BAM Hukuk Mahkemeleri Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesi 2019/1572 Esas 2021/1278 Karar Sayılı İlamı

T.C.Ankara Bölge Adliye Mahkemesi ....
T.C.
ANKARA
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
21.HUKUK DAİRESİ

...

TÜRK MİLLETİ ADINA
KARAR

BAŞKAN : ... ...
ÜYE : ... ...
ÜYE : ... ...
KATİP : ... ...
İNCELENEN DOSYANIN
MAHKEMESİ : ANKARA 8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TARİHİ : 10/07/2019
NUMARASI ...
DAVA : Banka Teminat Mektubunun Hükümsüzlüğünün Tespiti
DAVA TARİHİ : 15/07/2016

KARAR TARİHİ : 04/11/2021
GEREKÇELİ KARARIN
YAZILDIĞI TARİH : 04/11/2021

Taraflar arasındaki banka teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespiti ve alacak istemine ilişkin davanın yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın açılmamış sayılmasına ve istirdat isteminin reddine yönelik olarak verilen hükme karşı davacı vekili tarafından süresinde istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü.
DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili şirketin 30/12/2017 tarihli sözleşme ile .... üstlenmiş olduğu iş nedeniyle davalı bankadan .... nolu 105.000,00 Euro miktarlı, ... nolu 12.500,00 Euro miktarlı ve .... nolu 174.214,35 USD miktarlı 3 adet teminat mektubunun kontrgaranti amaçlı alındığını, müvekkilinin üstlenmiş olduğu işi bitirdiğini, teminat mektuplarının iadesi için davalı bankaya Ankara 30.Noterliğinden Mayıs 2016 tarihinde ihtarname çekildiğini, ihtarda da belirtildiği üzere müvekkili şirketin üstlenmiş olduğu işi bitirmiş olmakla beraber ..... ..... Cumhuriyetinde yaşanan iç savaş ortamı ve ekonomi bakanlığının yazısından anlaşılacağı üzere teminat mektuplarının iadesine ait tüm başvurularının neticesiz kaldığını, müvekkili şirketin tüm ödemeleri yerine getirdiğini, davalı bankanın garantör sıfatıyla taraf olduğu teminat mektuplarının geri alınmasının kusursuz imkansızlık sebebiyle ifa edilemediğini, ...arasındaki ilişkinin ambargo sebebiyle ortadan kalktığını, Yargıtay 11.Hukuk Dairesinin 23/06/2015 tarihli aynı mahiyette emsal kararı bulunduğunu, bu nedenle kusursuz imkansızlık sebebiyle hükümsüz hale gelmiş olan.......174.214,35 USD bedelli 3 adet teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespitine müvekkilinin ihtiyati tedbir kararına rağmen alınan komisyon bedellerinin avans faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; açılan davayı kabul etmediklerini, müvekkili bankanın davacının ... üstlenmiş olduğu işler için ...... muhatapları hitaben .... 12.500,00 Euro miktarlı ve.... bedelli 3 adet teminat mektubunun düzenlendiğini, teminat mektubu bedelinin muhataplar tarafından kendilerinden talebi halinde müvekkili bankaca bu tutarın kendilerine ödeneceğine dair garantiyi üstlendiğini yani kontrgaranti verdiğini, teminat mektuplarının davacının 21/12/2015 tarihli talep yazısı gereğince süresinin 31/12/2016 tarihine kadar uzatıldığını, müvekkili bankanın kontrgarantör pozisyonda olduğunu, açılan davada müvekkiline husumetin düşmediğini, davacının iddiaları ve sunduğu evraklardan riskin halen sona ermediğinin anlaşıldığını, davacının ödediği komisyonların iadesini talep ettiğini, hangi kontrgaranti için hangi tarihten ödediği komisyonları talep ettiğinin açık olmadığını, ayrıca komisyon iadesi taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Davacı vekilinin verilen kararı istinaf etmesi üzerine Dairemizce davacının alacak talebi ile ilgili herhangi bir hüküm kurulmadığı gerekçesiyle 23.11.2017 tarihli ve .... Karar