Danıştay 8. Daire 2016/1772 Esas 2021/1800 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/1772
Karar No : 2021/1800

DAVACI : …

DAVALILAR : 1- … Bakanlığı
VEKİLİ : Av. …
2- … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU :
1. Davacının öğrenci etüd merkezinin nakil istemine ilişkin başvurusunun asansör bulunmadığı gerekçesi ile reddine ilişkin Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E. … sayılı işlemi ile;
2. Bu işlemin dayanağı olan Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesi'nin "asansör şartına" ilişkin 10/7 maddesinin iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI : Dava konusu düzenlemenin Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 45. maddesine aykırı olduğu, davacının taşınmak istediği binanın 4 katlı olmadığı, kat sayısının birden fazla olmadığı, kullanılabilir katlar alanının 800 m²'den az olduğu, binanın giriş katı ve üzerinde bir katın mevcut olduğu, kazan dairesi ve depoların bulunduğu iskan edilmemiş bir bodrumun mevcut olduğu, dava konusu Yönerge'de yer alan “Binanın zemin katının dışında birden fazla katı bulunan kurumlarda” ibaresinin kendisine “Binanın zemin katının dışında katı bulunan kurumlarda” şeklinde değiştirilerek uygulandığı, Gökçeadası Belediyesi’nin 05/10/2015 tarihli yazısına göre Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 45. maddesinde belirtilen bodrum katlar dahil kat adedi 4 ve daha fazla olan binalarda asansör yapılmasının zorunlu olduğuna ilişkin düzenlemesi uyarınca davacının taşınmak istediği taşınmazda asansör zorunluluğunun olmadığının belirtildiği ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
… BAKANLIĞI'NIN SAVUNMASI: Üst hukuksal düzenleme olan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunu’na dayanarak 20/07/2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği'nin yürürlüğe girdiği ve anılan Yönetmelik hükümleri uyarınca engellilerin kamu hizmetlerine erişebilirliğini sağlamak için binalarda asansör bulundurulması zorunluluğu getirildiği, bu kapsamda 05/07/2014 tarihinde Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 11. maddesinin 2. fıkrasına asansör şartına ilişkin hükmün eklendiği; 11/03/2020 tarihli Makam Oluru ile yürürlüğe giren Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesiyle dava konusu Yönerge'nin yürürlükten kaldırıldığı, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 2. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde yer alan “ öğrenci etüt merkezleri" ibaresinin ise 687 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin 5. maddesiyle yürürlükten kaldırıldığı ve öğrenci etüt eğitim merkezlerinin 5580 sayılı Kanun kapsamından çıkarılması nedeniyle davacı kurumun etüt eğitim merkezi adı altında faaliyetine devam etme imkanının kalmadığı savunulmaktadır

… VALİLİĞİ'NİN SAVUNMASI: Usule ilişkin olarak davada süre aşımı bulunduğu; esasa yönelik olarak ise; özel öğretim kurumları binalarının fiziki şartlarının yönerge ile tespit edildiği, davacının nakil istediği binanın bodrum kat, zemin kat ve üst kat (birinci kat) olmak üzere üç kattan oluştuğu ve anılan binada asansör bulunma zorunluluğunun olduğu, bu konuda özel düzenlemelerin dikkate alınması gerektiği savunulmaktadır

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Öğrenci etüd merkezinin nakil istemine ilişkin davacı başvurusunun asansör bulunmadığı gerekçesi ile reddi yolunda Çanakkale Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve … sayılı işlemi ile bu işleme dayanak Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesinin ''asansör şartına'' ilişkin 10/7 maddesinin iptali istenilmektedir.
Kamu hizmetinin etkin ve verimli şekilde yürütülmesi için gerekli önlemleri almakla ve bu kapsamda öğrenci etüd merkezlerine ilişkin genel düzenleyici işlemler ihdas etme ile yükümlü olan idarenin; 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılan Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği doğrultusunda dava konusu Yönerge ile ''asansör şartı'' getirmesinde ve davacının nakil istemini binada asansör bulunmadığı gerekçesiyle reddetmesinde hukuka, hizmet gereklerine, üst normlara aykırılık ve iptali gerektirecek bir husus bulunmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci ve Altıncı Dairelerince 2575 sayılı Danıştay Kanunu'nun Ek 1. maddesi uyarınca müşterek yapılan duruşma için taraflara önceden bildirilen 24/03/2021 tarihinde, davacının gelmediği, davalı … Bakanlığı vekili Av. …'ın geldiği, davalı … Valiliği vekili Av. …'in gelmediği, Danıştay Savcısının hazır olduğu görülmekle, açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısının düşüncesi alındıktan sonra taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ SÜREÇ :
Dava; davacının öğrenci etüd merkezinin nakil istemine ilişkin başvurusunun asansör bulunmadığı gerekçesi ile reddine ilişkin Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E. … sayılı işlemi ile bu işlemin dayanağı olan Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesi'nin "asansör şartına" ilişkin 10/7 maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; davacıya … tarihli ve … sayılı Valilik Oluru ile kurum açma izni verildiği, davacı tarafından 28/08/2015 tarihinde kurum binasının başka bir adrese nakli için İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurulduğu, Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E. …/37 sayılı işlemi ile dava konusu Yönerge’nin 10/7. maddesi gerekçe gösterilerek binada asansör bulunmadığından davacının talebinin uygun görülmemesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
Davalı Çanakkale Valiliği'nin davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiğine ilişkin usule yönelik itirazı yerinde görülmemiştir.

