Danıştay 5. Daire 2020/1087 Esas 2021/1856 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/1087
Karar No : 2021/1856

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALILAR) : 1-… (Kapatılan …) / …
: 2- … Bakanlığı / ANKARA

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, 23/07/2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'nin eki listesi ile kapatılarak Hazineye devredilen … Hastanesinde sahip olduğu hissesinin 22/07/2016 tarihi itibariyle ulaştığı değerin şirket ve hastane hesaplarındaki aktiflerin de hesaba katılmak suretiyle ulaştığı değere karşılık 417.500,00 TL tutarındaki maddi tazminatın 22/07/2016 tarihinden itibaren işletilecek ticari faiz ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası'nın … tarih ve … sayılı hisse durum raporuna göre … Sağlık Hizmetleri Anonim Şirketinin hissedarı olan davacı tarafından, adı geçen şirket bünyesinde faaliyet gösteren … Hastanesinin 23/07/2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin eki listesi ile kapatılarak hazineye devredilmesi üzerine, anılan hastaneye ilişkin olarak hissesinin 22/07/2016 tarihi itibariyle ulaştığı değerin şirket ve hastane hesaplarındaki aktiflerin de hesaba katılmak suretiyle ulaştığı değere karşılık 417.500,00-TL tutarındaki tazminatın ödenmesi istemiyle ... Noterliği'nin … tarih ve … Yevmiye numaralı ihtarnamesi ile davalı idarelere başvuruda bulunulduğu, başvurusunun zımnen reddi üzerine de bakılan davanın açıldığı, bu durumda,yukarıda açıklandığı üzere tam yargı davalarının idari işlem veya idari eylemlerden kaynaklanan davalar olduğu, davacının uğradığını öne sürdüğü zararın doğrudan kanun hükmünde kararnameden kaynaklandığı,kanun hükmünde kararnamelerin ise yürütme organının bir işlemi olmakla birlikte, fonksiyonel açıdan kanun niteliğini taşıyan hukuki düzenlemeler olduğu, söz konusu kanun hükmünde kararname metninde, kapatılan … Hastanesinin malvarlığının bedelsiz olarak Hazineye devredilmiş olduğu, dolayısıyla devir konusunda davalı olarak gösterilen idarelere devir konusunda herhangi bir işlem tesis edip etmeme ya da başka yönde bir işlem kurma olanağı tanınmadığı, iddia edilen zararın idarece tesis edilmiş bir işlem veya idareye izafe edilecek bir eylemden kaynaklanmadığı anlaşıldığından açılan bu davanın esasını inceleme olanağının bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın incelenmeksizin reddine kararı verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve kararın kaldırılmasını gerektirecek bir neden görülmediği belirtilerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesi uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; müvekkilinin terör örgütü ile bağının olmadığı, söz konusu devir işleminin tedbir niteliğinden çıkarak kalıcı hüküm haline geldiği, orantılılık ve ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil ettiği, tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi Kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyiz isteminin reddi gerektiği belirtilerek, Bölge İdare Mahkemesinin onanması gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NİN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının belirtilen gerekçelerle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacının hissedarı olduğu … Sağlık Hizmetleri Anonim Şirketinin bünyesinde faaliyet gösteren … Hastanesi 23/07/2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararname'nin eki listesi ile kapatılarak Hazineye devredilmiştir.