sayılı kararla HMK'nın 353/1-a-6. Maddesi uyarınca ilk derece mahkemesince verilen kararın kaldırılmasına dair karar doğrultusunda ilk derece mahkemesince iddia, savunma, bilirkişi raporuna ve toplanan tüm delillere göre; yargılama sırasında 09/11/2016 tarihli oturumda davacı vekiline hükümsüzlüğü talep edilen teminat mektuplarına ilişkin olarak harç ikmali yapmak üzere 2 hafta süre verildiği halde bu süre zarfında harcın yatırılmadığı, davacı vekilinin 28/02/2018 tarihli oturumda beyanında teminatın hükümsüzlüğü dava kısmı ile ilgili olarak harcı verilen 09/11/2016 tarihli ara karar kapsamında ihtarlı süreye karşın yatırmadıklarını ancak şimdilik kaydı ile açtıkları 10.000,00 TL'lik komisyon alacağına ilişkin davayı sürdürdüklerini bildirdiği, 3 adet teminat mektubunun hükümsüzlüğüne ilişkin dava kısmı ile ilgili olarak harcın verilen ihtarlı süreye karşın yatırılmadığı, işlemden kalkmış sayıldığı ve 3 aylık sürenin de dolduğu ve geçtiği anlaşılmakla teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespiti davasının açılmamış sayılmasına karar vermek gerektiği, davaya konu komisyon iadesinin davalı bankaca davacı lehine.... hitaben verilen 174.214,35 USD bedelli 31/12/2016 vadeli kontrgaranti ile ilgili olarak 03/03/2011-03/09/2014 tarihleri arasında davalı banka tarafından tahsil edilen 27.138,14 TL komisyona ilişkin olduğu, 06/03/2018 tarihli davacı vekilinin dilekçesi ekinde sunduğu belge ve tabloyla belirtilmiş olup, davalı Bankanın 174.234,35 USD bedelli kontrgarantinin..... yine bu banka tarafından söz konusu kontrgarantilere dayalı olarak verilen teminat mektuplarının hükümsüz olduğuna dair karar alınması veya kontrgaranti süresinin sona ermesine kadar ve istek tarihi (03/03/2011-03/09/2014) tarihi de nazara alınarak komisyon tahakkuk ettirme hakkına sahip olduğu gerekçesiyle teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespitine ilişkin davanın açılmamış sayılmasına, komisyon bedeline yönelik alacak davasının reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporundaki tespit ile .... Bakanlığı'nın 26.09.2018 tarihli yazısı ile .... rejimi arasında ticari ilişki bulunmadığına dair yazı arasında çelişki bulunduğunu, bu durumda bilirkişi tarafından belirtilen .... tarafından söz konusu kontrgarantilere istinaden verilen teminat mektuplarının hükümsüz olduğuna dair karar alınması" hususunun fiilen imkansız olduğu hususunun açıkça gözardı edildiğini, müvekkili şirket tarafından edimler yerine getirildiği halde davalı bankanın garantör sıfatıyla taraf olduğu teminat mektuplarının geri alınması kusursuz imkansızlık sebebiyle ifa edilemediğini, bu durumun Dışişleri Bakanlığı'nın yazısı ile de sabit olduğunu, nitekim bu konuda Yargıtay 11. HD'nin 23.06.2015 tarih ve..... Karar sayılı kararının da emsal teşkil ettiğini, kusursuz imkansızlık sebebiyle hükümsüz hale gelmiş olan teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespitinin aksine hazırlanan bilirkişi raporunun hükme esas alınmasının doğru olmadığını ileri sürerek açıklanan bu ve re'sen gözetilecek nedenlerle ilk derece mahkemesince verilen kararın kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
HUKUKİ NİTELENDİRME, DELİLLERİN VE İSTİNAF SEBEPLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
Dava; davalı bankanın kontgaranti kapsamında vermiş olduğu .... 12.500,00 Euro miktarlı ve .... bedelli 3 adet teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespiti ile tahsil edilen komisyon bedelinin istirdadı (kısmi) istemine ilişkindir.