ESAS YÖNÜNDEN:
İlgili Mevzuat:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Kanun önünde eşitlik" başlıklı 10. maddesinde, "Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar." hükmü yer almaktadır.
14/07/2009 tarih ve 27288 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 03/12/2008 tarihli ve 5825 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan “Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme”nin 1. maddesinde bu Sözleşmenin yapılmasının amacı, engellilerin tüm insan hak ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit şekilde yararlanmasını teşvik ve temin etmek ve insanlık onurlarına saygıyı güçlendirmek olarak tanımlanmış olup; anılan Sözleşme'nin "Erişilebilirlik" başlıklı 9. maddesinde taraf Devletlerin engellilerin bağımsız yaşayabilmelerini ve yaşamın tüm alanlarına etkin katılımını sağlamak ve engellilerin diğer bireylerle eşit koşullarda fiziki çevreye, ulaşıma, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sistemleri dahil olacak şekilde bilgi ve iletişim olanaklarına, hem kırsal hem de kentsel alanlarda halka açık diğer tesislere ve hizmetlere erişimini sağlamak için uygun tedbirleri alacakları, erişim önündeki engellerin tespitini ve ortadan kaldırılmasını da içeren bu tedbirlerin diğerlerinin yanında binalar, yollar, ulaşım araçları ve okullar, evler, sağlık tesisleri ve işyerleri dahil diğer kapalı ve açık tesisler ile elektronik hizmetler ve acil hizmetler de dahil olmak üzere bilgi ve iletişim araçları ile diğer hizmetlere de uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
07/07/2005 tarih ve 25868 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'un Geçici 2. maddesinde kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapıların bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirileceği hükmüne yer verilmiştir.
14/02/2007 tarih ve 26434 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun 1. maddesinde bu Kanunun amacı, Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişiler, özel hukuk tüzel kişileri veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişiler tarafından açılacak özel öğretim kurumlarına kurum açma izni verilmesi, kurumun nakli, devri, personel çalıştırılması, kurumlara yapılacak malî destek ve bu kurumların eğitim-öğretim, yönetim, denetim ve gözetimi ile yabancılar tarafından açılmış bulunan özel öğretim kurumlarının; eğitim-öğretim, yönetim, denetim, gözetim ve personel çalıştırılmasına ilişkin usûl ve esasları düzenlemek olarak tanımlanmış olup; anılan Kanun'un 4. maddesinde kurum binalarının niteliklerinin, bu binalarda açılabilecek kurumlar ile her tür tesis ve donanıma ilişkin standartların Bakanlıkça belirleneceği hükmüne yer verilmiştir.
20/03/2012 tarih ve 28239 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği'nin 11. maddesinin 2. fıkrasında ise "(Ek:RG-5/7/2014-29051) Binanın zemin katının dışında birden fazla katı bulunan kurumlarda veya binanın zemin katı dışında kurum açılacak binalarda asansör (Ek ibare:RG-23/7/2015-29423) veya engellilerin erişilebilirliğini sağlayan taşıma ve iletme sistemlerinin bulunması gerekir." hükmü yer almaktadır.
17/08/2012 tarihli Makam Oluru ile yürürlüğe giren dava konusu Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesi'nin 10. maddesinin 7. fıkrasında "Binanın zemin katının dışında birden fazla katı bulunan kurumlarda veya binanın zemin katı dışında kurum açılacak binalarda asansör (Ek ibare: Makam Oluru 18/08/2015-8163923) veya engellilerin erişilebilirliğini sağlayan taşıma ve iletme sistemlerinin bulunması gerekir. Asansörün engelliler için Türk Standartları Enstitüsünün belirlediği standartlara uygun olması zorunludur." düzenlemesine yer verilmiştir.
02/11/1985 tarih ve 18916 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 45. maddesinde ise " İmar planına göre kat adedi 3 olan binalarda asansör yeri bırakılmak, 4 ve daha fazla olanlarda ise asansör tesis edilmek zorundadır. İskan edilen bodrum katlar dahil kat adedi 4 ve daha fazla olan binalarda asansör yapılması zorunludur. Daha az katlı yapılarda da asansör yapılabilir." düzenlemesi yer almıştır.

