Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2020/1897 Esas 2021/25 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2020/1897
Karar No : 2021/25

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı
(… Kurumu)

VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Üreticileri Derneği

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onüçüncü Dairesinin 26/02/2020 tarih ve E:2014/1636, K:2020/640 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı idarenin 14/04/2014 tarihinde resmî internet sitesinde yayımladığı "Açık Alkollü İçki Satış Belgesini Haiz İş Yerlerinde Alkollü İçki Marka, Amblem ve Logolarının Kullanılabileceği Servis Amaçlı Materyallere İlişkin Kamuoyu Duyurusu"nun iptaline karar verilmesi istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onüçüncü Dairesinin 26/02/2020 tarih ve E:2014/1636, K:2020/640 sayılı kararıyla;
Dava konusu işlemin, tüm ülke düzeyindeki açık alkollü içki satış belgesini haiz iş yerlerinde, servis amaçlı materyallerde marka, amblem ve logo kullanımına yönelik uygulamaların ne şekilde olması gerektiği hususlarına ilişkin uyulması zorunlu düzenleme içerdiği ve bu düzenlemenin yaptırım unsurunu da içinde barındırdığı, 4250 sayılı Kanun'un 6. maddesinin birinci fıkrasının uygulanması konusunda yeni değerlendirme ögeleri getiren, başka bir ifadeyle, içinde yaptırım tehdidi bulundurarak emredici ve zorlayıcı nitelik taşıyan dava konusu "duyuru"nun düzenleyici bir işlem niteliğinde bulunduğu ve bu nedenlerle iptal davasına konu olabilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu bir idari işlem olduğu sonucuna varıldığı;
Mülga Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından, Kuruma iletilen bilgi taleplerinden açık alkollü içki satış belgesini haiz iş yerlerinde masa örtüsü, peçete, tabure, sandalye, menü, tuzluk, tabak gibi materyaller üzerinde marka, amblem ve logo kullanılıp kullanılamayacağına ilişkin tereddütler yaşandığının anlaşıldığı gerekçesiyle, açık alkollü içki satış belgesini haiz iş yerlerinde alkollü içki marka, amblem ve logo kullanımına ilişkin uygulamaların ne şekilde olması gerektiği hususlarına ilişkin olarak 14/04/2014 tarihinde, Kurumun resmî internet sitesinde, “Açık Alkollü İçki Satış Belgesini Haiz İş yerlerinde Alkollü İçki Marka, Amblem ve Logolarının Kullanılabileceği Servis Amaçlı Materyallere İlişkin Kamuoyu Duyurusu” yayımlanmış, söz konusu duyuruda; servis amaçlı materyallerden alkollü içki servisinde doğrudan kullanılan bardak, tirbuşon, buzluk, açacak gibi araç ve gereçlerin anlaşılması gerektiği, masa örtüsü, peçete, tabure, sandalye, menü, tuzluk, tabak gibi alkollü içki servisinde doğrudan kullanılmayan materyaller üzerinde marka, amblem ve logo kullanılmasının ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmayacağının değerlendirildiği, idari yaptırımlara muhatap olunmaması için açık alkollü içki satış belgesini haiz iş yerlerinde alkollü içki marka, amblem ve logo kullanımına ilişkin uygulamaların işbu duyuruda belirtilen açıklamalar doğrultusunda gerçekleştirilmesi hususunda hassasiyet gösterilmesi gerektiğinin belirtildiği;
Dava konusu "duyuru"nun Kurum Başkanı imzasıyla yayımlandığı, duyurunun dayanağını oluşturan bir Kurul kararı alınmadığı;
6487 sayılı Kanun ile değişik 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu’nun 6. maddesinin birinci fıkrası ile 07/01/2011 tarih ve 27808 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 20. maddesinin sekizinci fıkrasına yer verilerek;
Dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunan hâliyle 4733 sayılı Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu Teşkilât ve Görevleri Hakkında Kanun'un 2. maddesinde, bu Kanunla ve diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak üzere kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunun kurulduğu; 3. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, bu Kanun gereğince Kurum tarafından yürütülecek görevler ile ilgili düzenlemeleri yapmak; (d) bendinde, 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun'da yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbî nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak; (e) bendinde, bu Kanun'un uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeleri yapmak; (k) bendinde, 4250 sayılı İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı Kanunu ile Genel Müdürlüğe verilmiş olan görevleri yürütmenin Kurulun görev ve yetkileri arasında sayıldığı;
