Danıştay 13. Daire 2020/2495 Esas 2021/602 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/2495
Karar No:2021/602

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Turizm İnşaat Otomotiv Hayvancılık Gıda
Tarım Nakliye Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Kayseri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü'nce 13/12/2019 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen ''2020 Yılı 12 Aylık Mamul Yemek Hizmeti Alımı İşi'' ihalesine istekli olarak katılan ve ihale üzerinde bırakılan davacı şirket tarafından, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibince yapılan itirazen şikâyet başvurusu neticesinde teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin düzeltici işlem belirlenmesine dair Kamu İhale Kurulu'nun (Kurul) 05/02/2020 tarih ve 2020/UH.I-257 sayılı kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; dava konusu işlemle, 7. iddia yönünden şikâyetçinin iddiası yerinde görülerek davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verildiği, aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığına ilişkin 8. iddianın 20 alt bendinden 4 alt bent yönünden de şikâyetçinin iddiasının yerinde görüldüğü, ancak başvuru sahibinin 7. iddiasına yönelik yapılan değerlendirme sonucunda isteklinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 37. maddesine uygun olarak ihalenin ikinci oturumunda değerlendirme dışı bırakılması gerektiği ve kendisinden 38. maddeye göre açıklama talep edilmemesi gerektiğinden, aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olmadığına yönelik tespitin kararın sonuç kısmına etkili olmadığı sonucuna varılarak, bu kapsamda kararın davacı şirket açısından aleyhe sonuç doğuran 7. iddiaya yönelik kısmı bakımından yapılan incelemede;
İdari Şartname’nin 7.1.h maddesi uyarınca isteklilerin teklifleri ile birlikte işletme kayıt belgelerini sunmalarının istenildiği ve anılan belge içerisinde faaliyet konusu kısmında “Gıda üretimi yapan işletmeler” ifadesinin yazılması gerektiğinin açık bir şekilde belirtildiği, davacı şirket tarafından sunulan işletme kayıt belgesi incelendiğinde, belgenin istekli adına Bünyan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından düzenlendiği ve işletmenin faaliyet konusu kısmında “Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler” ifadesine yer verildiği, Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-14 numaralı tabloda ''Gıda üretimi yapan işletmeler'' ile ''Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler'' başlıklarının ayrı ayrı düzenlendiği ve faaliyet konularının ve işlevlerinin aynı olmadığı, bu hâliyle davacı şirket tarafından sunulan işletme kayıt belgesinin gıda üretimi yapan işletmeler grubunda değerlendirilemeyeceği anlaşıldığından, Kamu İhale Kurulu'nca anılan gerekçe ile davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, işletme kayıt belgesinin konusunun “Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler” şeklinde düzenlendiği, mezkur işletme kayıt belgesinin gıda üretimi, tabldot yemek üretimi, hazır yemek üretimi faaliyetlerine imkân verdiği, kaldı ki Kayseri İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün 02/03/2020 tarihli yazısında da tabldot yemek üretimi alanında faaliyet gösteren işletmeler için düzenlenecek işletme kayıt belgesinin “Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler” şeklinde olduğunun açıkça ifade edildiği, benzer bir uyuşmazlık üzerine davalının görüş talep etmesi üzerine verilen Çankırı İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün 02/12/2019 tarihli görüş yazısında da “Hazır yemek/tabldot yemek üreten ... Ltd. Şti.nin ... tarihli müracaatı üzerine ... tarihli ve … numarası ile kayıt altına alınmış ve belge işletmeye teslim edilmiştir. İşletmenin faaliyet konusu hazır yemek/tabldot yemek üretimi olup, belge üzerinde