Danıştay 8. Daire 2018/2954 Esas 2021/1077 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/2954
Karar No : 2021/1077

Temyiz İsteminde Bulunanlar : 1- (Davalı) … Valiliği

2- (Davalı Yanında Müdahil) …
Vekili : Av. …

Karşı Taraf (Davacı) : ...
Vekili : Av. …

İstemin Özeti : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının hukuka aykırı olduğu öne sürülerek, 2577 sayılı Kanunun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.

Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : İstemin kabulü ile Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Sekizinci Dairesince işin gereği görüşüldü:
Dava, Muş ili, Korkut ilçesi, ... Köyü sınırları dahilinde bulunan I-B grubu maden ocağı işletme ruhsatı sahası için, mera vasıflı taşınmazın tahsis amacının değiştirilmesine ilişkin İl Mera Komisyonunun ... tarih ve ... sayılı kararının geri alınmasına ilişkin İl Mera Komisyonunun ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesince, dava konusu alandan yararlanan hayvan sayısının artması ve meraya duyulan ihtiyacın gösterildiği dava konusu işlem öncesinde davalı idare tarafından yapılan tespitlerde hayvan sayısı ve kaba yem ihtiyacı karşılaştırılmış olup, vasıf değişikliği ile önemli bir kaba yem açığı olmayacağı, mera ıslah projeleri ve kaba yem ekimi ile bu durumun telafi edileceği, madencilik faaliyeti açısından alternatif alan olmadığı yönünde tespitlere yer verildiği, idarenin tespitlerine göre madencilik faaliyeti yapılması için kaçınılmaz bir alan olan dava konusu yerde, vasıf değişikliği ile önemli bir kaba yem açığı oluşmayacağının madencilik faaliyetleri için alternatif bir alanda bulunmadığından, idarece aksi yönde bir tespit yapılmaksızın hukuka uygun olmayan sebeplere dayalı olarak tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
4342 sayılı Mera Kanunu'nun 14. maddesinin 1. fıkrasında; tahsis amacı değiştirilmedikçe mera, yaylak ve kışlaktan bu Kanunda gösterilenden başka şekilde yararlanılamayacağı, ancak, bu Kanuna veya daha önceki Kanunlara göre mera, yaylak ve kışlak olarak tahsis edilmiş olan veya kadimden beri bu amaçla kullanılan arazilerden; 3213 sayılı Maden Kanunu ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümlerine göre, arama faaliyetleri sonunda rezervi belirlenen maden ve petrol faaliyeti için zaruri olan arazilerin tahsis amacının değiştirilebileceği, bu madde kapsamında başvuruda bulunan kamu kurumları ile işletmeciler faaliyetlerini çevreye ve kalan mera alanlarına zarar vermeyecek şekilde yürütmek ve kendilerine tahsis edilen yerleri tahsis süresi bitiminde eski vasfına getirmekle yükümlü olduğu, 15. maddesinde; köy veya belediyelerin mera, yaylak ve kışlak ihtiyaçlarındaki değişme ve gelişmeler göz önünde tutularak, tahsis kararının değiştirilmesi Komisyonun teklifi üzerine Valiliğin onayı ile yapılacağı kuralı getirilmiştir.
31.7.1998 tarih ve 23419 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Mera Yönetmeliği'nin 8. maddesinde; "Mera, yaylak ve kışlak alanları ile umuma ait çayır, otlak ve kamu orta mallarının tahsis amacı; zaruri olan hallerde ilgili müdürlüğün Bakanlık İl Müdürlüğüne talebi, Komisyonun ve defterdarlığın uygun görüşü üzerine, talep edilen alanın tamamının veya bir kısmının tahsis amacı valilikçe değiştirilebilir. Tahsis amacı değiştirilen alanların tescilleri Hazine adına, vakıf meralarının tescilleri ise vakıf adına yaptırılır.
İlgili müdürlüğün tahsis amacı değişikliği başvurularında, talebin amacını ve büyüklüğünü belirten belgelerle birlikte, istenen diğer belgelerin, asılları veya onaylı suretleri eklenir. Komisyon ilgili müdürlükten, gerekli gördüğü hallerde ek bilgi ve belge isteyebilir. Valiliğin kararına esas olacak rapor Komisyonca hazırlanarak, karar defterine geçirilir ve üyelerce imzalanır. İnceleme raporları Komisyona sunulmak üzere teknik ekipler vasıtasıyla hazırlanır. Tahsis amacı değişikliği talep edilen alan için teknik ekip tarafından hazırlanan rapor olumlu ise yirmi yıllık ot geliri de bir raporla tespit edilerek Komisyona teslim edilir.
Teknik Ekip; inceleme raporunu istenen bilgi ve belgelere göre hazırlar, talep ile ilgili kesin görüşünü de belirterek raporu imzalar ve Mera Komisyonuna teslim eder.
Teknik ekipçe hazırlanacak inceleme raporu; bölgedeki hayvan sayısı, hayvanın cinsi, kaba yem kaynakları, kaba yem üretimi, kaba yem açığı, üretilen kaba yemin ihtiyacı karşılama oranı ile tahsis amacının değiştirilmesi halinde kaba yem ihtiyacının nereden karşılanacağı, meranın vasfı, topografyası, toprak yapısı, vejetasyonun yapısı, otlatma kapasitesi, yatırım için talep edilen alanın dışında başka uygun alan olup olmadığı, yatırımın hangi parasal kaynaktan yapılacağı, köyün toplam merası, teknik ekibin kesin görüşü, çiftçi hane sayısı, çiftçi görüşü gibi bilgileri içerir.
