkezlerin merkez binasının kullanımı, fiziksel büyüklüğü ve fiziksel şartları hakkında, ilgili bulunduğu dönemde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre işlem yapılacağı hükmüne yer verildiği gerekçesiyle,
Dava konusu Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinin 1., 2. ve 3. fıkraları, Geçici 4. maddesinin 2. fıkrası ve Geçici 5. maddesinin 1. fıkrası yönünden karar verilmesine yer olmadığına,
Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin, anılan Yönetmeliğin Geçici 4. maddesinin 2. fıkrasıyla ilgili kısmının iptaline, diğer kısımları yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idarelerden … Bakanlığı tarafından, gerek Anayasa gerekse uluslararası sözleşmeler uyarınca engelli bireylerin toplumun öncelikle korunması gereken grupları içinde yer aldığı, dava konusu işlemin iptale konu kısmının ve bu kısımda atıfta bulunulan Yönetmelik kurallarının, bakım merkezlerindeki engelli bireylerin yaşam standartlarının yükseltilmesi amacıyla düzenlendiği ve yerine getirilmesi imkansız koşullar taşımadığı, temyize konu kararın iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği, … Bakanlığı tarafından, dava konusu işlem ve düzenlemelerin, engelli bireylerin yüksek yararları gözetilerek daha kaliteli hizmet sunulması amacıyla tesis edildiği, bakım merkezlerine yeni düzenlemelere uyum sağlamaları için gerekli sürelerin tanındığı, dava konusu işlemlerin dayanak mevzuat hükümlerine ve hukuka uygun oldukları, temyize konu kararın iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği, … Bakanlığı tarafından, dava konusu düzenlemelerin diğer davalı ...Bakanlığının görev alanına girdiği, bu sebeple Bakanlıklarının hasım mevkiinden çıkartılması ve idareleri yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken husumet itirazları dikkate alınmaksızın aksi yönde verilen temyize konu kararın iptale ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarelerden Hazine ve Maliye Bakanlığının yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Davacı şirket tarafından işletilen … Engelli Bakım Merkezi, ruhsal ve zihinsel kadın/erkek engellilere hizmet vermek amacıyla dava konusu Yönetmelikten önce yürürlükte bulunan 30/07/2006 tarih ve 26244 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği kapsamında .. tarih ve …sayılı Valilik Oluru ile açılmıştır.
Dava konusu 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesi ve Yönetmelik hükümleriyle merkezlerde çalıştırılacak personele, özel bakım merkezlerinin fiziki koşullarına, çalışma esaslarına ilişkin değişiklikler getirilmesi nedeniyle, Yönetmelikte belirlenen süreler içinde gereken eksikliklerin giderilmesinin istenilmesine ilişkin Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işlemi tesis edilmiş ve davacı tarafından işletilen özel bakım merkezine gönderilmiştir.
Bunun üzerine, yeni Yönetmeliğin Geçici 3. maddesinin 1., 2. ve 3. fıkraları, Geçici 4. maddesinin 2. fıkrası, Geçici 5. maddesinin 1. fıkrası ile Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun işlem tarihindeki haliyle "Genel esaslar" başlıklı 4.maddesinde; "(...) Sosyal hizmetlere ilişkin genel esaslar şunlardır: (...)
ı) Korunmaya, bakıma ve yardıma ihtiyacı olan kişilere hizmet sunumu insan haysiyet ve vakarına yaraşır şekilde yerine getirilir. (...)
