BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 2. Asliye Ticaret Mahkemesi 2020/89 Esas 2020/259 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
2. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2020/68 Esas
KARAR NO : 2020/253

DAVA : Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 01/08/2019
KARAR TARİHİ : 09/07/2020

Samsun Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2019/505 E-2019/1097 K sayılı YETKİSİZLİK kararının kesinleşmesi sonucu mahkememize tevzi edilen Menfi Tespit (Kıymetli Evraktan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinden ...Ltd.Şti'nin ... ilinde sağlık sektörüyle uğraşmakta olduğunu, malzeme vermiş olduğu ... Hastanesindeki faturalı alacaklarına karşılık aldığı 31/03/2019 tarihli 30.000,00 TL ve 32.828,00 TL bedelli iki adet çeki 28/11/2018 tarihinde factoring sözleşmesi imzalayarak davalı firmaya verdiğini, müvekkilinin 31/03/2019 tarihinde beklemeden aynı gün 53.778,74 TL'yi davalıdan tahsil ettiğini, davalı firmanın müvekkili firmadan almış olduğu iki adet çeki kaybettiğini ve bu nedenle alacaklarını tahsil edemediğini, iş bu çeklerin kaybolması nedeniyle ... 19. Asliye Ticaret Mahkemesinin ... esas sayılı dosyası ile çek iptali davası açıldığını, davalı firmanın açtığı dava devam ederken, daha önceden müvekkili tarafından imzalanan sözleşme altında bulunan senet doldurularak oluşturulan 30/04/2018 tanzim tarihli 19/03/2019 vadeli 500.000,00 TL tutarındaki senetin, davalı firmanın kaybettiği iki çek bedelleri karşılığında 32.828,00 TL ve 30.000,00 TL olmak üzere toplam 62.828,00 TL olarak ... 34. İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı dosyasıyla takibe konu edildiğini, takip kesinleşince müvekkili tarafından 16.100,00 TL ödeme yapıldığını, müvekkilinin ... 34. İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı dosyası için böyle bir borcu olmadığını, davalı firmanın alacak konusu yaptığı iki adet çek iptal davasının henüz sonuçlanmadığını, mahkeme sonuçlandığı takdirde çeklerin bedellerinin çeklerin keşidecisi Çakırtepe Sağlık Hizmetleri tarafından ödeneceğini, açıklanan nedenlerle dava sonuçlanıncaya kadar takibin durdurulmasına dair ihtiyati tedbir kararı verilmesini, ... 34. İcra Müdürlüğünün ... esas sayılı dosyasında başlatılan takip nedeniyle müvekkillerinin davalıya borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; icra takibinden sonra açılan menfi tespit davalarında yetkili mahkemenin icra takibinin başlatıldığı yer mahkemesi ya da alacaklının yerleşim yeri mahkemesi olduğunu, bu nedenle yetkili mahkemenin İstanbul Çağlayan Adliyesi Mahkemeleri olduğunu belirterek davanın öncelikle yetkisizlik sebebi ile usulden reddinin gerektiğini, müvekkili şirketin takip konusu senedi usul ve yasaya uygun bir şekilde davacıdan teslim aldığını, kıymetli evrakların özelliklerinden birinin de illetten mücerret olmaları olduğunu, dava konusu senedin kambiyo senedi olduğunu, icra takibindeki borcun 62.828,00 TL olduğunu, davacı tarafından iş bu dava dosyasına 16.100,00 TL ödeme yapıldığını, haricen tahsil edilen bedelin icra dosyasına bildirildiğini, davacının davaya konu borcu kabul ve kefalet altına aldığını, davacı tarafın ikrar ettiği şekilde davacının, müvekkili şirketten 53.778,74 TL ödeme aldığını, müvekkili tarafından davacıya yapılan ödemenin müvekkiline geri ödendiğine dair dosyaya her hangi bir ödeme dekontu ve makbuz ibraz edilmediğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
DELİLLER VE GEREKÇE
Dava, bonoya dayalı başlatılan ve itirazsız kesinleşen cebri takip dosyasında borçlu olunmadığının tespiti ve ödenen kısmın istirdadı istemine ilişkindir.