Davacı ile dava dışı ....arasında imzalanan 30/12/2007 tarihli sözleşme kapsamında davalı bankaca düzenlenen.... 12.500,00 Euro miktarlı ve .... no'lu 174.214,35 USD bedelli 3 adet teminat mektubunun 31/12/2009 tarihinde üstlenilen işin bitirildiği ve .... yaşanan iç savaş nedeniyle teminat mektuplarının iadesine yönelik başvurularının neticesiz kaldığı, ve kusursuz imkansızlık sebebiyle hükümsüz hale geldiği iddiası ile teminat mektuplarının hükümsüzlüğünün tespiti ile davacı şirketten alınan (fazlaya ilişkin haklar saklı kalarak) 10.000,00 TL komisyon bedelinin tahsiline yönelik olarak işbu açılmıştır.
Dosya kapsamından; ilk derece mahkemesince 20/07/2016 tarihli tensip tutanağının 9.maddesinde davacının teminat mektubunun hükümsüzlüğünün tespiti talebinde de bulunmuş olup bu kısma yönelik harcı yatırmadığından 117.500 Euro ve 174.214,35 USD karşılığı 882.428,69 TL üzerinden peşin harç olan 15.069,68 TL'yi yatırmak üzere davacı vekiline tebliğden itibaren 1 aylık süre, 27/09/2016 tarihli 2 no'lu ara karar ile de davacı vekiline 2 haftalık yeni süre verilmiş, 09/11/2016 tarihli ön inceleme duruşmasında harcın yatırılmadığı anlaşıldığından 2 no'lu ara kararı ile davacı vekiline harç ikmali yapmak üzere tebliğden itibaren 2 haftalık süre verilmiş, bu süre içerisinde harcın tamamlanmadığı takdirde teminatın hükümsüzlüğü ile ilgili davanın Harçlar Yasası 16, 30, 32.madde yollamasıyla HMK'nın 150. maddesi uyarınca dosyanın işlemden kaldırılacağı hususunun davacı vekiline ihtar edildiği, takip eden 07/12/2016 tarihli oturumda davacı vekilince harcı yatıramadıklarını beyanla harcı yatırmak için yeniden süre verilmesi talep edilmiş ise de mahkemece taraflarca takip edilmeyen dava dosyasının HMK'nın 150. maddesi uyarınca yenileninceye kadar işlemden kaldırılmasına karar verilmiş, yasal süre olan 3 ay içerisinde davanın yenilenmediği anlaşıldığından 27/03/2017 tarihinde dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda HMK'nın 150/5.maddesi gereğince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. Esasen nispi harca tabi olan teminat mektubunun hükümsüzlüğü istemiyle açılan davada, ilk derece mahkemesince Harçlar Kanunu'nun ilgili maddeleri gereğince harcın tamamlatılması hususunda usulüne uygun olarak üç defa süre verildiği halde harcın tamamlanmaması üzerine, 07.12.2016 tarihli oturumda HMK'nın 150. Maddesi uyarınca dosyanın işlemden kaldırılarak, işlemden kaldırma tarihinden itibaren üç ay içerisinde yenilenmeyen dava dosyasında aynı yasanın 150/5. Maddesine göre 27.03.2017 tarihinde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmemiş, davacı vekilinin teminat mektubunun hükümsüzlüğü istemiyle açmış olduğu davada ileri sürdüğü istinaf sebeplerine itibar edilmemiştir.
Diğer taraftan davacı vekili teminat mektubunun hükümsüzlüğünün yanı sıra yatırılan komisyon bedellerinin de iadesi isteminde bulunmuş olup Dairemiz kaldırma kararı ile davacı vekilinin bu yöndeki talebi hakkında bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle dosya ilk derece mahkemesine iade edilmiş, ilk derece mahkemesince yapılan yargılamada davacı vekili tarafından 11.04.2018 tarihli celsede komisyon alacağı istenilen dönemin 2011-2014 yılları arasında olduğunu, delil listesinde bildirilen Ankara 23. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin...İŞ sayılı dosyasında işin bitirildiğine dair ... Makamından alınmış bir belgenin bulunduğu beyan edilmiştir.
Dışişleri Bakanlığı'ndan alınan 06.12.2018 tarihli yazı ile yazı cevabında ...arasında 2005-2010 yılları arasında ticari ilişki bulunduğu, .... tarafından mahkemece sorulan 2005 ila 2010 yılları arasındaki dönemde ... ile dış ticaretimize ilişkin işlemlerin olağan gümrük prosedürleri kapsamında gerçekleştirildiği bildirilmiştir.
