Mahkemesi :Asliye Hukuk Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:
- K A R A R -

Dava, eser sözleşmesinin kaynaklanan bakiye iş bedelinin, fiyat farkı alacağının ve sözleşme dışı yapılan iş bedelinin tahsili istemine ilişkin olup, mahkemece davanın kısmen kabulüne dair verilen karar, davalı vekilince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2-Taraflar arasında 20.07.2007 tarihli ... Çocuk Esirgeme Yuvası Binası İnşaatı ile Ada İçi Alt Yapı ve Çevre Düzenlemesi İnşaatı İşi ile ilgili sözleşme imzalanmış olup, davacı işi tamamladığını, 22.02.2009 tarihinde geçici kabul, 12.03.2010 tarihinde de kesin kabulün yapıldığını ancak işin mukayeseli keşfini yapıp 05.10.2009 tarihinde davalı idareye verdiği halde idare bugüne kadar incelemesini tamamlayıp mukayeseli keşif tutanağını onaylamadığı gibi bakiye alacağın da ödenmediğini, süre uzatımı verilmesine rağmen fiyat farkının da verilmediğini, işin mahal listesinde ve projesinde bulunmayan (bina ölçülerinin değişmesi, binanın iki bloka ayrılması nedeniyle buna bağlı dilatasyon imalâtları yapılması, inşaat alanında ağaç kesimi yapılması, kolon ve perde donatılarının artırılması, kalorifer için tek kazan yerine çift kazan konulması ve buna bağlı baca ve pompa sistemi yapılması, yangın su deposu konulması, avan projede gösterilmeyen bazı yerlere elektrik tesisatları çekilmesi, asansör yapımı vb. gibi bir çok) imalât ve montajların da yapılmasına rağmen bedelinin ödenmediğini belirterek bakiye iş bedeli, sözleşme dışı yapılan iş ve fiyat farkı alacağının tahsilini talep etmiş, davalı idare davacının süre uzatımlarında fiyat farkı verilmesini istemediğine dair yazı verdiği, yapılan ek işler ile ilgili olur verilerek ödemenin yapıldığı ve hakedişlere itiraz edilmediğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Taraflar arasında imzalanan sözleşme, anahtar teslimi götürü bedelli sözleşme olup sözleşmenin 9.2.1. maddesi uyarınca, Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşmenin eki olarak kabul edilmiştir. Yapım İşleri Genel Şartnamesi sözleşmenin eki olduğundan şartnamenin 22. ve 23. maddelerinde, sözleşme dışı imalât ya da iş değişikliği halinde sözleşmenin birim fiyatlı ya da götürü bedelli olmasına göre fazla imalâtın hesaplama yöntemi belirlenmiştir. Davada sözleşme dışı ilave işlerin bedeli istendiğinden, bu bedelin sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin (YİGŞ) 22. ve 23. maddelerine göre hesaplanması gerekir. Sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin 22. maddesinde "sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi" başlığı altında sözleşme kapsamında yaptırılacak ilave işlerin şartları sıralanmıştır. Buna göre, sözleşme dışı ilave işlerin sözleşme ve eklerindeki hükümler çerçevesinde yaptırılabilmesi için,
a)Yapım sözleşmelerinde öngörülmeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması,
b)Artışa konu olan işin, sözleşmeye esas projenin içinde kalması,
c)İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik ve ekonomik olarak mümkün olmaması,
d)İlave işlerin, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin %10"u, birim fiyat teklif alınarak ihale edilen yapım sözleşmelerinde ise %20"si kapsamında kalması şarttır.
Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin 23. maddesi uyarınca şartnamenin 22. maddesinde anlamını bulan sözleşme dışı ilave işlerin bedelleri, 23. maddede gösterilen usuller dairesinde belirlenecektir. Bunun yanında, aynı düzenleme ile 22. maddede gösterilen şartları sağlamasa bile işin yürütülmesi sırasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği işlerin bedellerinin de 23. maddede gösterilen usullere göre hesaplanması gerektiği kabul edilmiştir. Buna göre, sözleşme eki Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin 23. maddesi uyarınca, gerek 22. madde kapsamında kalan ve bu hükümde gösterilen şartları sağlayan sözleşme dışı ilave işler bedelinin belirlenmesinde, gerekse bu hükümde gösterilen şartları sağlamayan ancak işin yürütülmesi sırasında idarenin gerekli görerek yapılmasını istediği işlerin bedellerinin hesaplanmasında sırasıyla,
a)Yüklenicinin birim fiyatların tespitinde kullanarak teklifinin ekinde idareye verdiği ve yeni iş kalemi ile benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizlerle kıyaslanarak bulunacak analizler,
b)İdarede veya diğer idarelerde mevcut olan ve yeni iş kalemine benzerlik gösteren iş kalemlerine ait analizler,
c)Yeni iş kaleminin yapılması sırasında tutulacak puantajla tesbit edilecek malzeme miktarları ile işçi ve makinaların çalışma saatleri esas alınarak oluşturulacak analizler uygulanacaktır.
Bu analizlerin belirlenmesinde ise, yine sırasıyla;
a)Yüklenicinin teklifinin ekinde idareye verdiği teklif rayiçleri
b)İdarede veya diğer idarelerde mevcut rayiçler,
c)İdarece kabul edilmek şartıyla uygulama ayına ait Ticaret ve Sanayi Odaları"nca onaylanmış mahalli rayiçler kullanılacaktır.
