Danıştay 10. Daire 2016/977 Esas 2021/3150 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2016/977
Karar No : 2021/3150

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ... Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN_KONUSU : ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Adıyaman İli, Kahta İlçesi, ... Köyünde çiftçilik yapan davacı tarafından, 2011 ve 2012 yılları üretim sezonlarında haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirlenen toplam 3.101,71 TL'nin geri alınmasına ilişkin Kahta İlçe Tahkim Komisyonu'nun ... tarih ve ... sayılı kararının kendisi ile ilgili kısmının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararıyla; dava dosyasında yer alan uydu görüntüsü, tespit tutanakları ile diğer bilgi ve belgelerin incelenmesinden; dava konusu ... numaralı parselin 100 dekarlık alanında üretim yapıldığı, geri kalan 45,1 dekarlık alanında tarım yapılmadığı halde davacının ÇKS'ye kayıt yaptırıp parselin tamamı için destekleme müracaatında bulunduğu, uydu görüntülerinde taşınmazın kısmen ekili olduğunun görüldüğü, bu durumda davacının haksız yere destekleme ödemelerinden yararlandığı açık olduğundan tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 2012 yılında yapılan tek bir tespit ile geçmişe etkili borçlandırıcı işlem tesis edilemeyeceği, her yıl için ayrı ayrı tespit yapılmış olmasının gerektiği, aynı parsele ilişkin olarak 2011 ve öncesi üretim sezonları için davacının eşi hakkında tesis edilen işleme karşı açılan davada iptal kararı verildiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, hukuki dayanağı bulunmayan temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
15/06/2012 tarih ve 28234 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren "Çiftçi Kayıt Sistemine Dahil Olan Çiftçilere Mazot, gübre ve Toprak Analizi Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ" uyarınca Adıyaman ili ön denetim kapsamına alınmıştır.
Ön denetim kapsamında, Adıyaman ilinde örnekleme yöntemiyle ilin coğrafik durumu, toplam tarım alanın varlığı, köy ve çiftçi sayısı gibi kriterler göz önüne alınarak Merkez ilçe, Kahta ilçesi ve Besni ilçesi çalışma bölgesi olarak seçilmiş olup, ilçeler bazında üç ilçeden toplam 9 köyden 15'er kişi olacak şekilde 135 çiftçi örnekleme yoluyla seçilerek ön denetim çalışmasına Bakanlık müfettiş ve teknik ekibince başlanılmıştır.
Ön denetim çalışması sonucunda hazırlanan ... tarih ve ... sayılı inceleme raporunda; Kahta ilçesinin, ... köyünde teknik heyet tarafından yapılan incelemeler neticesinde çiftçilerin beyan ettiği arazi miktarlarının doğruluğu, arazinin tarım arazisi olup olmadığına ilişkin mahallinde tespit yapılmış, en son üretim sezonunda beyan edilen ürünlerin yetiştirilip yetiştirilmediği muhtar beyanına dayanılarak kontrol edilmiş ve tespit edilen hususlara ilişkin tespit tutanağı tanzim edilerek imza altına alınmıştır. Tespit tutanağında, davacı adına kayıtlı olan ... numaralı parsel için Çiftçi Kayıt Sisteminde tarım yapılan alanın 145,100 dekar beyan edildiği halde tarım yapılan alanın 100 dekar olarak tespit edildiğine yer verilmiştir.