Davacı tarafından davalı bankaya keşide olunan Ankara 30. Noterliği'nin 07.06.2016 tarihli ihtarı ile teminat mektuplarının iptali ile komisyon bedeli olarak ödenmiş olan 36.590,80 TL'nin avans faiziyle birlikte üç gün içinde iadesi talep edilmiştir.
Dosya kapsamından; davalı bankaca 03/06/2005 tarih 172.234,35 USD tutarlı kontrgarantinin davacı şirketin ..... hitaben davacının yüklendiği ... için verildiği, vadenin 31/12/2016 tarihine kadar uzatıldığı, 06/04/2010 tarihli 105.000,00 Euro tutarlı kontrgarantinin ... hitaben davacının yüklendiği .... F1 kum filtresi üretimi için kırma ve görüntüleme ekipmanı işi için verildiği, vadenin 31/12/2016 tarihine kadar uzatıldığı, 07/10/2010 tarihli 12.500,00 Euro tutarlı kontrgarantinin ...ofisine hitaben davacının yüklendiği ..... 510 KWA 2 adet jeneratör işi için verildiği, vadenin 30/04/2017 tarihine kadar uzatıldığı hususu sabittir.
İlk derece mahkemesince bankacılık işlemleri konusunda uzman bilirkişi ...'dan alınan 17.06.2019 tarihli raporda özetle; davalı bankaca davacı şirkete harici kontrgaranti kredisi kullandırıldığı, davalı banka kayıtları incelendiğinde; 03.03.2011-03.09.2014 tarihleri arasında toplam 27.138,14 TL komisyon bedelinin tahsil edildiği, davacıya davalı banka tarafından 03.06.2005 tarihinde 165.000,00 USD'lik verilen 01.11.2005 tarihli ... ile de 172.214,35 USD olarak değiştirilen 03.12.2006 vadeli, 06.04.2010 tarihinde 105.000,00 Avroluk 02.04.2011 vadeli, ve 07.10.2010 tarihinde 12.500,00 Avroluk 06.11.2011 vadeli, kontrgarantilerin verildiği, davacının talebiyle kontrgarantilerin vadesinin 31.12.2016, 31.12.2016 ve 30.04.2017 tarihlerine kadar uzatıldığı, Mahkemece yapılan inceleme ve tüm dosya kapsamına göre; davaya konu komisyon iadesinin davalı bankaca davacı lehine ...'ya hitaben verilen 174.214,35 USD bedelli 31/12/2016 vadeli kontrgaranti ile ilgili olarak 03/03/2011-03/09/2014 tarihleri arasında davalı banka tarafından 06.03.2018 tarihli dilekçe ekinde ibraz edilen tablo ile davalı banka kayıtları birlikte incelendiğinde; ... nolu 174.214,35 ABD Dolarlık kontrgaranti ile tahsil edilen 27.138,14 TL komisyona ilişkin olup anılan kontrgaranti vadesinin davacının yazılı talebiyle 31.12.2016 tarihine kadar uzatıldığı, davalı Bankanın 174.234,35 USD bedelli kontrgarantinin ... tarafından serbest bırakılmasına, yine bu banka tarafından söz konusu kontrgarantilere dayalı olarak verilen teminat mektuplarının hükümsüz olduğuna dair karar alınması veya kontrgaranti süresinin sona ermesine kadar ve istek tarihi (03/03/2011-03/09/2014) tarihi de nazara alınarak komisyon tahakkuk ettirme hakkına sahip olduğu, davalı bankanın dava dışı ... Bankasının (...) düzenlediği teminat mektubuna ... Bankası lehine kontrgaranti verdiği, davacı ile davalı banka arasında doğrudan bir teminat mektubu ilişkisi bulunmayıp davacı lehine ... Bankasının düzenlediği teminat mektubu bedelinin ... Bankasınca muhatabın talebi üzerine ödenmesi riskinin temin edildiğini, dolayısıyla davalı bankanın garanti altına aldığı riskin dava dışı ... Bankasının riski ile ilgili olup davacının ... Bankasınca düzenlenen teminat mektubunun hükümsüzlüğünü davalı bankanın taraf gösterilerek istemesinin mümkün olmadığı, zira davalı banka ile davacının ilişkisi dolaylı bir ilişki olup ... Bankasının muhataba verdiği teminat mektubunun bu bankaca tazmin edilmesi halinde davalı bankanın ... Bankasına karşı kontrgarantiden kaynaklanan borcunu bu bankaya ödemek zorunda olduğu, ayrıca kontrgarantilerin hükümsüzlüğüne karar verilmesinin kontrgaranti ile verilen teminatı ortadan kaldırmayacağı belirtilmiştir.