Yönetmelik’teki tanıma uygun olarak faaliyet alanı "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler" olarak tanımlanmıştır.” ifadelerine yer verildiği, işletme kayıt belgesinin ihale konusu işin yapımı bakımından yeterli olduğu, dolayısıyla kendisinden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesinin mevzuata uygun olduğu, bir an için işletme kayıt belgesinin ihaleye katılım bakımından yeterli olmadığı varsayılsa bile aşırı düşük teklif açıklamasına yönelik olarak davalı Kurum tarafından yapılmış bir değerlendirme ve tesis edilmiş bir işlem bulunduğu, buna karşın iddialarının söz konusu işlemin zaten tesis edilmemesi gerektiği belirtilmek suretiyle incelenmeksizin reddedilmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece, davacı şirket tarafından sunulan işletme kayıt belgesinin Bünyan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'nce düzenlendiği, işletmenin faaliyet konusu kısmında "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler" ifadesine yer verildiği, anılan hususların satış ve depolama işlerine ilişkin olarak ele alınabileceği, İdari Şartname'nin 7.1.h maddesinde istenildiği gibi gıda üretimi yapan işletmeler grubunda değerlendirilemeyeceği, aşırı düşük teklif açıklamalarına gelince; davacı şirket tarafından yapılan açıklamalarda tutanakları düzenleyen SMMM'ye ait faaliyet belgelerinin sunulmadığı, dana kemiksiz etin maliyetinin belgelendirilmesine yönelik olarak kullanılan tutanak içerisinde "dana eti (erkek kemiksiz)" ürününün birim fiyatının belirtildiği, Teknik Şartname'nin ilgili maddesine göre söz konusu girdinin "dana but (kemiksiz/5'li set)" olarak belirtilmesi gerektiğinin açık olduğu, Teknik Şartname'de dondurulmuş şekilde olması istenilmesine rağmen davacının açıklamasında sunduğu tutanakta bezelye, taze fasulye ve milföy hamuru ürünlerinin dondurulmuş olarak belirtilmediği, bu ürünlerin maliyetlerine yönelik yapılan belgelendirmenin ihale dokümanında yer alan düzenlemelere uygun olmadığı, açıklamalarda birim öğün maliyetlerinin açıklanması gerekirken işçilik maliyetlerinin hangi hesaplamaya göre öğünlere dağıtıldığına yönelik somut bir bilginin açıklamalar içerisinde yer almadığı, sonuç olarak yeterlik yönünden teklifi değerlendirme dışı bırakılması gereken davacıdan hiçbir şekilde açıklama talep edilmemesi gerektiği anlaşıldığından aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun olmadığına yönelik tespitin kararın sonuç kısmına etkili olmadığı, istekliler tarafından teklif dosyasında sunulması istenilen belgelerin eksik olması durumunda idarelerce tamamlatılamayacağı, aksi yöndeki işlemlerin açıkça Kanun'a aykırılık teşkil edeceği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Kayseri Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından açık ihale usulü ile 2019/580049 ihale kayıt numaralı ''2020 Yılı 12 Aylık Mamul Yemek Hizmeti Alımı İşi'' ihalesi gerçekleştirilmiştir.
Kısmi teklife açık olan ihale 5 kısımdan oluşmaktadır. İhaleye katılan 3 istekli tarafından tüm kısımlar için teklif sunulmuştur. 3 isteklinin teklifi de geçerli bulunmuş, ihalenin 1 ve 2. kısımlarında davacı şirketin teklif bedelleri sınır değerin altında olduğundan anılan kısımlara yönelik olarak kendisinden teklif bileşenlerine ilişkin açıklama istenilmiştir. Yapılan açıklamalar uygun bulunmuş, ihale 5 kısım için de en düşük geçerli teklif sahibi olan davacı üzerinde bırakılmıştır.
Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu neticesinde davacı şirketin tekliflerinin değerlendirme dışına bırakılmasına dair düzeltici işlem belirlenmesine yönelik karar alınması üzerine, anılan kararın iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun ''Tekliflerin değerlendirilmesi'' başlıklı 37. maddesinin 2. fıkrasında, ''Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.'' kuralı yer almaktadır.
