Danıştay 10. Daire 2019/4735 Esas 2021/1411 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No: 2019/4735
Karar No: 2021/1411

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Sitesi … Blok Apartman Yöneticiliği Adına Yönetici … (Eski Adı … Sitesi … Blok Apartman Yöneticiliği)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı davanın reddi yolundaki kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı apartman yönetimi tarafından, işyeri bildirgesi, işe giriş bildirgesi ve 2013/04-12 ile 2014/01-04 dönemlerine ait aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmediğinden bahisle 30.796,80 TL idari para cezası ile tecziyesine dair ... tarih ve ... sayılı işlem ile işyerine ait tutulması ve saklanması gereken kayıtların ibraz edilmediğinden bahisle 6.426,00 TL idari para cezası ile tecziyesine dair ... tarih ve ... sayılı işleme karşı yapılan itirazın reddine dair İstanbul Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü Pendik Sosyal Güvenlik Merkezinin ... tarih ve ... karar sayılı idari para cezası itiraz komisyonu kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; apartmanda yapılan denetimde bir şahsın kapıcı olarak çalıştığı hususunun tespit edildiği, dolayısıyla söz konusu çalışanın işe giriş bildirgesinin, işyeri bildirgesinin ve aylık prim ve hizmet belgelerinin Kuruma verilmesi gerektiği halde verilmediği, ayrıca istenilmesine rağmen gerekli defter ve belgelerin süresinde davalı idareye ibraz edilmediği görüldüğünden davacıya (30.796,80 TL + 6.426,00 TL) para cezası verilmesinde ve dolayısıyla da anılan para cezalarına karşı yapılan itirazın reddine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, denetim tutanağı esas alınarak başka bir araştırma yapılmadan hüküm kurulmasının isabetsiz olduğu, kapıcı olarak çalışan kişinin iş akdinin feshedildiği, ...'nın ekonomik sıkıntısı nedeniyle kapıcı dairesinde oturmaya devam etmesine izin verildiği, doğalgaz sistemiyle ısınan apartmanda kapıcıya ihtiyaç duyulmadığı, işçi çalıştırılmadığı için defter ve belge incelenmesinin sonuca bir etkisinin olmayacağı, idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Danıştay Başkanlık Kurulunun 07/03/2019 tarih ve 2019/24 sayılı kararıyla Danıştay Onbeşinci Dairesinin kapatılması üzerine Danıştay Onuncu Dairesine gönderilen dava dosyasında, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:


İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Davacı apartmana ait iş yerinde kayıtdışı çalışan bulunduğu yolunda yapılan ihbar üzerine Sosyal Güvenlik Denetmeni tarafından 18/04/2014 tarihinde fiili denetim yapıldığı, denetim sonucu hazırlanan … tarih ve … sayılı durum tespit raporuyla, işyeri bildirgesi, bir işçinin işe giriş bildirgesi ile 2013/04-12 ile 2014/01-04 dönemlerine ait aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde Kuruma verilmediği, işyerine ait tutulması ve saklanması gereken kayıt ve belgelerin ibraz edilmediğinden bahisle davacının iki ayrı işlemle toplam 37.222,80 TL idari para cezası ile cezalandırıldığı, bu işlemlere karşı yapılan itirazın reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
01/10/2008 tarihine kadar yürürlükte bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 8. maddesinde, "İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte Kuruma doğrudan vermek veya iadeli taahhütlü olarak göndermekle yükümlüdür.",
9. maddesinde, "işveren çalıştıracağı kimseleri, işe başlatmadan önce örneği Kurumca hazırlanacak işe giriş bildirgeleriyle Kuruma doğrudan bildirmekle veya bu belgeleri iadeli-taahhütlü olarak göndermekle yükümlüdür.",
140. maddesinin 1. fıkrasının "a" bendinde; "Bu Kanunun 8 inci maddesinde belirtilen bildirgeyi Kanunda belirtilen tarihte Kuruma vermeyenlere; 1- Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olanlar için üç aylık asgari ücret tutarında, 2- Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için iki aylık asgari ücret tutarında, 3- Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret tutarında,",
"b" bendinde; "Bu Kanunun 9 uncu maddesinde belirtilen bildirgeyi yasal süresi içinde Kuruma vermeyenlere, her bir sigortalı için aylık asgari ücret tutarında, bildirilmeyen sigortalıların çalışma izninin olmaması durumunda asgari ücretin iki katı tutarında; .... idari para cezası verilir." hükümleri yer almıştır.
Mülga 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 29/07/2003 tarih ve 4958 sayılı Kanun hükmü ile değiştirilen 140. maddesinin 5. fıkrasında, fiilin işlendiği günden itibaren beş yıl içinde tebliğ edilemeyen idari para cezalarının zamanaşımına uğrayacağı kurala bağlanmıştır.

