MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

DAVA :Davacı, kıdem tazminatı ile sosyal güvenlik destek primi alacaklarının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Uyuşmazlık, taraflar arasındaki ilişkinin 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında değerlendirilip, değerlendirilemeyeceği ve bu bağlamda iş mahkemesinin görevi noktasında toplanmaktadır.
İşçi ve işveren sıfatları aynı kişide birleşemez.
Yasanın 8 inci maddesinin birinci fıkrasına göre iş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. Ücret, iş görme ve bağımlılık iş sözleşmesinin belirleyici öğeleridir.
İş sözleşmesini belirleyen ölçüt hukukî-kişisel bağımlılıktır.
Gerçek anlamda hukukî bağımlılık işçinin işin yürütümüne ve işyerindeki talimatlara uyma yükümlülüğünü içerir. İşçi edimini işverenin karar ve talimatları çerçevesinde yerine getirir. İşçinin işverene karşı kişisel bağımlılığı ön plana çıkmaktadır.
İş sözleşmesinde bağımlılık unsurunun içeriğini, işçinin işverenin talimatlarına göre hareket etmesi ve iş sürecinin ve sonuçlarının işveren tarafından denetlenmesi oluşturmaktadır. İşin işverene ait işyerinde görülmesi, malzemenin işveren tarafından sağlanması, iş görenin işin görülme tarzı bakımından iş sahibinden talimat alması, işin iş sahibi veya bir yardımcısı tarafından kontrol edilmesi, işçinin bir sermaye koymadan ve kendine ait bir organizasyonu olmadan faaliyet göstermesi, ücretin ödenme şekli, kişisel bağımlılığın tespitinde dikkate alınacak yardımcı olgulardır. Bu belirtilerin hiçbiri tek başına kesin ölçüt teşkil etmez. İşçinin işverenin belirlediği koşullarda çalışırken kendi yaratıcı gücünü kullanması ve işverenin isteği doğrultusunda işin yapılması için serbest hareket etmesi bağımlılık ilişkisini ortadan kaldırmaz. Çalışanın işyerinde kullanılan üretim araçlarına sahip olup olmaması, kâr ve zarara katılıp katılmaması, karar verme özgürlüğüne sahip bulunup bulunmaması bağımlılık unsuru açısından önemlidir.
İş sözleşmesinde işçi işveren için belirli veya belirsiz süreli olarak çalışır. Vekâlet sözleşmesinde ise vekil kural olarak uzmanlığı bakımından iş sahibinin talimatları ile bağlı değildir.
İş sözleşmesinin varlığı ücretin ödenmesini gerektirir. Oysa vekâlet için ücret zorunlu bir öğe değildir. Vekâlet sözleşmesine ilişkin hükümlerde iş sözleşmesinin aksine sosyal nitelikte edimlere ve koruma yükümlülüklerine rastlanmaz. Vekil bağımsız olarak iş görür, bu nedenle faaliyetini sürdüreceği zamanı belirlemede kısmen de olsa serbestliğe sahiptir. Bütün zamanını tek bir müvekkile özgülemek zorunda olmayan vekil, farklı kişilerle vekâlet sözleşmeleri yapabilir. Ekonomik olarak tek bir işverene bağımlı değildir.
Tüzel kişilerde yönetim hakkı ile emir ve talimat verme yetkisi organlarını oluşturan kişiler aracılığıyla kullanılır. Tüzel kişiler yönünden tüzel kişinin kendisi soyut işveren, tüzel kişinin organını oluşturan kişiler ise somut işveren sıfatını haizdir.
Ticaret şirketleriyle tüzel kişilerde somut işveren sıfatını taşıyan organ bir kurul olabileceği gibi tek başına bir kişiye verilen yetki çerçevesinde gerçek kişinin de organ sıfatını kazanması mümkündür.
Limited, hisseli komandit ve kolektif şirketlerde yönetim yetkisi şirket ortaklarından birine bırakıldığında, bu kişi müdür sıfatıyla kişi-organ sayılır.
Türk Ticaret Kanununun 319 uncu maddesine göre, anonim şirketler yönünden yönetim ve temsil yetkisinin yönetim kurulu üyelerine bırakılması halinde, bu kişi veya kişiler kişi-organ sıfatını kazanır. Şirketi temsil ve yönetime yetkili kişi-organ sıfatını taşıyan kişiler işveren konumunda bulunduklarından işçi sayılmazlar.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 1 inci maddesine göre, iş mahkemelerinin görevi “İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözülmesi”dir. İşçi sıfatını taşımayan kişinin talepleriyle ilgili davanın, iş mahkemesi yerine genel görevli mahkemelerde görülmesi gerekir.
Somut olayda davacı esnaf odası dava dilekçesinde özetle;1999 Yılından itibaren iki yılda bir yapılan genel kurul kararı ile yönetim kurulu üyeliğine seçilen davacılar murisinin SSK giriş bildirgesi verilerek, primlerinin ödendiğini,1992 yılında emekliye ayrılarak kıdem tazminatının ve sonrasında da vefat ettiği 08.10.2005 tarihine kadar sosyal güvenlik destek primlerinin de ödendiğini, sonrasında Bakanlık müfettişi raporu ile yönetim kurulu üyelerinin işçi sayılamayacağı, böyle olunca da ödenen tüm SSK primleri ile kıdem tazminatının geri ödenmesi istemi ile Asliye Hukuk Mahkemesine dava açılmıştır.
Davalı mirasçıları zamanaşımı itirazında bulunduktan sonra, arada hizmet akti olduğunu ve yapılan işlemlerin mevzuata uygun olduğunu savunmuşturlar.
Mahkemece; uyuşmazlığın davalılar murisinin işçi sayılıp sayılmamasından kaynaklandığı, bu konuyu çözmenin de İş Mahkemelerinin görevine girdiğinden bahisle görevsizlik kararı verilmiş, bu karar temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.
İş Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda; davacı davalılar murisine yapılan ödemelerin usulsüz olduğundan 25.01.2007 tarihinde kayıtlarına giren yazı ile haberdar oldukları, davanın ise 30.04.2008 de yani bir yıllık zamanaşımı süresi geçtikten sonra açıldığı gerekçesi davanın reddine karar verilmiştir.
Öncelikle çözülmesi gerekli konu; dava konusu uyuşmazlıkta hangi mahkemenin görevli olduğudur.
507 ve 07.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5362 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Yasasının 1. maddesine göre esnaf odaları kamu kurumu niteliğinde tüzel kişiliğe sahip meslek kuruluşlarıdır.
Oda ile davalı arasındaki ilişki vekalet aktine dayanmaktadır. Diğer taraftan işçi ve işveren sıfatının aynı kişide toplanması da mümkün değildir.
Böyle olunca davacı oda ile davalılar murisi arasında bir hizmet akti olduğundan söz etme olanağı yoktur. Taraflar arasında iş sözleşmesi olmadığına göre de uyuşmazlığın İş Mahkemesinde görülmesi mümkün değildir. Önceki görevsizlik kararı temyiz edilmeksizin kesinleştiğinden yeniden görevsizlik kararı verilmesine engel bir durum da bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; dava konusu uyuşmazlığın çözümü genel yetkili Asliye Hukuk mahkemelerinin görevine girdiğine göre, görevsizlik kararı verilmesi gerekirken, işin esasına girilerek sonuca gidilmesi hatalıdır...
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 18.03.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.