Danıştay 5. Daire 2019/3493 Esas 2021/113 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/3493
Karar No : 2021/113

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. Yetkilisi …

KARŞI TARAF (DAVALILAR): 1- … Bakanlığı / ..
VEKİLİ : Av. …
2- …Valiliği / …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye istinaden ticaret sicilinden 25.08.2016 tarihinde terkin edilen … Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.'ne ait … Temel Lisesi'nin kapatılmasına ilişkin … tarih ve … sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Oluru'nun iptali ile bu lisenin yeniden açılması, malvarlıklarının anılan şirkete iadesi ve işlem nedeniyle uğranıldığı ileri sürülen zararın karşılığı olarak 10.000,00 TL'nin ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında; davaya konu edilen işlemin …Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. adına tesis edildiği, davacı adına tesis edilmediği anlaşılan dava konusu işlem nedeniyle davacının kişisel, güncel ve meşru menfaatinin zarar görmesi ve davacı yönünden hukuki bir sonuç doğurması söz konusu olamayacağından, bu işleme karşı davacı tarafından kendi adına açılan davada ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Belirtilen gerekçelerle davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: Davacının istinaf başvurusunda bulunması üzerine … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını gerektirecek nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, doğrudan idari işlemle kapatılan şirketi temsile yetkili kişi olmasına karşın, Mahkeme kararı ile hak arama hürriyetinin kısıtlandığı, usul ve yasaya aykırı olan Ankara Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI : Davalı … Bakanlığı tarafından, usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuş,
Davalı … Valiliği tarafından, Olağanüstü Hal İşlemleri İnceleme Komisyonuna yapılan ve reddedilen başvuru üzerine mahkemeye başvurulabileceği, davanın dava şartı yokluğundan reddi gerektiği, öte yandan, usul ve yasaya uygun olan Mahkeme kararının onanması gerektiği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NÜN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Beşinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Milli Eğitim Bakanlığının … tarih ve … sayılı işlemi ile …Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Limited Şirketine ait … Temel Lisesi FETÖ ile iltisak ve irtibatı nedeniyle kapatılmıştır.
…Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti. 670 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye istinaden ticaret sicilinden 25.08.2016 tarihinde terkin edilmiştir.
… Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Limited Şirketi yetkilisi … tarafından 06/09/2018 tarihinde … Temel Lisesinin kapatılması işleminin iptali ve uğranılan zarara karşılık 10.000,00 TL maddi tazminata hükmedilmesi istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
667 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınan Tedbirlere İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinin 3. fıkrasında, ''Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine üyeliği veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı belirlenen ve ekli listelerde yer almayan özel ve vakıf sağlık kurum ve kuruluşları, özel öğretim kurum ve kuruluşları ile özel öğrenci yurtları ve pansiyonları, vakıflar, dernekler, vakıf yükseköğretim kurumları, sendikalar, federasyonlar ve konfederasyonlar, ilgili bakanlıklarda bakan tarafından oluşturulacak komisyonun teklifi üzerine bakan onayı ile kapatılır. Bu fıkra kapsamında kapatılan kurum ve kuruluşlar hakkında da ikinci fıkra hükümleri uygulanır.'' hükmüne yer verilmiştir.
670 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 5. maddesinin 3. fıkrasında, '' Kapatılan kurum, kuruluş, özel radyo ve televizyonlar, gazete, dergi, yayınevi ve dağıtım kanallarının bağlı oldukları şirketlerin faaliyetleri sonlandırılarak ticari sicil kayıtları resen terkin edilir. Bunların devralınan varlıkları dışındaki varlıkları da Hazineye bedelsiz devredilmiş sayılır. Bu durumda şirketlere daha önce atanmış kayyımlar tasfiye memuru olarak görevlendirilebilir veya bu şirketlere tasfiye memuru atanabilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye ve birinci fıkrada yer alan hususları bu şekilde devralınan varlıklar için de uygulamaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.'' hükmü yer almıştır.
Öte yandan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun limited şirketlerde temsil yetkisini düzenleyen 623. maddesinde, ''Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir. Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere verilebilir. En azından bir ortağın, şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin bulunması gerekir.'' hükmü düzenlenmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2/1-a maddesinde ise; iptal davasının, idari işlem hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı menfaati ihlal edilenler tarafından açılacağı açıklanmış; 15. maddesinin 1. fıkrasının (b) bendinde; ehliyetsiz kişi tarafından açılan davaların reddine karar verileceği; 14. maddesinin 6. fıkrasında, davanın her safhasında 15. madde hükmünün uygulanacağı düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
İdarî işlemin iptalinin istenilebilmesi için, davacının menfaatinin ihlâl edilmiş olması gerekir. Yargı kararlarında ve öğretide "menfaat", dâvacı ile iptalini istediği idarî işlem arasındaki bağı, ilgiyi anlatır. Bu bakımdan, idarî işlem ile dâva açan kişi arasında meşru, güncel, ciddi, maddi ve/veya manevi bir ilişki sözkonusu ise, dâvada menfaat bağı bulunduğu kabul edilmelidir.
İdarî işlemlerle ilgisi bulunmayan kişilerin dâva açması sonucu, idarenin devamlı dava tehdidi altında kalmaması ve idarenin işleyişinin olumsuz yönde etkilenmemesi bakımından, dâva ehliyeti için aranan "menfaat ihlâli" koşulu, her olaya özgü irdelenmeli ve dâva konusu işlemin davacıyı etkilemiş olması idarî yargıda menfaat ihlâlinin varlığı için yeterli sayılmalıdır. Her olay ve davada, menfaat ihlalinin gerçekleşip gerçekleşmediğinin takdiri de yargı mercilerine bırakılmıştır.
Olayda, davacı …Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Limited Şirketini temsile yetkili müdür olarak seçilmiş ve Ticaret Sicili Gazetesinin 09/02/2006 tarih ve 6489 sayılı yayınında şirket ana sözleşmesiyle ilan edilmiştir. Her ne kadar, şirket yetkili olan davacı, dava dilekçesinde kapatılan şirketin bir aile şirketi olduğunu ve ortağı olduğu bu şirkete ait okulun kapatılması ile oluşan şahsi zararından mütevellit menfaatini ortaya koymamış ise de, İdare Mahkemesinin verdiği ehliyet ret kararına karşı yaptığı istinaf başvurusunda buna dair hukuki menfaatini açık olarak ifade etmiştir.
Buna göre, söz konusu şirkete ait özel okulun kapatılması işlemine karşı … Özel Eğitim Öğretim Yayıncılık Ticaret ve Sanayi Limited Şirketinin yetkilisi olan davacının kendi adına dava açmakta şahsi menfaati bulunduğunun kabulü gerektiği, aksi durumun, Anayasa'da koruma altına alınan hak arama hürriyeti ile evrensel bir hukuk kuralı olan ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde de kendisine yer bulan adil yargılanma hakkının ihlali niteliğinde olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın ehliyet yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine uygun bulunan davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle ehliyet yönünden reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge Mahkemesi … İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 03/02/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.