Dava Konusu Yönerge'nin İncelenmesi:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin incelenmesi neticesinde; Anayasa'nın 10. maddesi uyarınca engelliler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmeyeceği, devletin engellilerin bağımsız yaşayabilmesi ve yaşamın tüm alanlarına etkin katılımını sağlamak amacıyla gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu, bu tedbirler arasında engellilerin binalara, yollara, ulaşım araçlarına, okullara, evlere ve sağlık tesisleri gibi yerlere erişiminin sağlanmasının da yer aldığı, Engelliler Hakkında Kanun'un Geçici 2. maddesi uyarıca kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmî yapıların, mevcut tüm yol, kaldırım, yaya geçidi, açık ve yeşil alanların, spor alanlarının ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapıların bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Bu kapsamda; davalı idarece üst norm olan 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun'da yer alan hükümler dikkate alınmak suretiyle 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu kapsamında yer alan kurum binalarının engellilerin erişebilirliğine uygun duruma getirilmesi amacıyla Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği ve dava konusu Özel Öğretim Kurumları Yönergesinde gerekli düzenlemeler yapılarak binanın zemin katının dışında birden fazla katı bulunan kurumlarda veya binanın zemin katı dışında kurum açılacak binalarda engellilerin erişebilirliğini sağlamak amacıyla asansör şartının getirildiği görülmektedir.
Bu itibarla; engellilerin özel durumları ve farklılıkları dikkate alınmak suretiyle tüm temel hak ve özgürlüklerden tam ve eşit şekilde yararlanmalarını teşvik ve temin etmek amacıyla gerekli tedbirlerin alınması gerektiği, bu bağlamda engellilerin eğitim hakkından etkin bir şekilde yararlanabilmesi noktasında eğitim verilen binaların engelliler yönünden güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasının da büyük önem taşıdığı açık olup; davalı idarece bu kapsamda üst hukuk normlarına uygun olarak yapılan düzenlemede hukuka, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan; her ne kadar davacı tarafından dava konusu düzenlemenin Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'nin 45. maddesine aykırı olduğu iddia edilmekte ise de; dava konusu Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesi'nin 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine dayanılarak hazırlanmış bulunan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği'ne göre özel öğretim kurumları açısından özel hükümler içerdiği ve somut olay açısından anılan Yönerge'nin uygulanması gerektiği açıktır.
Dava Konusu Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E….sayılı işleminin İncelenmesi:
Somut olayda; davacı tarafından 28/08/2015 tarihinde kurum binasının başka bir adrese nakli istemiyle İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne başvurulması üzerine Çanakkale İl Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E. … sayılı işlemi ile anılan başvurunun binada asansör bulunmaması nedeniyle dava konusu Yönerge'nin 10/7. maddesi gerekçe gösterilmek suretiyle reddedildiği anlaşıldığından hukuka uygun olduğu tespit edilen dava konusu Yönerge'nin 10/7. maddesi uyarınca tesis edilen dava konusu bireysel işlemde de hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının öğrenci etüd merkezinin nakil istemine ilişkin başvurusunun asansör bulunmadığı gerekçesi ile reddine ilişkin Çanakkale Milli Eğitim Müdürlüğü'nün … tarih ve E. … sayılı işlemi yönünden oybirliğiyle; anılan işlemin dayanağı olan Özel Öğretim Kurumları Standartları Yönergesi'nin "asansör şartına" ilişkin 10/7 maddesi yönünden ise oyçokluğuyla DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam … TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … -TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra istemi halinde davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere,
24/03/2021 tarihinde karar verildi.

KARŞI OY:

X- Dava Konusu Yönerge'nin İncelenmesi;
… tarihli ve … sayılı Makam Oluru İle yürürlüğe giren dava konusu Özel Öğretim Kurumları Yönergesi'nin 11/03/2020 tarihli Makam Oluru ile yürürlüğe giren Özel Öğretim Kurumları Yönergesi'nin 42. maddesiyle yürürlükten kaldırıldığı anlaşıldığından karar tarihinde yürürlükte bulunmayan Yönerge hakkında karar verilmesine hukuken olanak bulunmadığından, konusu kalmayan davanın bu kısmı hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.