17/12/2011 ve 28145 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğin ekinde yer alan Ek-14 numaralı tabloda ''KAYIT KAPSAMINDAKİ GIDA İŞLETMELERİNİN FAALİYET KONULARI 1- Gıda üretimi yapan işletmeler. 2- Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler. 3- Toplu tüketim işletmeleri. 4- Yerel marjinal ve sınırlı faaliyetler kapsamındaki işletmeler. 5- İstisnai hükümlere göre faaliyet gösteren işletmeler. 6- Ekmek, ekmek çeşitleri, sade pide üreten işletmeler.'' şeklinde gösterilmiştir.
Uyuşmazlığa konu ihaleye ilişkin ''İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlilik kriterleri'' başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasında, ''İsteklilerin ihaleye katılabilmeleri için aşağıda sayılan belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerekir:...h.İstekliler dosyalarında kendi adına düzenlenmiş İşletme Kayıt Belgesi'ni (Faaliyet konusu: Gıda Üretimi Yapan İşletmeler) sunacaktır...'' düzenlemesi yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Temyize konu Mahkeme kararının, itirazen şikâyet başvurusunda yer alan 7. iddia yönünden davanın reddine ilişkin kısmının incelenmesi;
Dosyanın incelenmesinden, dava konusu ihalenin İdari Şartnamesi'nin ihaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının (h) bendinde, isteklilerin dosyalarında kendi adına düzenlenmiş İşletme Kayıt Belgesi'ni (Faaliyet konusu: Gıda Üretimi Yapan İşletmeler) sunacağı düzenlemesinin yer aldığı, söz konusu maddeye göre, belge içerisinde faaliyet konusunun “Gıda Üretimi Yapan İşletmeler” şeklinde belirtilmesi gerektiği, ancak ihale üzerinde bırakılan davacı şirketin Bünyan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından düzenlenen işletme kayıt belgesinde işletmenin faaliyet konusunun "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler" olarak düzenlendiği, söz konusu belgelerdeki faaliyet konularının ve işlevlerinin aynı olmadığı, bu hâliyle davacı şirket tarafından sunulan "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler” faaliyet konulu işletme kayıt belgesinin İdari Şartname’nin 7.1.h maddesinde istenildiği gibi gıda üretimi yapan işletmeler grubunda değerlendirilemeyeceğinden bahisle teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından, tabldot yemek üretimi ve hazır yemek üretimi faaliyetinde bulunulduğu, yemek üretimi yapıldığı, ancak tabldot yemek üretimi yapılmadığından bu faaliyete ilişkin olarak işletme kayıt belgesinde gıda üretimi yapan işletmeler ibaresini idarenin yazmadığı, diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler ibaresinin sistemsel bir zorunluluk olarak yazıldığı, nitekim Tarım Bakanlığı'nın "Kayıt Ve Onay İşlemleri İle Yerel, Marjinal, Sınırlı Faaliyetler Hakkında Açıklamalar" başlıklı yazısında, "Hazır yemek, tabldot yemek üretimi yapan işletmelerin 5996 sayılı Kanun gereği perakende işletme sayıldıkları için kayıt altına alınacağı, tabldot yemek üreten işletmelerin (Yemek fabrikaları) perakende işletme olarak kabul edildiği ve kayıt kapsamında değerlendirileceği, tabldot yemek, hazır yemek üretimi yapan işletmelerin faaliyetleri, Kanun gereği perakende sayıldığı için Ek-14 de yer alan "Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler olarak değerlendirildiği" ileri sürülmüştür.