Dava ilk olarak Samsun ATM 2019/505 E dosyasıyla açılmış, ön inceleme aşaması gerçekleştirildikten sonra verilen 26.11.2019 tarihli 2019/1097 K sayılı "yetki yönünden red" kararının kesinleşmesi ve yasal sürede talep üzerine mahkememize tevzi edilmiştir.
Tarafların bildirdiği tüm delillerin toplanmış olduğu tespit edilmiş, Samsun ATM tarafından Uyap kayıtları alınan ... 19. ATM ... Esas sayılı dosyası ile ... 34. İM ...sayılı takip dosyası mahkememizce fiziken de celp edilerek incelenmiş, takip dayanağı bono, taraflarca sunulan mal alım sözleşmesi, factoring sözleşmesi, bu sözleşme kapsamında tevdi ve temlik edilen fatura, çek örnekleri, taraflar arasında akdedilen protokol incelenmiştir.
Davacılardan (diğer davacının yetkilisi olduğu) ...Ltd.Şti. ile davalı arasında factoring sözleşmesi akdedildiği, takip dayanağı bononun davacılarca keşide edilerek davalıya verilmiş olduğu, ayrıca taraflar arasında takip dosyası ödemesine ilişkin bir protokol akdedildiği, davacılar tarafından takip dosyası borcuna karşılık davalıya 16.100,00 TL ödeme yapıldığı tarafların kabulünde olup uyuşmazlık, davalı factoring şirketinin davacı müşterisinden aldığı bonoyu cebren takip hakkının olup olmadığı, bononun takip konusu edilen kısmı nedeniyle bono kapsamında davacıların davalıya borcu olup olmadığı, ödenen kısmın istirdadına karar verilip verilemeyeceği hususlarına ilişkindir.
Dava dilekçesindeki ihtiyati tedbir talebi Samsun ATM'nin 01.08.2019 tarihli ara kararıyla, takip sonrası menfi tespit davasında takibin durdurulmasına karar verilemeyeceğinden reddedilmiştir.
Davanın Samsun ATM'de gerçekleştirilen ön inceleme duruşmasında davacı tarafça menfi tespit talebi yanında "haciz baskısı altında ödenen 16.100,00 TL'nin davalıdan istirdadı" talebi bulunduğu da zapta geçirilmiştir.
... 34. İcra Müdürlüğünün ... sayılı takip dosyası incelendiğinde, alacaklısının davalı ... şirketi, borçlularının davacılar olduğu, 30/04/2018 düzenleme tarihli 19/03/2019 vade tarihli 500.000,00 TL bedelli 1 adet senet dayanak gösterilerek 62.628,00 TL asıl alacak ve işlemiş faiziyle toplam 63.767,84 TL alacak için başlatılan kambiyo senetlerine özgü ilamsız takibin kesinleşmesi üzerine haciz işlemlerinin gerçekleştirildiği görülmektedir.
6361 sayılı Kanunun 9.maddesi ikinci fıkrası "Faktoring şirketi Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile Kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemez." hükmünü amirdir.
04/02/2015 tarihli ve 29257 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Faktoring İşlemlerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 8. maddesi ise;
"(1) Faturalı alacağa istinaden kambiyo senedi veya diğer senetlerin alınması halinde, alınan kambiyo senedi veya diğer senetteki ciro silsilesinde kuruluşa kambiyo senedi veya diğer senedi ciro edip veren kişinin, devralınan faturada alacaklı olarak gözüken kişi ve bu kişiden bir önceki cirantanın veya keşidecinin de faturadaki borçlu ile aynı kişi olması gerekir. Fatura ile kambiyo senedi veya diğer senetteki tutarın uyumlu olmasına dikkat edilir. Kuruluş tarafından kullanılan faktoring programları bu uyumu gözetecek ve uyumsuzluk söz konusu olduğunda işlem yapılmasına olanak vermeyecek şekilde yapılandırılır.
(2) Müşterilerden ek teminat mahiyetinde olmak üzere devralınan ve fatura veya fatura yerine geçen belgeler ile ilişkili olmayan kambiyo senedi veya diğer senetlerin tahsil edilebilmesi için;
a) Alacağın vadesinde ödenmeyip sorunlu hale gelmiş olması,
b) Alınan kambiyo senedi veya diğer senet karşılığında hiçbir şekilde kambiyo senedi ve diğer senedin ilgililerine finansman sağlanmaması,
c) Kuruluşun işlem ve muhasebe kayıtlarında ek teminat mahiyetinde alınan kambiyo senedi veya diğer senedin ilgili borcun teminatı karşılığında alındığına ilişkin kayıt düşülmesi gerekir.
