Danıştay 7. Daire 1997/946 Esas 1998/3935 Karar Sayılı İlamı

Daire : YEDİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1998
Karar No : 3935
Esas Yılı : 1997
Esas No : 946
Karar Tarihi : 12/11/998
NOTER TARAFINDAN DÜZENLENMEYİP SADECE ONAYLANAN SÖZLEŞMEYE İLİŞKİN DAMGA VERGİSİ NOTERDEN İSTENEMEYECEĞİ HK.
TIR Gümrük Müdürlüğünde tescilli gümrük giriş beyannamesi kapsamında ithal olunan otomobilin beyan edilen kıymetinde, idarece tespit edilen fiyata nazaran düşüklük bulunması üzerine yapılan ek tahakkuka vaki itirazın reddine ilişkin işlemi; 1615 sayılı Gümrük Kanununun 3 ve 65'inci maddeleri açıklandıktan sonra, olayda, davalı idarece fiilen ithal edilmiş aynı veya benzeri eşya fiyatları ile mukayese yapılmadan, T.C. Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Dış Ticarette Fiyat Takip ve Değerlendirme Daire Başkanlığına sorulmadan, sadece, rakip firma olan özel bir kurumdan sorularak fiyat araştırması yapıldığının anlaşıldığı, bu durumda, kanuna ve usule uygun olarak kıymet araştırması yapılmadan, bulunan fiyat farkı üzerinden yapılan tahakkukta yasal isabet bulunmadığı gerekçesiyle iptal eden ... Vergi Mahkemesinin … gün ve ... sayılı kararının; ek vergi tahakkuk ettirilmesinin yasal
olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
Uyuşmazlık, davacı şirket tarafından ithal edilen ... marka otomobillerin gümrük vergisine esas kıymetinin tespitine ilişkindir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun "Eşyanın Kıymeti" başlığını taşıyan ve olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinin 1. fıkrasında, "İthal eşyasının gümrük vergisine esas olan kıymeti, gümrük vergisi ödeme mükellefiyetinin başladığı tarihteki normal fiyatıdır." denilmiş; 2. fıkrasında, "Normal fiyat, birbirinden müstakil bir alıcı ile bir satıcının tam ve serbest rekabet şartları içinde uyuştuğu farz olunan fiyattır.
Bu fiyat tespit olunurken;
a) Eşyanın alıcıya Türkiye'de giriş liman veya mahallinde teslim edildiği,
b) Eşyanın satışına ve Türkiye'de giriş liman veya mahallinde teslimine müteallik bütün masrafların satıcıya ait bulunduğu, dolayısıyla normal fiyata dahil olduğu,
c) Türkiye'de ödenmesi gereken vergi ve resimlerin alıcıya ait olduğu dolayısıyla normal fiyata dahil bulunmadığı farz olunur." denilmek suretiyle ithal eşyasının gümrük vergisine esas kıymeti olan "normal fiyatın" tanımı yapılmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, yükümlü tarafından ithal edilen ... marka otomobilin faturasına uygun olarak beyan olunan kıymetinin düşük bulunması üzerine, mümessil firma nezdindeki kıymet araştırması sonucu tespit edilen FOB turist kıymeti esas alınarak uyuşmazlık konusu ek tahakkukun yapıldığı anlaşılmaktadır.
Otomobil ithalatları ile ilgili olarak yapılan ek tahakkuklar nedeniyle, dairemize intikal eden uyuşmazlıklara ilişkin dava dosyalarında yer alan bilgi ve belgelerden, söz konusu otomobillerin FOB turist ve FOB ihraç fiyatı olmak üzere iki değişik fiyattan satıldığı tespit edilmiş, mükellef tarafından verilen dilekçelerde bu husus vurgulanmıştır.
Bu duruma göre, FOB turist ve FOB ihraç kıymeti kavramlarının tanımlanması ve hangi kıymet ölçütünün vergilemede esas alınacağının tespiti, uyuşmazlığın çözümü bakımından önem taşımaktadır.
Aynı konudaki bir başka uyuşmazlık nedeniyle, Dairemizin 10.10.1996 gün ve E:1995/151 sayılı ara kararı üzerine, Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğünün 11.10.1996 gün ve Kont.Şb.Müd…. sayılı yazısı ekinde gönderilen 2 adet dosyada mevcut 16.10.1990, 25.6.1993 ve 4.8.1993 günlü mümessil firma yazıları ile, 2.9.1993 günlü ihracatçı ... yazısı ve 23.9.1993 günlü, Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Kontrol Genel Müdürlüğü yetkililerince düzenlenen toplantı tutanağının birlikte değerlendirildiğinde, FOB turist kıymetin, ihraç ülkesinde oluşan ve gerek ihracatçı ülkede yerleşik, gerekse yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere uygulanan perakende satış fiyatı olduğu, bir kısım dahili vergileri ihtiva ettiği, ihraç halinde katma değer vergisinin mükellefine iade edildiği; FOB ihraç kıymetinin ise, üretici firma .... tarafından tüm mümessillere uygulanan fabrika çıkış fiyatını ifade ettiği, herhangi bir dahili vergiyi içermediği, dolayısıyla ticari satışlarda uygulanan fiyatı yansıttığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Yukarıda yer alan açıklamalardan da anlaşıldığı üzere, FOB turist kıymeti, ihracatçı ülke iç piyasasında oluşan perakende satış fiyatlarını; FOB ihraç kıymeti ise, ihracatçı firma tarafından, ticari amaçlı araç alan gerçek ve tüzel kişilere uygulanan fiyatları temsil etmektedir.