Teknik ekip Komisyona sunmak üzere, gerekli gördüğü hallerde ilgili kurum veya kuruluştan ek bilgi ve belge isteyebilir, inceleme raporuna bulunmasını istediği ek bilgi ve belgeleri ekler. Raporun sonuç bölümünde yapılacak yatırımın mera bütünlüğünü bozup bozmadığı, köyün kaba yem açığının mevcut olup olmadığı ve miktarı, açık var ise nasıl karşılanacağı, alternatif alanın olup olmadığı ile birlikte teknik ekibin kesin görüşü yer alır." hükmü yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, davacının; Muş ili, Korkut ilçesi, ... köyü, ... ve ... parsel sayılı mera vasıflı taşınmazın 21.895 m²'lik kısmı için 1-B Grubu (tras) maden ocağı işletme ruhsatının bulunduğu, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının ... tarih ve ... sayılı işlemi ile Muş Valiliğinden mera vasıf değişikliği talebinde bulunulduğu, 14/10/2011 tarihli Mera İnceleme Raporu ile mera vasıf değişikliği istenen alanın toplam mera alanının %0,46'sına tekabül ettiği, kaba yem açığının uygulanacak mera ıslah projeleri ve yem bitkilerinin ekilişi ile giderilebileceği, madencilik faaliyeti için alternatif alan olmadığı, tahsis amacı değişikliğinin uygun olduğu yönünde görüş bildirildiği, davalı idare tarafından oluşturulan komisyon tarafından hazırlanan 04/04/2012 tarihli inceleme raporunda da anılan alanın büyük bölümünün zayıf mera sınıfında olduğu, bitki örtüsünün yok denecek kadar az olduğu, tahsis amacı değişikliği ile önemli bir kaba yem açığı olmayacağının belirtildiği, Muş Valiliği Defterdarlık Milli Emlak Müdürlüğünün ... tarih ve ... sayılı yazısı ile mera vasıf değişikliğinde bir sakınca olmadığının belirtildiği görülmekte olup, davalı idarece bu raporlar ve uygun görüşler dikkate alınarak ... tarih ve ... sayılı kararı ile mera vasıf değişikliği kararının alınması üzerine ... Köyü Muhtarı ...'nun 12/04/2012 tarihli dilekçesine istinaden tekrar inceleme yapılarak, telafisi mümküm olmayan vakalara sebep olacağı, köyde hayvan sayısının artmış olduğu, mera alanına ihtiyaç bulunduğu, köy halkının geçimini hayvancılıkla sağladığı gerekçesiyle ... tarih ve ... sayılı İl Mera Komisyonu kararı ile mera vasıf değişikliği kararının kaldırıldığı ve bu işlemin iptali istemiyle görülmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdare Mahkemesince, bir harita mühendisi, bir ziraat mühendisi, bir maden mühendisinden teşekkül ettirilen bilirkişi heyeti tarafından keşif incelemesi yapılmaksızın, dosya üzerinden yapılan inceleme sonucu hazırlanan 13.02.2017 tarihli bilirkişi raporu hükme esas alınarak, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir. Söz konusu rapor incelendiğinde, raporda ilgili köylerdeki başlıca geçim kaynakları, meraların hayvan otlatma kapasitesi ve diğer yem kaynaklarına ilişkin yeterli değerlendirme ve çözümlemenin inceleme tarihi itibariyle güncel veriler üzerinden yapılmamış olduğu; öte yandan, zaten halihazırda mevcut olan kaba yem açığında mera tahsis amacı değişikliğiyle meydana gelecek artışın hangi yolla giderileceğine ilişkin önerilerin de ayrıntılı ve somut bir biçimde ortaya konulamadığı, aynı zamanda yatırımın yapılabileceği alternetif alan bulunup bulunmadığına yönelik bir değerlendirme de yapılmadığı, keşif incelemesi yapılmaksızın, dosya üzerinden yapılan, teknik açıdan yetersiz bilirkişi raporuna dayanılarak karar verildiği anlaşılmaktadır.
Sonuçları itibarıyla çevresel ve kamusal etkileri yaygın olan madencilik faaliyetinin, mera olarak tahsis edilen alanın tahsis amacının değiştirilerek yürütülmesine ilişkin somut durumun, mera vasfındaki taşınmazın tahsis amacı değişikliğini gerektiren şartların mevcut olup olmadığının, ortaya konulabilmesi amacıyla taşınmazın bulunduğu yerde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılması ve bu incelemeye dayalı olarak bir bilirkişi raporu alınmasıyla dosyanın çözüme kavuşturulması gerektiğinden, eksik inceleme ve değerlendirmeye dayalı olarak verilen İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle; ... İdare Mahkemesinin temyize konu kararının bozulmasına, dosyanın yeniden bir karar verilmek üzere anılan Mahkemeye gönderilmesine, bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 (onbeş) gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 23/02/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.