(3) Müşterilerden ek teminat mahiyetinde olmak üzere devralınan ve fatura veya fatura yerine geçen belgeler ile ilişkili olmayan kambiyo senedi veya diğer senedin tahsil edilmesi, ancak kuruluşun vadesinde ödenmeyen alacağı ve müşteriden olan diğer alacaklarını ilgili mevzuat çerçevesinde alacağın geri ödenebilirliğine göre Tasfiye Olunacak Alacaklar veya Zarar Niteliğindeki Alacaklar hesabında sınıflandırması, buna göre özel karşılık ayırması ve hukuki takip süreçlerini başlatmış olması halinde mümkündür." düzenlemesini içermektedir.
Her iki düzenleme birlikte değerlendirildiğinde; faktoring şirketlerinin ticari bir ilişkiye istinaden alındıkları belgelenemeyen kambiyo evrakını temlik almalarının mümkün olmadığı, müşteriden ticari bir ilişkiye dayalı olmaksızın aldıkları kambiyo senetlerinin tahsili yoluna gidebilmeleri için ise; bu senetler karşılığında senedin ilgililerine finansman sağlanmamış olması, sözleşme kapsamında temlik alınan alacakların tahsil edilememiş olması ve bu senetlerin borcun teminatı olarak alındığının faktoring şirketlerinin muhasebe kayıtlarına işlenmiş olması şartlarının birlikte gerçekleşmesinin gerektiği anlaşılmaktadır. Müşteriden temlik alınan alacakların tahsil edilemeyip sorunlu hale geldiklerinin kabulü ise yukarıda anılan Yönetmeliğin 8.maddesi üçüncü fıkrası hükmü uyarınca; alacağın şirketin "Tasfiye Olunacak Alacaklar veya Zarar Niteliğindeki Alacaklar" hesabında sınıflandırılması, bu alacağa özel karşılık ayrılması ve alacak ile ilgili hukuki takip süreçlerinin başlatılmış olması halinde mümkündür.
Davalı tarafça dava konusu takip dosyasında taraflar arasında düzenlenen tarihsiz protokol ile takip borcunun ödenmesinin davacılar tarafından kabul edildiği ve bu kapsamda haricen 16.100,00 TL ödendiği belirtilerek, borcun davacıların kabulünde olduğu ve bir kimsenin borçlu olmadığını iddia ettiği dosya borcunu ödemesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğu ileri sürülmüşse de, davacı tarafça da belirtildiği üzere takip dosyasında tatbik edilen araç hacizleri nedeniyle bu protokol düzenlenerek borcun kısmen ödenmek zorunda kalındığı anlaşılmakla, 6361 sayılı Kanun emredici hükümleri de gözetildiğinde bu iddiaya itibar edilmemiştir.
Yargıtay 19. HD 2016/7795 E. 2016/14441 K. sayılı emsal ilamında da belirtildiği üzere 6361 sayılı Kanun'un anılan m.9/f.2 hükmü ve sözü geçen Yönetmeliğin m.8/f.1,2,3 hükmünün emredici nitelikleri karşısında ve faktoring sözleşmelerinin mahiyeti de nazara alındığında, dava konusu takip dayanağı bononun, taraflar arasında akdedilen factoring sözleşmesi kapsamında ve 6361 sayılı Kanuna uygun temlik alınmış faturalı alacağa karşılık tevdi alınmış bir kambiyo evrakı olmadığı, sözleşme kapsamında davacı şirketten temlik alınan faturalı alacağa karşılık yine davacı şirketten ciro yoluyla tevdi alınan, keşidecisi (davacı şirketin borçlusu) dava dışı ....Ltd.Şti olan iki adet çek bulunduğu, takip dayanağı bononun factoring şirketinin doğrudan müşterisinden aldığı bono olduğu, bu nedenle 6361 sayılı Kanunla doğrudan müşteriden alınan bononun tahsili yasaklanmış olmakla, takip dayanağı bononun olsa olsa teminat amaçlı alınmış bono olabileceği, factoring sözleşmesi kapsamında tevdi/temlik alınan iki adet çekin davalı şirketçe zayi edilmesi nedeniyle ... 