İnceleme raporunda yer verilen tespitlerin gereğinin yapılmasının davalı idareden istenmesi üzerine, Kahta İlçe Tahkim Komisyonunun ... tarih ve ... sayılı kararı ile; 2011 ve 2012 yılları üretim sezonlarında ... köyü, ... numaralı parselin 100 dekarlık alanında tarım yapıldığı geri kalan 45,1 dekarlık alanın tarım yapılmadığı halde davacı tarafından Çiftçi Kayıt Sisteminde ilgili parselin tamamında üretim yapılıyormuş gibi destekleme ödemelerine müracaat edilip haksız destekleme ödemesi aldığından bahisle beş yıl süre ile tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve toplam 3.101,71 TL destekleme ödemesinin geri alınmasına karar verilmiş, bu kararın iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun "haksız ödemelerin geri alınması ve hak mahrumiyeti" başlıklı 23. maddesinin 1. fıkrasında, "Haksız yere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri alınır. Haksız ödemenin yapılmasında ödemeyi sağlayan, belge veya belgeleri düzenleyen gerçek ve tüzel kişiler, geri alınacak tutarların tahsilinde müştereken sorumlu tutulurlar." hükmüne, 2. fıkrasında, "Bu Kanunla belirlenen destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticiler, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından yararlandırılmazlar." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir." hükmüne yer verilmiş olup; mahkemece gerek duyulması halinde bilirkişiye başvurulması da mümkündür.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerine göre, 5488 sayılı Tarım Kanunu hükümleri uyarınca, tarımsal destekleme ödemelerinden haksız olarak yararlandığı tespit edilen üreticilere yapılan destekleme ödemeleri, ödeme tarihinden itibaren 21/07/1953 tarih ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un 51. maddesinde belirtilen gecikme zammı oranları dikkate alınarak hesaplanan kanunî faizi ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre geri isteneceği, ayrıca destekleme ödemelerinden, idarî hata sonucu düzenlenen belgelerle yapılan ödemeler hariç, haksız yere yararlandığı tespit edilen üreticilerin, beş yıl süreyle hiçbir destekleme programından da yararlandırılmayacağı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı müfettişince ön inceleme çalışması kapsamında mahalline gidilerek yapılan denetim sonucu, Adıyaman ili, Kahta ilçesi, ... köyü, ... numaralı parselin Çiftçi Kayıt Sisteminde beyan edilen alanının 145,100 dekar olmasına rağmen anılan parselin tarım yapılan alanının 100 dekar olarak tespiti üzerine, Kahta İlçe Tahkim Komisyonunca davacının haksız yere destekleme ödemesinden faydalandığından bahisle beş yıl süreyle tüm tarımsal desteklemelerden men edilmesi ve haksız yere ödendiği belirlenen 3.101,71 TL'nin geri alınmasına ilişkin ... tarih ve ... sayılı kararın ilgili kısmının iptali isteminden ibarettir.
Uyuşmazlığın çözümü, ... numaralı parselin 45,1 dekarlık kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı hususunda toplanmaktadır. Dava konusu işleme dayanak alınan taşınmaz tespit tutanağında, anılan parselin 45,1 dekarlık kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığına ilişkin herhangi bir tespite yer verilmediği görülmektedir.
Bu hususun çözüme kavuşturulması özel ve teknik bilgi gerektirdiğinden mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması gerekmektedir.
Bu nedenle, keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle ... numaralı dava konusu parselin 45,1 dekarlık kısmının tarımsal faaliyete elverişli olup olmadığı, anılan parselin ilgili kısmının tespitin yapıldığı tarihteki tarımsal faaliyete elverişlilik durumu ve fiziki özelliğinin geçmiş yıllarda da aynı olup olmadığı, şayet elverişli olduğunun tespiti halinde Çiftçi Kayıt Sistemine beyan edilen ürünlerin ekilip ekilemeyeceğinin ortaya konularak dava konusu işlemin hukuka uygunluk denetiminin yapılması gerekirken, eksik inceleme ve değerlendirme sonucunda verilen davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Öte yandan, uyuşmazlığa konu parseli 2002 ve 2010 yılları arasındaki üretim sezonlarında kiralama yoluyla kullanan davacının eşi ... tarafından açılan davada, ... İdare Mahkemesince, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararın Dairemizin 08/06/2021 tarih ve E:2016/2969, K:2021/3149 sayılı kararı ile eksik inceleme yapıldığı gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği görülmekte olup; Mahkemece, usul ekonomisi de gözetilerek anılan davalar hakkında tek bir keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak alınacak rapora göre bir karar verilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddi yolunda verilen temyize konu ... İdare Mahkemesinin ... tarih ve E: ..., K: ... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 15 (onbeş) gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/06/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.