Danıştay 10. Daire 1996/4639 Esas 1998/5838 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 1996/4639
Karar No : 1998/5838

Temyiz Eden (Davalı) : …
Karşı Taraf (Davacı) : …
Vekili : …
İstemin Özeti : Davacının içkili yer açma ruhsatının iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı dava sonucunda; dava konusu işlemin iptaline karar veren … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
D.Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Davacının işlettiği içkili yerin köy sınırları içinde bulunması ve İçkili Yerlere Verilecek İzinlerde Gözönünde Bulundurulacak Esaslara Dair Yönetmeliğin 8/a maddesi uyarınca belediye olmayan yerlerde içkili yer açılmayacağı hükmü karşısında yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı olarak verilen içkili yer ruhsatının iptalinde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Ayrıca, yürürlükte olan mevzuat hükümlerine aykırı olarak tesis edilen bir işlemin kazanılmış hak doğurduğundan bahsedilemeyeceği gibi, idareler, idare hukuku ilkeleri gereğince açık hata ile tesis ettikleri işlemleri her zaman geri alabileceklerdir.
Açıklanan nedenle, davanın reddi gerekirken, işlemin iptaline karar veren idare mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi : … Merkez … Köyünde davacının işlettiği biraheneye ait içkili yer ruhsatının iptaline ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda … İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Hukuka aykırı işlemlerin belirli koşulların varolması halinde geri alınabileceği kuralı,idare hukukunun genel esaslarından olup; idarelerin,açık hata,yokluk,ilgilinin gerçek dışı beyanı ve hilesi gibi hallerde süre şartı aranmaksızın her zaman geri alabilecekleri hususuna Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 günlü, E:1968_8,K:1973/14 sayılı kararıyla da açıklık getirilmiştir.
Davacıya … köyünde birahene işletmesi için verilen ruhsat tarihinde de yürürlükte bulunan İçkili Yerlere Verilecek İzinlerle Gözönünde Bulundurulacak Esasları Gösterir Yönetmeliğin 4.maddesinde, içki satacak yerlerin bulunacakları bölgeler, şehir ve kasaba sınırları ile bağlı tutulmuş, aynı yönetmeliğin 8.maddesi (a) bendinde de, belediye teşkilatı bulunmayan yerlerde içkili yer bölgesi tesbit edilemeyeceği, içkili yer bölgesi haricinde ve içkili yer bölgesi tesbit edilmeyen mahallerde içkili yer açılamayacağı kuralı getirilmiştir.
Davacı tarafından işletilmekte olan birahane köyde olup, belediye teşkilatı olmayan bir yerlemiş yerinde olduğu tartışmasız bulunmaktadır.
Yukarıda anılan mevzuat hükümlerine göre, davacıya verilen ruhsatın açık hata sonucu verildiği anlaşıldığından, İdarece, süre koşulu aranmaksızın işlemin geri alınmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenle yerinde bulunmayan İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onuncu Dairesince gereği düşünüldü:
Dava, … İli … İlçe … Köyünde davacının işlettiği birahaneye verilen içkili yer açma ruhsatının iptali yolundaki işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Açılan bu dava sonucunda; … İdare Mahkemesince; İçkili Yerlere Verilecek İzinlerde Gözönünde Bulundurulacak Esaslara Dair Yönetmeliğin 8/a maddesinde, belediye teşkilat bulunmayan yerlerde içkili yer bölgesi tespit edilemeyeceğinin, içkili yer bölgesi haricinde ve içkili yer bölgesi tespit edilmeyen mahallerde içkili yer açılamayacağının belirtildiği, dava konusu olayda, davacıya 1991 yılında içkili yer açma ruhsatı verildiği, bu işyerinin dava konu işlem tarihine kadar işletildiği, dava konusu işlem ile içkili yerin bulunduğu bölgede belediye teşkilatının olmaması ve verilen içkili yer ruhsatının diğer kişilerce emsal gösterilebileceği sebebiyle içkili yer ruhsatının iptal edildiği, davacının hilesi ya da hatasının sözkonusu olmadığı, içkili yer ruhsatının verilmesi sebebiyle kazanılmış hakkı bulunduğu, ruhsatın, dava konusu işlem ile iptal edilmesinin idari istikrar ve idareye güven ilkelerine aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare, yönetmeliğe göre belediye teşkilatı bulunmayan yerlerde içkili yer açılamayacağı iddiasıyla kararın temyizen incelenip bozulmasını istemektedir.