19 ATM'de dava açıldığı ve bu iki çekin iptaline karar verilmiş olduğu, ancak davacı şirketten temlik alınan faturalı alacakla ilgili davalı şirketin dava dışı borçludan alacak hakkının devam etmekte olduğu, çeklerin kaybedilmesi nedeniyle davalının kambiyo evrakına dayalı takip hakkını yitirmesinin temlik alınan fatura alacağının tahsilinin tüm yasal imkanlar kullanılmasına rağmen sonuçsuz kaldığını ve bu nedenle davacı müşterisinden aldığı teminat niteliğinde bonoyu takip konusu yapma hakkını elde ettiğini göstermeyeceği, zira kredi kuruluşu olmayan faktoring şirketlerinin yukarıda yer verilen özel hükümler karşısında bu türden bir kambiyo senedinin tahsilini, izah edilen şartların oluşması hali müstesna olmak üzere talep edemeyecekleri, faktoring sözleşmesi kapsamında davacı müşteriden temlik alınan alacakların tahsil edilemeyip sorunlu hale geldiği açık olmadığı gibi, teminat mahiyetindeki kambiyo senedinin tahsil şartlarının oluştuğunun, bu hususta ispat yükü kendine düşen davalı factoring şirketince kanıtlanamadığı anlaşılmakla, aşağıdaki şekilde davanın kabulüne, davacıların takip dayanağı bononun takip konusu edilen kısmı nedeniyle borçlu olmadıklarının tespitine, davalıya ödenen kısmın istirdadına karar vermek gerekmiştir.
Dava dilekçesinde yer alan kötüniyet tazminatı talebinin ise, takip dayanağı bono davacılarca keşide edilerek lehdar sıfatıyla davalıya verildiği ve imza inkarı bulunmadığı gibi, davalı şirketçe kötüniyetle takip konusu edildiği ispatlanamadığından, yasal koşulları oluşmamakla bu talebin reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM :Ayrıntısı ve Gerekçesi Yukarıda Açıklandığı Üzere;
1-Davanın KABULÜ ile,
... 34.İcra Müdürlüğü ... Esas takip dosyasında davacıların 30/04/2018 tanzim tarihli, 19/03/2019 vade tarihli, 500.000,00-TL bedelli bononun takip konusu edilen 62.868,00-TL'lik kısmı (939,84-TL işlemiş faiz talebi dahil) nedeniyle davalıya borçlu olmadıklarının tespitine,
Takip konusu borç nedeniyle davalıya ödenen 16.100,00-TL'nin davalıdan tahsiliyle davacılara verilmesine,
2-Davacıların kötü niyet tazminatı talebinin yasal koşulları oluşmadığından reddine,
3-Alınması gereken karar ve ilam harcı 4.294,51-TL olup, peşin alınan 1.089,00-TL'nin mahsubu ile bakiye 3.205,51-TL karar ve ilâm harcının davalıdan alınarak Hazineye gelir kaydına,
4-Davacılar tarafından yapılan ilk dava açma gideri 1.212,90-TL, posta ve tebligat masrafı 772,90-TL olmak üzere toplam 1.985,80-TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacılara verilmesine,
5-Davacılar kendisini vekil ile temsil ettirdiklerinden AAÜT gereğince taktir olunan 8.972,84-TL nispi vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacılara verilmesine,
6-Davacılar tarafından yatırılan gider ve delil avansından yargılama sırasında yapılan masraflar ile karar tebliğ giderlerinden geriye kalan avansın karar kesinleştiğinde ve istek halinde davacıya iadesine,
Dair, taraf vekilleri ve davacı asilin yüzüne karşı, tarafların gerekçeli kararı tebliğ tarihinden itibaren 2 HAFTA içerisinde mahkememize verecekleri bir dilekçe ile veya bulundukları yerdeki başka bir mahkeme aracılığıyla mahkememize gönderecekleri dilekçe ile HMK. 341.maddesi uyarınca İstanbul BAM. nezdinde İSTİNAF yoluna başvurma hakları bulunduğu hatırlatılmak suretiyle verilen karar açıkça okunup anlatıldı. 09/07/2020


Katip ...



Hakim ...