l) İhtiyacı olan, engelli ve yaşlıların hayatlarını sağlık, huzur ve güven içinde sürdürmesi, ihtiyacı olan engellilerin toplum içinde kendi kendilerini idare edebilecek ve üretken hale gelebilecek şekilde bakım ve rehabilitasyonlarının yapılması, bunlardan tedavisi mümkün olmayanların sürekli bakım altına alınması amacıyla gerekli her türlü tertip ve tedbir alınır.",
"Açılış izni ve standartlar" başlıklı 34. maddesinin 1. fıkrasında; "Kurum dışındaki kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler ve özel hukuk tüzelkişilerince bu Kanun kapsamına giren sosyal hizmet kuruluşlarının kurulmasına, teşvik edilmesine ve açılış izinlerinin verilmesine, varsa ücret tarifelerinin tespitine ilişkin usul ve esaslar ile bu kuruluşların hizmet ve personel standartları bir yönetmelikle düzenlenir.",
Ek 7. maddesinin 3. fıkrasında; "Bakıma ihtiyacı olan engellilere sunulacak bakım hizmet modeline ve kapsamına, bakım hizmetinden yararlanabileceklerin başvuru şekline, bu hizmetleri verecek olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından açılacak kuruluşlara açılış izni verilmesine, çalışmasına, denetimine, ücretlendirilmesine, idari para cezalarının ve kapatılma işlemlerinin uygulanmasına, özel bakım merkezlerine bakım hizmeti karşılığı yapılacak ödemelere ve bakım hizmeti veren resmî kurumlara yapılacak yardımlara ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca müştereken çıkarılan yönetmelikle belirlenir." hükmü,
16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin, "Amaç" başlıklı 1. maddesinde; "Bu Yönetmeliğin amacı, gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izinlerinin verilmesi, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri, müeyyideleri, bakım hizmetlerinin kapsamı, bakım hizmeti için başvuru şekli ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.",
"Kapsam" başlıklı 2. maddesinde; "Bu Yönetmelik, gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerini kapsar.",
"Merkez binasının kullanımı ve fiziksel şartları" başlıklı 31. maddesinde; "(...)
(2) Merkez binasında aşağıda belirtilen şartlar aranır: (...)
b) Merkez binası, Bakanlık tarafından Türk Standardları Enstitüsünün ilgili standartları ve hizmet verilen engelli gruplarının özellikleri dikkate alınarak hazırlanacak uygulama kılavuzunda belirlenen erişilebilirlik standartlarına uygun olmalıdır.
c) Merkez, binaların düz veya yüksek girişi olan zemin katı ve en fazla ilk üç katında hizmete açılır. Binanın üç kattan fazla olması hâlinde üçüncü katın üzerindeki katlar 32 nci maddenin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç) bentleri ve ikinci fıkrasında belirtilen bölümler ile mutfak dâhil olmak üzere hizmetin işleyişini engellemeyecek amaçlarla kullanılabilir. Binanın zemin katında eczane ve sağlık merkezi gibi sağlık hizmeti veren birimler bulunabilir. Bodrum veya yarım bodrum katlarında engelli bireylerin kullandığı yatakhane, yemekhane, çok amaçlı salon ve dinlenme salonu oluşturulamaz. (...)
(3) Merkez binasının fiziksel büyüklüğü aşağıda belirtilen şekilde hesaplanır: (...)
c) Yatılı hizmet veren merkezlerde yatak odaları en fazla üç kişilik olarak planlanır. Yatak odaları, oda içinde yer alan banyo ve tuvalet hariç olmak üzere, bakıma muhtaç bedensel engelli bireyler için bir kişilik oda en az 12 metrekare, iki kişilik oda en az 20 metrekare, üç kişilik oda en az 28 metrekare; bakıma muhtaç ruhsal veya zihinsel engelli bireyler için bir kişilik oda en az 9 metrekare, iki kişilik oda en az 15 metrekare, üç kişilik oda en az 21 metrekare büyüklüğünde olmalıdır.
ç) Yaşam alanları olarak kullanılacak grup etkinlik odaları, dinlenme odaları ve çok amaçlı salonların toplam büyüklüğü, yatak odası olarak kullanılacak zorunlu alanların toplam büyüklüğünün yarısından az olamaz. Grup etkinlik ve dinlenme odalarında en fazla on iki engelli birey bir arada bulunabilir.