2559 sayılı Polis Vazife Selahiyet Kanunun 7.maddesinde, içkili yerlerin açılmasının en büyük mülki amirin iznine tabi olduğu belirtilmiştir. Anılan bu Kanuna dayanılarak çıkarılan İçkili Yerlere Verilecek İzinlerde Gözönünde Bulundurulacak Esaslara Dair Yönetmeliğin 8/a maddesinde ise Belediye teşkilatı bulunmayan yerlerde içkili yer bölgesi tespit edilmeyeceği, içkili yer bölgesi haricinde ve içkili yer bölgesi tespit edilmeyen mahallerde içkili yer açılamayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, davacıya …, … köyünde işletilmek üzere, Jandarmanın tahkikatı ve en büyük mülki amirin onayıyla Kasım 1991 tarihli içkili yer açma ruhsatının 2559 sayılı Yasanın 7.maddesi uyarınca verildiği, bölgede oturan diğer kişilerce davacıya verilen içkili yer ruhsatının emsal gösterilmesi suretiyle içkili yer ruhsat istemlerinin artması sebebiyle davacıya verilen ruhsatın, dava konusu olan 15.8.1994 tarih ve 3843 sayılı işlemle, içkili yerin bulunduğu bölgenin belediye değil köy olması nedeniyle ilgili yönetmeliğin 8/a maddesi esas alınarak iptal edildiği ve davacının da bu işlemin iptali istemiyle bu davayı açtığı anlaşılmıştır.
Kural olarak, hukuka uygun işlemler geriye alınmazlar. Ancak belirli koşulların var olması halinde ise, idarenin hukuka aykırı olan işlemlerini geriye alabileceği idare hukukunun genel esaslarındandır. İdarenin; yokluk, ilgilinin hilesi veya açık hata hallerinde süre aranmaksızın, tesis ettiği işlemleri geri alabileceği Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 22.12.1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı Kararıyla kabul edilmiştir.
Yukarıda anılan Yönetmeliğin 8/a maddesi hükmüne göre, belediye teşkilatı bulunmayan ve içkili yer bölgesi olmayan yerlerde içkili yer açılamaz. Davacıya, yönetmeliğin bu açık hükmüne rağmen içkili yer ruhsatı verilmişse de; aktarılan açıklamalar ve Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu kararı dikkate alındığında davalı idare hatalı olan bu işlemini geri alabilme olanağına sahiptir. Ayrıca yürürlükte olan mevzuata aykırı olarak tesis edilmiş bir işlemin kazanılmış hak doğurduğundan da söz edilemez.
Davacının içkili yer olarak işlettiği mahal belediye değil, köy sınırları içinde olup burada herhangi bir içkili yer bölgesi tespit edilmediğinden, yürürlükteki mevzuat hükümlerine aykırı olarak davacıya verilen içkili yer ruhsatının iptaline ilişkin dava konusu işlemde, yukarıda belirtilen mevzuat ve açıklamalar doğrultusunda hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu durumda idare mahkemesince, davanın reddi gerekirken, davacının kazanılmış hakkı bulunduğundan bahisle işlemin iptaline karar verilmesinde hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı Yasanın 49.maddesine uygun bulunan davalı idare temyiz isteminin kabulüyle, … İdare mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, dava dosyasının yeniden bir karar verilmek üzere anılan idare mahkemesine gönderilmesine 17.11.1998 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.