1615 sayılı Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesindeki tanımdan da anlaşılacağı üzere, normal fiyat, gerçekleşmiş bir fiyat değil, tam ve serbest rekabet şartları altında teşekkül etmesi öngörülen nazari bir fiyattır. İdarece ek tahakkuka esas alınan ve Almanya iç piyasasında oluşan perakende (FOB turist) fiyatı,
bu açıklamalar karşısında, normal fiyat kavramı içerisinde düşünmek mümkün değildir. Bu itibarla, gümrük vergisine esas kıymetin tespitinde menşe ülkesinde oluşan ve tüm alıcılara uygulanan FOB ihraç fiyatın dikkate alınması gerekmektedir. Aksine bir uygulamanın, ithal edilen aynı nitelik ve standarttaki eşyaların, ithal ülkesinde farklı koşullara göre oluşan değişik fiyatlar esas alınarak vergilendirilmesi gibi, 1615 sayılı Kanunun 65. maddesiyle öngörülen amaca ters sonuçlar doğuracağı önemle düşünülmesi gereken bir husustur.
Bu durumda, mükellef tarafından beyan edilen fiyatın, gümrük vergisine esas FOB ihraç kıymetine uygun olup olmadığının tespiti gerekmektedir.
Dairemizin, 10.10.1996 gün ve E:1995/151 sayılı ara kararı üzerine Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından gönderilen 2 adet dosyada yer alan imalatçı-ihracatçı firma ile mümessil firma ... A.Ş.'nin (yeni ismi ....) 16.10.1990, 25.6.1993 ve 4.8.1993 günlü yazılarında, ithale konu otomobillerin üretim aşamasına ait her türlü bilginin (motor ve şasi numarası, modeli, sipariş numarası, aksesuarları vb.) yer aldığı data (kimlik) kartlarının bulunduğu, imalat aşamasında araca takılan aksesuarların sökülemeyeceği, ancak ilavelerin mümkün olduğu, mümessil firmanın imalatçı firmaya bilgisayar ağı ile bağlı olması nedeniyle, üretilen ... marka otomobillerin üretim bilgilerinin işlendiği data (kimlik) kartlarının istenildiğinde sunulabileceği, bu kartlardan yararlanılarak eşyanın (tüm aksesuarları da dahil) FOB turist veya FOB ihraç (fabrika çıkış) fiyatlarının tespit edilerek bildirilebileceği, bunun için, araca ait faturanın, araç şasi numarasının tam ve doğru olması kaydıyla, gönderilmesinin yeterli olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, mümessil firma tarafından yapılan ithalatlarda beyan edilen fiyatların düşük görülmesi üzerine, idarece, T.C. … Başkonsolosluğu Maliye ve Gümrük Ataşeliği aracılığı ile temin edilen FOB turist kıymetler esas alınarak, mümessil firma adına yapılan ek tahakkukların uyuşmazlık konusu edilmesi sonucu Dairemize intikal eden ihtilaflara ait dosyaların incelenmesinden de, mümessilce beyan edilen fiyatların, imalatçı-ihracatçı ... firması tarafından tüm mümessillere uygulanan FOB ihraç liste fiyatlarına uygun olduğu, dolayısıyla, 1615 sayılı Gümrük Kanununun da olay tarihinde yürürlükte bulunan 65. maddesinde tanımı yapılan "normal kıymet" kapsamında olduğu tespit edilmiş bulunmaktadır.
Olayda ise, idarece, aracın FOB ihraç kıymeti hakkında herhangi bir araştırma yapılmadığından, davacı tarafından beyan edilen fiyatın, gümrük vergisinin hesabında esas alınması gereken FOB ihraç fiyatına uygun olup olmadığı anlaşılamamaktadır.
Bu itibarla, mükellef şirket tarafından beyan edilen fiyatın, Gümrük Kanununun olay tarihinde yürürlükte bulunan 65'inci maddesinde tanımı yapılan normal fiyata uygun FOB ihraç fiyatından düşük olup olmadığının tespiti amacıyla, kıymet tespitinde yetkili yurt dışı birimleri veya gerekirse, imalatçı-ihracatçı firmanın Türkiye mümessili nezdinde, (ihracatçı firmanın yayımladığı ilgili yıllara ait FOB ihraç fiyatlarını gösterir listelerin temini ile mümessil tarafından bildirilen kıymetlerin karşılaştırılması suretiyle) gerekli araştırma yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, ek tahakkukun yazılı gerekçe ile terkini yolundaki mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulüne; mahkeme kararının bozulmasına karar verildi.