Somut olaya gelindiğinde ise mahkemece hükme esas alınan raporda, Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin 22. ve 23. maddesi dikkate alınmadan hesaplama yapıldığı, sözleşme dışı işlerin yapıldıkları yıl piyasa fiyatları ile hesaplandığı anlaşılmaktadır. Yapılan hesaplamaya göre inşaat işlerinden avan proje ile uygulama projesi farkı, perlitli alçı yapılması, kolon büyümesi nedeni ile sıva ve boya farkı, çatı büyümesi, nakliye farkı, proje bedeli olmak üzere 106.962,35 TL, mekanik tesisata yönelik olarak yangın su deposu, 2"li kalorifer kazanı, engelliler için tuvalet ve lavabo, sığınaklar için menfez ve aspiratör olmak üzere 50.972,28 TL, elektrik tesisatına yönelik olarak da asansör ve kablo farkı olmak üzere 100.700,00 TL toplam 258.634,63 TL sözleşme dışı iş yapıldığı, 29.118,75 TL fiyat kararname fiyat farkı verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Hükme esas alınan rapor sözleşme dışı işler bakımından denetlenebilir değildir. Sözleşme dışı olarak kabul edilen işlerin hangisinin mukayeseli keşif artışında dikkate alındığı ve ödenip ödenmediği ayrıntılı şekilde incelenmemiştir. Örneğin ek iş olurunda perlitli alçı alçının bedelinin verilmesine olur verildiği yazılmasına rağmen raporda ayrıca hesaplanıp bedeline hükmedilmesi gerektiği belirtilmiş, bunun gerekçesi ve diğer sözleşme dışı işlerin ek iş olurunda olup olmadığı da denetlenebilir şekilde tek tek açıklanmamıştır. Bununla birlikte; sözleşmenin götürü bedel olduğu dikkate alındığında sözleşme dışı iş olarak kabul edilen işlerin sözleşme ekleri ve kapsamında kalıp kalmadığı detaylı şekilde incelenmemiştir. Sözleşme eki olan mahal listelerinde sığınakta alimünyum menfez ve yük asansörü yapılacağı belirtilmesine rağmen hükme esas alınan raporda menfez ve asansör ek iş olarak kabul edilmiş, kabul edilme gerekçesi de denetlenebilir şekilde açıklanmamıştır. Açıklanan nedenlerle eksik inceleme sonucu hazırlanan rapora göre karar verilmesi doğru olmamıştır.
3-Ayrıca, 6098 sayılı TBK’nın 117. maddesinin 1. bendine (mülga 818 sayılı BK 101. madde) göre sözleşme ilişkisinden kaynaklanan alacaklara temerrüt faizi yürütülebilmesi için alacağın muaccel olması yeterli olmayıp, borçlunun ihtarla temerrüde düşürülmesi gerekir. Ya da aynı maddenin II. bendi uyarınca taraflarca ödeme tarihinin kesin olarak belirlenmesi gerekir. Dosya kapsamında; davadan önce yapılan temerrüt ihtarı olmadığı ve taraflar arasında kesin vade de belirlenmediğinden kabul edilecek alacağa dava ve ıslah tarihinden faiz başlatılması gerekirken kabul edilen alacağın tamamına dava tarihinden faiz işletilmesi de usul ve yasaya aykırıdır.
Bu durumda mahkemece yapılacak iş; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 281/3. maddesi uyarınca gerçeğin ortaya çıkması için yeniden oluşturulacak konusunda uzman bilirkişi kurulundan önceki rapora yapılan itirazlar da giderilecek şekilde gerekçeli ve Yargıtay denetimine elverişli rapor alınmak suretiyle, sözleşme ve tüm ekleri incelenerek
fazla imalât olup olmadığı, var ise şartnameye uygun olarak fazla imalâtın nelerden ibaret olduğu, ek iş oluruna dahil edilip bedelinin ödenip ödenmediği, hakedişlere girip girmediği, girdi ise usulüne uygun itiraza uğrayıp uğramadığı, girmedi ise ya da girip usulüne uygun itiraza uğradı ise Yapım İşleri Genel Şartnamesi"nin 22 ve 23. maddesi hükümlerine göre %10 iş artışı kapsamında kalan işlerin bedelini sözleşme fiyatlarıyla, sözleşmede fiyatı bulunmayan işlerin şartnamenin 22. maddesinde tespit yöntemi kullanılarak, %10’u aşan işlerin bedelini de yapıldıkları tarihteki serbest piyasa fiyatlarıyla hesaplatmak, hesaplanan fiyat farkını bulunan bedele eklemek ve kanıtlanan ödemeler mahsup edildikten sonra bulunacak miktara göre dava dilekçesinde talep edilen kısma dava tarihi bundan fazla bir miktar hesaplanır ise kalan kısma da ıslah tarihinden itibaren faiz başlatılarak hüküm altına almaktan ibarettir.
Açıklanan nedenlerle eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile karar verilmesi hatalı olmuş, kararın açıklanan nedenlerle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte açıklanan nedenlerle davalının diğer temyiz itirazlarının reddine, 2. ve 3. bent uyarınca kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, karara karşı tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme isteminde bulunulabileceğine 21.06.2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.