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nu yürürlükten kaldıran 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun, idari para cezasına ilişkin hükümleri 01/10/2008 tarihinde yürürlüğe girmiş olup; anılan Kanun'un 8. maddesinde; "İşverenler, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılan kişileri, 7 nci maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıç tarihinden önce, sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü,
11. maddesinin 3. fıkrasında, "İşveren, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlüdür." hükmü,
İşlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 86. maddesinde; "İşveren bir ay içinde 4 üncü ve 5 inci maddeye tabi çalıştırdığı sigortalıların ve sosyal güvenlik destek primine tabi sigortalıların; a) Ad ve soyadlarını, T.C. kimlik numaralarını, b) 80 inci maddeye göre hesaplanacak prime esas kazançlarını, c) Prim ödeme gün sayıları ile prim tutarlarını gösteren ve örneği Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenen asıl veya ek aylık prim ve hizmet belgesini, 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındakiler için en geç Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar, diğer sigortalılar için ise ait olduğu ayı takip eden ayda Kurumca belirlenecek günün sonuna kadar Kuruma vermekle veya sigortalı çalıştırmadığı takdirde, bu hususu sigortalı çalıştırmaya son verdiği tarihten itibaren, onbeş gün içinde Kuruma bildirmekle yükümlüdür." hükmü bulunmaktadır.
Anılan Kanun'un 102. maddesinin 1. fıkrasının a bendinin 2. alt bendinde, "8 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen bildirgenin verilmediğinin, mahkeme kararından veya Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.",
"b" bendinde; "11. maddesinde belirtilen bildirgeyi, Kurumca belirlenen şekle ve usûle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenler veya bu Kanunda belirtilen süre içinde Kuruma vermeyenlere; .. 2) Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı tutarında, .. idari para cezası uygulanır.",
“c” bendinde; “86 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca verilmesi gereken belgeleri, Kurumca belirlenen şekilde ve usûlde vermeyenler ya da Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler veya belirlenen süre içinde vermeyenlere her bir fiil için;.... 4) Belgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya da bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleri veya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılan sigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olup olmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın, aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanır.” hükmü,
"e" bendinin 4. alt bendinde, "Tutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defter ve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte; kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerin tasdik tarihinden önceki kısmı, işçilikle ilgili giderlerin işlenmemiş olduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına esas tutulan kazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde usûlsüz veya noksan tutulmuş defterler, herhangi bir ay için sigorta primleri hesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgili ödemelerin (sigorta primine esas kazancın ödemeye bağlı olduğu durumlar dahil) o ayın dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlere işlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmaz ve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için, aylık asgari ücretin yarısı tutarında; kullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğu halde tasdiksiz tutulmuş olan defterler geçerli sayılmaz ve tutmakla yükümlü bulunulan defter türü dikkate alınarak bu bendin (1) ve (2) numaralı alt bentlerine göre; Vergi Usûl Kanunu gereğince bilanço esasına göre defter tutulması gerekirken işletme hesabı esasına göre tutulmuş defterler geçerli sayılmaz ve bu bendin (1) numaralı alt bendine göre, ...",
"e" bendinin 5. alt bendinde, "İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında, idari para cezası uygulanır. İbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veya bir bölümünün geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden, ayrıca geçersizlik fiilleri için idari para cezası uygulanmaz, sadece tutulan defter türü dikkate alınarak bu bendin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerine göre idari para cezası uygulanır." hükümleri yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; davacı apartmana ait iş yerinde kayıtdışı çalışan bulunduğu yolunda yapılan şikayet üzerine Sosyal Güvenlik Denetmeni tarafından 18/04/2014 tarihinde fiili denetim yapıldığı, işyeri durum tespit tutanağının Sosyal Güvenlik Denetmeni ve şikayetçi ... tarafından imzalandığı, apartmanın 8 numaralı dairesinde ikamet eden ve bilgisine başvurulan ...'ın üç yıldır apartmanda bulunduğu ve ...'yı kapıcı olarak bildiği şeklinde beyanda bulunarak tutanağı imzalamaktan imtina ettiğinin belirtildiği, bunun üzerine idari para cezası işlemlerinin tesis edildiği görülmektedir.
Öte yandan, davacı apartman yöneticiliğine karşı açılan hizmet tespiti davasında, İstanbul ... İş Mahkemesinin ... tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; ...'nın 17/12/1997 - 19/04/2014 tarihleri arasında apartman yöneticiliğinde kesintisiz olarak çalıştığının tespit edildiği, temyiz edilen bu kararın ... Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, kısa karar ile gerekçeli karar arasındaki uyumsuzluk nedeniyle bozulmasına karar verildiği, Mahkemesince bozma kararına uyularak yargılamaya devam olunduğu ve … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; ...'nın 17/12/1997 - 19/04/2014 tarihleri arasında apartman yöneticiliğinde kesintisiz olarak çalıştığının tespit edildiği, bu kararın ... Hukuk Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulduğu gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, idari para cezasına esas alınan denetim tutanağının sadece şikayetçi tarafından imzalandığı, iş yerinde çalıştığı ileri sürülen ... tarafından açılan hizmet tespiti davasının derdest olduğu, bu davada denetim tutanağında bilgisine başvurulan ...'ın tanık olarak alınan ifadesinde "denetimde davacının kapıcı olarak çalıştığı yönünde beyanda bulunmadım. Bana sormuş olduğunuz 18/04/2014 tarihli tutanakta imzam bulunmamaktadır" diye beyanda bulunduğu, diğer tanık ifadelerinde de, Meklim sitesinde birden fazla apartmanın olduğu ve birden fazla apartman görevlisinin çalıştığı, dava dışı A3 blok yönetimi tarafından da şikayetçi kişiye ödemeler yapıldığının belirtildiği, bu durumda hizmet tespiti davasında verilecek kararın dava konusu işlemi etkileyeceği görüldüğünden hizmet tespiti davasının sonucu beklenilerek, bu davada verilecek karar ile tanık olarak dinlenilen kişilerin ifadeleri bir bütün olarak değerlendirilerek, işe giriş tarihine ve iş yerinin ne zaman sigortalı çalıştırmaya başladığına yönelik olarak (işyeri bildirgesinin verileceği tarih) yapılacak tespitlere göre idari para cezasının zamanaşımına uğrayan kısmı olup olmadığı ortaya konularak bir karar verilmesi gerekirken bu hususlar araştırılmadan davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın reddi yolundaki … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı temyize konu kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (on beş) gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 25/03/2021 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.