Danıştay 6. Daire 2020/7150 Esas 2021/217 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/7150
Karar No : 2021/217

DAVACILAR : 1- … Belediye Başkanlığı - …
2- … Derneği
VEKİLLERİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : … Hukuk Müşaviri

DAVANIN ÖZETİ : Balıkesir İli, Burhaniye İlçesi, … Mahallesi ve Ayvalık … Mahallesi ile İzmir İli, Bergama İlçesi, … ve … Mahalleleri Mevkiinde İdeal Stone Maden Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılması planlanan "S:40667 (Er:2315188) Numaralı Granit Ocağı İşletmesi (Kapasite Artışı) ve Kırma Eleme Tesisi Projesi" ile ilgili olarak T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından verilen … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istenilmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Davanın görev yönünden reddi ile dosyanın, görevli ve yetkili İzmir İdare Mahkemesine gönderilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca Tetkik Hakiminin raporu ile sözlü açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
2575 sayılı Danıştay Kanununun 24. maddesinde, "1. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak; a) Cumhurbaşkanı kararlarına, b) Cumhurbaşkanınca çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri dışındaki düzenleyici işlemlere, c) Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere, d) Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemlere, e) Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere, f) Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay Başkanlığı işlemlerine, karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar. 2. Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri inceler ve karara bağlar." hükmüne yer verilmiştir.
2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 5. maddesinde, idare mahkemelerinin, vergi mahkemelerinin görevine giren davalar ve ilk derecede Danıştayda çözümlenecek olanlar dışındaki dava ve işlerden kaynaklanan uyuşmazlıkları çözümleyeceği düzenlenmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, dava dilekçeleri üzerine yapılan ilk inceleme sonunda, idari yargının görevli olduğu konularda, görevli veya yetkili olmayan mahkemeye açılan davanın görev veya yetki yönünden reddedilerek, dava dosyasının görevli veya yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verileceği düzenlenmiş; "İdari davalarda genel yetki" başlıklı 32. maddesinde, "(1) Göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla bu Kanunda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. (2) Bu Kanunun uygulanmasında yetki kamu düzenindendir." hükmüne; "Taşınmaz Mallara İlişkin Davalarda Yetki” başlıklı 34. maddesinde, "İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari davalarda yetkili idare mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir." hükmüne yer verilmiştir. Aynı Kanunun 43/1-a maddesinde ise, görevsizlik sebebiyle gönderilen dosyalarda Danıştayın, davayı görevi içinde görmezse dosyanın yetkili ve görevli mahkemeye gönderilmesine karar vereceği, aynı maddenin 3. fıkrasında ise bu kararların kesin olduğu hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden; Balıkesir İli, Burhaniye İlçesi, … Mahallesi ve Ayvalık … Mahallesi ile İzmir İli, Bergama İlçesi, … ve … Mahalleleri Mevkiinde İdeal Stone Maden Otomotiv San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından yapılması planlanan "S:40667 (Er:2315188) Numaralı Granit Ocağı İşletmesi (Kapasite Artışı) ve Kırma Eleme Tesisi Projesi" ile ilgili olarak T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü tarafından verilen … tarih ve … sayılı "Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu" kararının iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı; ... İdare Mahkemesi'nce, dava konusu"Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararının, Balıkesir ve İzmir illerini kapsadığı, dolayısıyla, 2575 sayılı Kanunun 24. maddesi uyarınca, birden çok idare mahkemesinin yetki alanına giren davanın görüm ve çözümünde Danıştay'ın görevli olduğu gerekçesiyle davanın görev yönünden reddine karar verilerek, dosyanın Danıştay'a gönderildiği anlaşılmaktadır.
Dava konusu uyuşmazlığın çözümünde görevli ve yetkili mahkemenin belirlenmesi açısından 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 34/1. maddesinde yeralan "taşınmaz mal" ifadesinin kapsamının ortaya konulması gerekmektedir.
Türk Hukuk Sisteminde, yer değiştirmesi ve taşınması imkansız arsa, bina, yapı ve benzerleri taşımaz mal olarak nitelendirilmektedir.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde, karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerin yapı kavramını ifade ettiği düzenlenmiştir.
Uyuşmazlık konusu olayda, dava konusu "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu" kararının iptali istemiyle açılan bu davanın çözümünde görevli ve yetkili mahkemenin belirlenmesinde, projenin ana ünitelerinin, ocak alanı, kırma-eleme tesisi ve şantiye alanının yapılacağı yerin dikkate alınması gerekmektedir. Nihai ÇED Raporu ile Dairemizin 19/10/2020 günlü ara kararına Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından verilen 04/12/2020 tarihli cevabın incelenmesinden, dava konusu projeye ait ana ünitelerin, işletilecek ocak alanının büyük bir bölümünün, şantiye alanı, stok ve pasa alanı ile kırma-eleme tesisinin, İzmir İli, Bergama İlçesinde kaldığı anlaşılmış olup; bu nedenle, uyuşmazlığın çözümünde ilk derece mahkemesi olarak Danıştay görevli olmayıp, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 34/1. maddesi uyarınca İzmir İdare Mahkemelerinin görevli ve yetkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1- DAVANIN GÖREV YÖNÜNDEN REDDİNE,
2- 2577 sayılı Kanunun 15. maddesi'nin 1/a bendi uyarınca dava dosyasının görevli ve yetkili İzmir İdare Mahkemesine gönderilmesine, 20/01/2021 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.