4733 sayılı Kanun'un, Kurumun hizmet birimleri ile görev ve yetkilerinin düzenlendiği 4/A maddesinin (e) bendinde, 5179 sayılı Kanun hükümleri hariç olmak üzere, Kurumun yetki alanına giren ürünlerin satış ve sunum faaliyetlerine ilişkin izin ve yetki belgelerinin verilmesi, bu faaliyetlere ilişkin piyasa takip ve kontrolünün sağlanması, tütün ve alkol piyasalarına ilişkin düzenlemeler ve uygulamalar konusunda kamu oyunda tüketici bilinci oluşturmaya yönelik çalışmalar yapılması ve tüketicilerin seçeneklerini azaltabilecek rekabet ve reklam koşullarının belirlenmesi çalışmaları ile bu Kanun kapsamındaki ürünlerde bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaretlerin kullanımına ilişkin çalışmaların gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla işbirliği içerisinde yürütülmesinin; (f) bendinde, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal veya tıbbi nitelikteki zararlı etkilerin önlenmesi amacıyla, Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesinin ve 7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'un uygulamasına yönelik çalışmaların yapılması, tütün ve alkol tüketimini teşvik edecek faaliyetleri ve yasa dışı ticareti önleyecek çalışmaların ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütülmesi, 5179 sayılı Kanun hükümleri hariç olmak üzere tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler konusunda analizlerin yapılması veya yaptırılması ile insan sağlığına zarar verebilecek maddelerin belirlenmesinin sağlanmasının Kurumun görev ve yetkisi içinde olduğunun vurgulandığı;
İdari işlemin yapılmasında izlenen yolların idari işlemin usulünü oluşturduğu, idari işlemin özünü oluşturan iradenin, bazı durumlarda tek kişi tarafından doğrudan doğruya, herhangi bir usule tâbi olmadan derhal açıklanırken; bazı hâllerde, idari işlemin özünü oluşturan iradenin açıklanması için izlenmesi gereken belirli bir usul bulunduğu; Türk hukukunda genel bir idarî usul kanunu ve her işlem için geçerli yeknesak usul kuralları bulunmasa da, özel bazı kanunlarda idarî işlemin usulüne ilişkin özel hükümler getirildiği; kanunda işlemin usulüne ilişkin bir kuralın bulunması hâlinde, idare, kanunda öngörülen bu usulle bağlı hâle geldiğinden, işlemin tesisinde başka bir usulün izlenmesinin mümkün olmadığı;
Yukarıda alıntısı yapılan mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşıldığı üzere, Kurumun karar organının Kurul olduğu, Kurum tarafından yürütülecek görevler ile ilgili düzenlemeleri yapmak, tütün ve alkol tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ya da tıbbî nitelikteki her türlü zararlı etkileri önleyecek düzenlemeleri yapmak, bunlarla ilgili kararları almak ve 4733 sayılı Kanun'un uygulanmasıyla ilgili sektörel düzenlemeleri yapmanın Kurulun görev ve yetkileri arasında olduğu;
Bu itibarla, 4250 sayılı Kanun’un 6. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen, “açık alkollü içki satışı yapmaya ilişkin izin belgesi olan işletmelerde servis amaçlı materyallerde marka, amblem ve logo kullanılabilir.” hükmünün uygulanmasına ilişkin uyuşmazlığa konu düzenlemenin Kurumun karar organı sıfatıyla Kurul tarafından tesis edilmesi gerekirken, Kurum Başkanı tarafından tesis edilen düzenlemede yetki yönünden hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, dava konusu duyurunun genel düzenleyici işlem niteliği taşımadığı, kanuni düzenlemenin nasıl yorumlanması gerektiğine ilişkin görüş bildirisi niteliğinde olduğu, dolayısıyla kesin ve yürütülebilir bir işlem olmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Danıştay Onüçüncü Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Danıştay Onüçüncü Dairesinin temyize konu 26/02/2020 tarih ve E:2014/1636, K:2020/640 sayılı kararının ONANMASINA,
3. 13/01/2021 tarihinde, oybirliği ile kesin olarak karar verildi.