Somut olayda davacı tarafından, dava dışı ... Bankasınca verilen teminat mektupları için kontrgaranti veren, eş deyişle ... Bankası tarafından garanti altına alınan riski teminat altına alan davalı bankaya 2011-2014 yılları arasında yatırılan komisyon bedellerinin iadesi istenilmiş ise de; Dairemizce objektif, denetime ve hüküm kurmaya elverişli bulunan bankacılık işlemleri konusunda uzman bilirkişi raporunda belirtildiği üzere; davalı bankaca davacı lehine ...'ya hitaben verilen 174.214,35 USD bedelli 31/12/2016 vadeli kontrgaranti ile ilgili olarak 03/03/2011-03/09/2014 tarihleri arasında 27.138,14 TL komisyon bedeli tahsil edilmiş, dava konusu edilen ve Avro cinsinden düzenlenen diğer iki adet teminat mektubu ile ilgili olarak davalı bankaca verilen kontrgaranti kapsamında herhangi bir komisyon bedeli alınmamış, davacı tarafça ... devletinde yaşanan iç savaş ortamı sebebiyle teminat mektuplarınca garanti altına alınan edimin kusursuz imkansızlık sebebiyle ifa edilemediği ileri sürülmüş ise de dosya kapsamında yer alan banka kayıtlarına göre davacının 21.12.2015 tarihli talebi üzerine 31.12.2016 tarihine kadar vadesi uzatılan söz konusu teminat mektubu için verilen kontrgaranti karışılığında davalı bankaca komisyon bedelinin tahsilinde usul ve yasaya aykırılık görülmediği gibi esasen .... Bakanlığı'ndan alınan yazı cevapları içeriğiyle de bu dönemde ... Devleti ile ticari ilişkilerin devam ettiği, dolayısıyla kusursuz imkansızlık halinin bulunmadığı anlaşılmış olmakla davacı vekilinin aksi yöndeki istinaf sebepleri yerinde görülmemiştir.
Sonuç olarak yukarıda açıklanan nedenlerle; davacı vekilinin istinaf başvurusunda yer verdiği itirazların yerinde olmamasına, kararda kamu düzenine ilişkin bir aykırılık bulunmamasına, kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olmasına göre duruşma açılmasına gerek görülmeksizin Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 353/1-b-1 maddesi gereğince istinaf başvurusunun esastan reddine dair aşağıdaki şekilde karar vermek gerekmiştir.
HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davacı vekilinin istinaf başvuru sebeplerinin HMK'nın 353/1-b-1. maddesi gereği ESASTAN REDDİNE,
2-492 sayılı Harçlar Kanunu'nun karar tarihinde yürürlükte bulunan ilgili Tarifesi hükümleri gereği alınması gereken 59,30 TL istinaf maktu karar harcından başlangıçta peşin alınan 44,40 TL'nin mahsubu ile bakiye 14,9 TL'nin davacıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
3-İstinaf yargılama giderlerinin başvuran taraf üzerinde bırakılmasına,
4-İstinaf incelemesi sırasında duruşma açılmadığından karşı taraf yararına vekalet ücreti takdirine yer olmadığına,
Dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda HMK'nın 361. maddesi uyarınca gerekçeli kararın tebliğinden itibaren iki haftalık süre içerisinde Yargıtay'da temyiz kanun yolu açık olmak üzere oy birliği ile karar verildi .04/11/2021
....
Bu belge 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu hükümlerine göre UYAP sistemi üzerinden elektronik imza ile imzalanmıştır.