Bunun üzerine, davacı tarafından, anılan hastaneye ilişkin olarak hissesinin 22/07/2016 tarihi itibariyle ulaştığı değerin şirket ve hastane hesaplarındaki aktiflerin de hesaba katılmak suretiyle ulaştığı değere karşılık 417.500,00-TL tutarındaki tazminatın ödenmesi istemiyle ... Noterliği'nin … tarih ve … Yevmiye numaralı ihtarnamesi ile davalı idarelere başvuruda bulunulmuş, başvurusunun zımnen reddi üzerine, 417.500,00 TL tutarındaki maddi tazminatın 22/07/2016 tarihinden itibaren işletilecek ticari faiz ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
675 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin "dava ve takip usulü" başlıklı 16. maddesi ile "20/7/2016 tarihli ve 2016/9064 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ülke genelinde ilan edilen olağanüstü hal kapsamında yürürlüğe konulan kanun hükmünde kararnameler gereğince kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanalları ile bunların sahibi gerçek veya tüzel kişiler aleyhine veya Hazine veya Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen davalar veya takipler bakımından özel bir dava ve takip usulü getirilmiş; bu kapsamda sahipleri ya da Hazine ile Vakıflar Genel Müdürlüğüne husumet yöneltilen davalarda, icra ve iflas takiplerinde maddede belirtilen durumlara göre mahkemelerce husumet yokluğu nedeniyle davanın reddi yada düşme kararı verileceği kurala bağlandıktan sonra maddenin 4. fıkrasında, "Birinci ve ikinci fıkralar uyarınca verilen kararlarda davacı veya alacaklının 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci maddesinde belirtilen usule uygun olarak ilgili idari makama, tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük hak düşürücü süre içinde başvurabileceği belirtilir. İdari başvuru üzerine idari merci tarafından verilecek karar aleyhine idari yargıda dava açılabilir. İdari yargının verdiği karar kesin olup, uyuşmazlık adli yargıda hiçbir şekilde dava konusu yapılamaz" kuralına; maddenin göndermede bulunduğu 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. maddesinin 4. fıkrasında ise; "Birinci fıkra kapsamında tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunanlarca bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altmış günlük hak düşürücü süre içerisinde ilgili idaresine kanaat getirici defter, kayıt ve belgelerle müracaat edilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılacak kapatma işlemlerinde ise altmış günlük süre kapatma tarihinden itibaren başlar." kuralına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. maddesinin 1. fıkrası kapsamında tespite konu edilebilecek borç ve yükümlülüklere ilişkin olarak hak iddiasında bulunanların, öncelikle, anılan maddenin 4. fıkrası ile 675 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 16. maddesinin 4. fıkrası uyarınca ilgili idareye başvuruda bulunmaları ve başvuru üzerine ilgili idari merci tarafından bir karar verildikten sonra, verilen karar aleyhine idari yargıda dava açmaları gerektiği anlaşılmaktadır. Burada idarenin kararını açıklamış olması, yargı yoluna gidebilmenin ön koşulu niteliğinde bulunmaktadır.
Bu bağlamda, Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnameleri kapsamında idareye yapılan yazılı başvurularda zımni ret müessesesine yer verilmemiştir. Yukarıda yer verilen özel hükümlerle açıkça düzenlenmiş bir konuda, 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesinde öngörülmüş olan usulün işletilmesi sonucunda oluşacak zımni ret üzerine dava açılmasına imkan bulunmamaktadır.
Bakılan uyuşmazlıkta, davacı tarafından yapılan 16/08/2016 tarihli başvurunun 60 günlük süre içerisinde cevap verilmemek suretiyle zımnen reddedildiği gerekçesiyle, idarece başvuru hakkında bir karar verilmesi beklenilmeksizin davanın açıldığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle idari yargıda dava açılmadan önce yetkili idareye başvurulması ve idarece başvurunun kısmen veya tamamen reddine ilişkin bir karar verilmesinden sonra dava açılması gerektiği kuralına uyulmamıştır.
Bu durumda; idari yargıda dava açılabilmesi için, idareye yapılan başvuru hakkında yetkili idari merci tarafından kısmen veya tamamen ret yönünde bir karar verildikten sonra dava açılması kuralına uyulmadığı için, davanın esasının incelenmesine hukuken imkan bulunmadığından, temyize konu İdare Mahkemesi kararının davanın incelenmeksizin reddine ilişkin kısmında sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın incelenmeksizin reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın ... İdare Mahkemesine gönderilmesine, 09/06/2021 tarihinde kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.