d) Merkez binasının bahçesinin büyüklüğü, yatak odası olarak kullanılacak zorunlu alanların toplam büyüklüğünden az olamaz.",
"Fiziki düzenlemeler" başlıklı Geçici 4.maddesinin 2. fıkrasında; "Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce açılmış veya açılma işlemleri başlatılmış olan merkezler, 31 inci maddenin ikinci fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde belirtilen standart ve şartlar ile üçüncü fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentlerinde istenen zorunlu fiziksel şartlara bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden itibaren tadilat veya nakil hallerinde iki yıl, yeni hizmet binası inşa edilmesi halinde ise üç yıl içinde uyumlu hale getirilir." ,
"Yürürlük" başlıklı 64. maddesinde; "Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığınca müştereken hazırlanan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.",
"Yürütme" başlıklı 65. maddesinde; "Bu Yönetmelik hükümlerini Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı yürütür.",
04/11/2016 tarih ve 29878 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği'nin "Yürürlükten kaldırılan yönetmelikler" başlıklı 67. maddesinin 1. fıkrasında ise; "16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır." kuralı düzenlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Engelliler de dahil olmak üzere korumaya, bakıma veya yardıma muhtaç birey ya da sosyal gruplara yönelik hizmetlerin ve bu hizmetlere ilişkin teşkilatın kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarının düzenlendiği 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu'nun 34. ve Ek 7. maddesinde; bakıma ihtiyacı olan engellilere sunulacak bakım hizmet modeline ve kapsamına, bakım hizmetinden yararlanabileceklerin başvuru şekline, bu hizmetleri verecek olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından açılacak kuruluşlara açılış izni verilmesine, çalışmasına, denetimine, ücretlendirilmesine, idari para cezalarının ve kapatılma işlemlerinin uygulanmasına, özel bakım merkezlerine bakım hizmeti karşılığı yapılacak ödemelere ve bakım hizmeti veren resmî kurumlara yapılacak yardımlara ilişkin usul ve esasların, Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca müştereken çıkarılan yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir.
2828 sayılı Kanun'un anılan hükümlerine dayanılarak, gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak bakıma muhtaç engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izinlerinin verilmesi, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri, müeyyideleri, bakım hizmetlerinin kapsamı, bakım hizmeti için başvuru şekli ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanan Bakıma Muhtaç Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği, 16/08/2013 tarih ve 28737 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Bahse konu Yönetmeliğin 4. maddesinin 2. fıkrasında; bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce açılmış veya açılma işlemleri başlatılmış olan merkezlerin, Yönetmeliğin 31. maddesinin 2. fıkrasının (b) ve (c) bentlerinde belirtilen standart ve şarlar ile aynı maddenin 3. fıkrasının (c), (ç) ve (d) bentlerinde istenen zorunlu şartlara, tadilat veya nakil hallerinde 2 yıl, yeni hizmet binası inşa edilmesi halinde ise 3 yıl içinde uyumlu hale getirilmesi istenilmektedir. Merkezlerin uyum sağlaması istenen şartlar incelendiğinde ise, bu şartların, engelli bireylere sunulan bakım hizmetinin kalitesinin artırılması, bu bireylerin insan onuruna yakışır biçimde hayatlarını sürdürmeleri amacıyla istenilen ve belirlenen uyum süresi içinde yerine getirilmesi mümkün olan bir takım fiziki koşullar olduğu anlaşılmaktadır.
Engelli bireylerle ilgili olarak Devlete yüklenen görev ve sorumlulukların, günün değişen koşullarına uygun biçimde yerine getirilmesi ve bu bireylerin hayatlarını insan onuruna yakışır ve saygın bir biçimde sürdürebilmeleri amacıyla düzenlendiği anlaşılan Yönetmeliğin Geçici 4. maddesinin 2. fıkrasında, hukuka ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığından, dava konusu bireysel işlemin, bahse konu düzenlemeye ilişkin kısmında da hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, Eskişehir Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğünün … tarih ve …sayılı işleminin, Yönetmeliğin Geçici 4. maddesinin 2. fıkrasına ilişkin kısmının iptali yolundaki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerden … Bakanlığı (mülga Aile, … Bakanlığı), … Bakanlığı ile … Bakanlığının temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen karar verilmesine yer olmadığına, kısmen dava konusu işlemin iptaline, kısmen de davanın reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 09/12/2019 tarih ve E:2014/1353, K:2019/9524 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4. Kesin olarak, 21/06/2021 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.


KARŞI OY
X- Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka aykırı bulunmadığı, dilekçelerde ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.