Bünyan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından, davacının aynı tarihli başvurusuna verilen … tarih ve … sayılı cevapta, davacının … tarihinden beri ...kayıt numarası ile hazır yemek, tabldot yemek üretimi olarak faaliyet gösterdiği, tabldot yemek üretimi, hazır yemek üretimi yapan işletmelerin faaliyetlerinin 5996 sayılı Kanun gereği perakende sayıldığı için 17/12/2011 tarih ve 28145 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik'in eki Ek-14'te yer alan "Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler" olarak değerlendirildiği, hazır yemek, tabldot yemek üretimi faaliyet konusuna sahip işletmeler için Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi'ne giriş aşamasında üretim başlığı altında "hazır yemek, tabldot yemek üretimi" faaliyetinin seçildiği, ekleme aşamasında "perakende faaliyet mi" kutucuğunun işaretlendiği ve işletme kayıt belgesinde faaliyet alanının "Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler" olarak çıktığı" belirtilmiştir.
Dairemizin 23/09/2020 tarihli ara kararıyla, Bünyan Kaymakamlığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'nden; davacının "Depo, gıda satış ve diğer perakende faaliyet gösteren işletmeler" faaliyet konulu ...kayıt numaralı işletme kayıt belgesinin şirketin sunduğu hangi belgelere istinaden düzenlendiğinin, işletme kayıt belgesi alırken üretim faaliyetine ilişkin ne tür belgeler sunduğunun sorulmasına ve davacının "Tabldot hazır yemek üretimi yaptıkları, fakat tabldot üretim faaliyeti perakende faaliyet olarak değerlendirildiğinden işletme kayıt belgesinin faaliyet konusunun gıda üretimi yapan işletmeler olarak düzenlenmediği" iddiası olduğundan, söz konusu şirketin, yemek üretimi yapıp yapmadığının, yemek üretimi yapıyorsa fabrikasının, üretime yönelik tesisi olup olmadığının, varsa buna ilişkin iş yeri açma çalışma ruhsatı gibi bu durumu tevsik edici belgelerin olup olmadığının sorulmasına, tüm sorulan hususlara ait bilgi ve belgelerin açık, okunaklı birer örneğinin ivedilikle gönderilmesinin istenilmesine karar verilmiştir.
Mezkur ara kararına Kayseri İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından verilen ve 28/12/2020 tarihinde kayıtlara giren cevap ekindeki belgelerden; İşletme Kayıt Belgesi Başvuru ve Beyannamesi'nde işletmenin faaliyet konusunun "Tabldot Yemek Üretimi" olarak gösterildiği, istihdamı zorunlu personel olan gıda mühendisi ile yapılan sözleşme ve bilgilerin bulunduğu, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı'nda Faaliyet Konusu / NACE olarak "Yemek Üretim Tesisi-500 Adet/Kişi ve Üzeri / Hazır Yemek İmalatı (Vakumla Paketlenmiş veya Korunmuş Olanlar) (Lokanta ve Catering Hizmetleri Hariç)"nın, Diğer Faaliyet Konusu olarak "108501-Hazır Yemek İmalatı"nın belirtildiği, yine Gelir İdaresi Başkanlığı Vergi Levhasında da aynı faaliyet kodu ve adının yer aldığı, Bünyan Ticaret Odası Oda Kayıt Sicil Sureti'nde Meslek Grubuna Esas Nace Kodu olarak "56.21.01-Özel günlerde dışarıya yemek sunan işletmelerin faaliyetleri" belirtildiği ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kapasite Raporu'nda yer alan Kapasite Hesabı'nda "Firmanın iş yerinde yapılan inceleme sonucu tabldot yemek yaptığı tespit edilmiştir. Kapasite Hesabı Grup 3113 Sebze ve Meyve İşletme Sanayi, 5- Yemek Fabrikaları ve Toplu Yemek Mutfakları Bölümüne göre yapılmıştır. Firmada yapılan yemekler toplu tüketim yerlerine sevk edilmektedir." ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, davacının gıda (yemek) üretimi yapan bir işletme olduğu, ayrıca İşletme Kayıt Belgesi'nde faaliyet konusunun "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler" olarak gösterilmesinin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Kayıt ve Onay İşlemleri ile Yerel, Marjinal, Sınırlı Faaliyetler Hakkında Açıklamalar"dan kaynaklandığı, burada tabldot yemek üreten işletmelerin perakende işletme olarak kabul edildiği ve Kanun gereği perakende sayıldığı için Ek-14'te yer alan "Depo, Gıda Satış ve Diğer Perakende Faaliyet Gösteren İşletmeler" olarak değerlendirileceğinin belirtildiği, dolayısıyla bu hususun Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi'ndeki zorunluluktan kaynaklandığı anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, davacının İşletme Kayıt Belgesinde belirtilen faaliyet konusunun satış ve depolama işlerine ilişkin olarak ele alınabileceği ve İşletme Kayıt Belgesi'nde “Gıda Üretimi Yapan İşletmeler” ibaresi bulunmadığından bahisle İdari Şartname’nin 7.1.h maddesinde istenildiği gibi gıda üretimi yapan işletmeler grubunda değerlendirilemeyeceğinden bahisle teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği yönünde alınan dava konusu kararda hukuka uygunluk, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
Temyize konu Mahkeme kararının, dava konusu işlemde yer alan davacının aşırı düşük teklif açıklamasına ilişkin iddialar bakımından incelenmesi;
28/06/2014 tarih ve 29044 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6545 sayılı Kanun'un 18. maddesiyle, 2577 sayılı Kanun'a eklenen "İvedi yargılama usulü"nün düzenlendiği 20/A maddesinde, "1. İvedi yargılama usulü aşağıda sayılan işlemlerden doğan uyuşmazlıklar hakkında uygulanır: (a) İhaleden yasaklama kararları hariç ihale işlemleri ... 2. İvedi yargılama usulünde: ... (g) Verilen nihai kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir. ... (i) Danıştay evrak üzerinde yaptığı inceleme sonunda, maddi vakıalar hakkında edinilen bilgiyi yeterli görürse veya temyiz sadece hukuki noktalara ilişkin ise yahut temyiz olunan karardaki maddi yanlışlıkların düzeltilmesi mümkün ise işin esası hakkında karar verir. Aksi hâlde gerekli inceleme ve tahkikatı kendisi yaparak esas hakkında yeniden karar verir. Ancak, ilk inceleme üzerine verilen kararlara karşı yapılan temyizi haklı bulduğu hâllerde kararı bozmakla birlikte dosyayı geri gönderir. Temyiz üzerine verilen kararlar kesindir." kuralına yer verilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden, itirazen şikâyet başvurusunda yer alan ve davacının aşırı düşük teklif açıklamasının uygun olmadığına ilişkin 8. iddianın 20 alt bendinden 4 alt bent yönünden yapılan değerlendirmede de iddialar yerinde bulunmuş olup, buna rağmen başvuru sahibinin 7. iddiasına yönelik olarak yapılan değerlendirme sonucunda isteklinin ihalenin ikinci oturumunda değerlendirme dışı bırakılması gerektiği ve kendisinden açıklama talep edilmemesi gerektiği anlaşıldığından aşırı düşük açıklamalarının uygun olmadığına yönelik tespitin kararın sonucuna etkili olmadığı sonucuna ulaşılmış, temyize konu Mahkeme kararında ise bu hususa aynen yer verildiği, ancak bu iddialar yönünden hüküm kurulmadığı anlaşılmıştır.
Temyize konu Mahkeme kararında, her ne kadar 7. iddia yönünden inceleme yapılmış ise de, itirazen şikâyet başvurusunda ele alınan davacının aşırı düşük teklif açıklamalarına yönelik iddialar incelenmediğinden İdare Mahkemesi kararında yer alan hükmün eksik olduğu görülmektedir.
Öte yandan, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi ile idarî yargıda başvuru, inceleme ve yargılama usûlüne ilişkin olarak bazı yenilikler getirilmiş, genel yargılama usûlüne göre yargılama sürecini hızlandıracak önemli değişiklikler yapılmıştır. Buna göre, temyiz incelemesine ilişkin olarak, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde öngörülen özel yargılama usûlünde genel kural, temyiz incelemesine konu olan kararda hukukî isabet görülmediğinin temyiz mercii tarafından tespit edilmesi hâlinde, dosyanın kararı veren mahkeme veya daireye geri gönderilmesi yerine, uyuşmazlığın esasının bizzat çözümlenerek karara bağlanması olup bozma ile birlikte dosyanın geri gönderilmesi sadece ilk inceleme üzerine verilen kararlarla sınırlı tutulmuştur.
Bununla birlikte, 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (g) bendinde yer alan "Verilen nihaî kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde temyiz yoluna başvurulabilir." hükmünde geçen "nihaî kararlar"dan anlaşılması gereken, davaya konu edilen işlemlerin ilk derece yargı yeri olarak hukuka uygunluk denetiminin yapılması ve bu konularda verilmiş nihaî bir kararın varlığı olduğundan, ilk derece yargı yerince davanın konusunun yanlış nitelendirilerek uyuşmazlık ile ilgili hukuka uygunluk denetimi yapılmadığı ve hüküm kurulmadığı durumlarda, ilk derecede uyuşmazlıkla ilgili verilmiş nihaî bir karardan söz edilmesi mümkün olmayıp temyiz aşamasında Danıştay'ca, ilk derece mahkemesi tarafından hüküm kurulmayan işlemle ilgili olarak uyuşmazlığın esası incelenerek hüküm kurulması hâlinde Kanun'un öngördüğü iki aşamalı yargısal denetimin gerçekleşmeyeceği açıktır.
2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinde, ilk derece mahkemelerince, uyuşmazlığa konu edilen işlemlerin hukuka uygunluk denetiminin yapılmamış olması hâlinde, üst derece mahkemesince ne yönde bir karar verileceği hususunda açık bir kural öngörülmemiş ise de bu konunun kanun koyucu tarafından önceden öngörülmesinin mümkün olmaması ve hukuka uygun olanın, uyuşmazlığın tüm boyutuyla ele alınıp, bu çerçevede bir hüküm kurulması olduğundan, bu istisnai durumun ayrıca yasal metinlerde düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.
Sonuç olarak, dava konusu uyuşmazlığın 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi kapsamında ivedi yargılama usûlüne tabi "ilk derece" ve "temyiz" olmak üzere iki aşamalı olarak incelenmek zorunda olunması nedeniyle, ilk derece mahkemesince uyuşmazlıkla ilgili hüküm kurulmayan bir konuda, temyiz mercii tarafından dava konusu işlemin esasına ilişkin doğrudan yargılama yapılarak bir hüküm kurulmaması gerekir.
Bu itibarla, dava konusu işlemde ele alınmasına rağmen temyize konu Mahkeme kararında bu kısım hakkında hukuka uygunluk denetimi yapılmadığı anlaşıldığından, âdil yargılanma hakkı kapsamında iki aşamalı olması gereken yargısal denetimin ilk aşaması olan ilk derecede yargısal denetimin gerçekleştirilmesi için dosyanın İdare Mahkemesine gönderilmesi gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:.. sayılı kararının dava konusu işlemde ele alınan 7. iddia yönünden davanın reddine ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. DAVA KONUSU İŞLEMİN BU KISMININ İPTALİNE,
4. Temyize konu Mahkeme kararının dava konusu işlemde yer alan davacının aşırı düşük teklif açıklamalarına ilişkin iddialar yönünden hüküm kurulmayan kısmının 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
5. Bozulan bu kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
6. Dava konusu işlemin kısmen iptaline kesin olarak karar verildiğinden, aşağıda ayrıntısı gösterilen ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı …-TL'nin yarısı olan …-TL ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine,
7. Mahkemece hüküm kurulmayan kısım bakımından bozma kararı sonrasında yeniden bir karar verileceğinden, bu aşamada yargılama giderlerinin kalan yarısı bakımından hüküm kurulmasına yer olmadığına,
8. Temyiz aşamasında kullanılmayan …-TL yürütmenin durdurulması harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 22/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.