Başkan	:	Engin YILDIRIM
Üyeler	:	Recep KÖMÜRCÜ
		Celal Mümtaz AKINCI
		Muammer TOPAL
		Recai AKYEL
Raportör	:	Hüseyin TURAN
Başvurucu	:	Gültan KIŞANAK
Vekili	:	Av. Mehdi ÖZDEMİR

 

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, uygulanan tutuklama tedbirinin hukuki olmaması ve tutukluluğun makul süreyi aşması nedenleriyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının; tutuklamaya konu suçlamaların ifade özgürlüğü kapsamındaki eylemlere ilişkin olması ve tutukluluk nedeniyle belediye başkanlığı görevinin yerine getirilememesi nedenleriyle de ifade özgürlüğü ile siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 5/5/2017 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. İkinci Bölüm Birinci Komisyonunca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla erişilen bilgi ve belgeler çerçevesinde olaylar özetle şöyledir:

A. Genel Bilgiler

6. PKK"nın terör örgütü olduğu ulusal ve uluslararası makamlar tarafından kabul edilmiş tartışmasız bir olgudur. Anılan örgütün gerçekleştirdiği terörist şiddet, bölücü amaçları dolayısıyla anayasal düzene, millî güvenliğe, kamu düzenine, kişilerin can ve mal emniyetine yönelik ağır tehdit oluşturmaktadır. Bu yönüyle ülkenin toprak bütünlüğünü hedef alan PKK kaynaklı terör, onlarca yıldır Türkiye"nin en hayati sorunu hâline gelmiştir (Gülser Yıldırım (2) [GK], B. No: 2016/40170, 16/11/2017, §§ 7-18).

7. Bununla birlikte kamuoyunda demokratik açılım süreci, çözüm süreci ve Millî Birlik ve Kardeşlik Projesi gibi farklı isimlerle ifade edilen süreç içinde 2012 yılının son döneminden itibaren PKK tarafından gerçekleştirilen terör saldırıları önemli ölçüde azalmıştır. Ancak Suriye"de son yıllarda yaşanan iç savaşın Türkiye"nin güvenliği üzerinde etkileri olmuş, PKK ve DAEŞ kaynaklı terör olayları yeniden artmaya başlamıştır. Kamuoyunda 6-7 Ekim olayları ve hendek olayları olarak bilinen terör eylemleri bunların başında gelmektedir (Gülser Yıldırım (2), §§ 21-30).

B. Hendek Olayları

8. Türkiye, 2015 yılı Haziran ayından itibaren yeniden yoğun bir şekilde terör saldırılarına maruz kalmıştır. Bu kapsamda PKK tarafından Şırnak il merkezi ile Cizre, Silopi ve İdil ilçelerinde, Hakkâri"nin Yüksekova ilçesinde, Diyarbakır"ın Silvan, Sur ve Bağlar ilçelerinde, Mardin"in Dargeçit, Nusaybin ve Derik ilçelerinde, Muş"un Varto ilçesinde cadde ve sokaklara hendekler kazılıp barikatlar kurularak ve bu barikatlara bomba ve patlayıcılar yerleştirilerek teröristler tarafından bu yerleşim yerlerinin bir kısmında öz yönetim adı altında hâkimiyet sağlanmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda çok sayıda terörist, halkın bu yerlere giriş ve çıkışını engellemek istemiştir. Güvenlik güçleri, hendeklerin kapatılması ve barikatların kaldırılması suretiyle yaşamın normale dönmesini sağlamak amacıyla operasyonlar yapmış ve teröristlerle çatışmaya girmiştir. Aylarca devam eden bu operasyon ve çatışmalar sırasında yaklaşık 200 güvenlik görevlisi hayatını kaybetmiş, tonlarca patlayıcı ve bomba imha edilmiştir (Gülser Yıldırım (2), §§ 28-30).

C. Başvurucunun Tutuklanmasına İlişkin Süreç

9. Başvurucu 22/7/2007 tarihinde Diyarbakır"dan, 12/6/2011 tarihinde Siirt"den bağımsız olarak [Daha sonra sırasıyla Demokratik Toplum Partisine (DTP), Barış ve Demokrasi Partisine (BDP) katılmıştır.] milletvekili seçilmiştir. Başvurucu 1/2/2010 tarihinde BDP"nin eş genel başkanlığına, 30/3/2014 tarihinde yapılan yerel seçimlerde ise Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi başkanlığına seçilmiştir.

10. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başvurucu hakkında PKK/KCK ile bağlantılı olarak soruşturma başlatılmıştır.

11. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı ayrıca anılan soruşturma kapsamında 25/10/2016 tarihinde, başvurucunun konutunda ve aracında terör örgütüyle bağını ortaya çıkaracak deliller ile suç konusu olabilecek diğer eşyalara el konulması ve başvurucunun yakalanması amacıyla arama yapılmasına karar verilmesini talep etmiş ve bu talep, Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliği tarafından aynı tarihte kabul edilmiştir.

12. Başvurucu 25/10/2016 tarihinde, Diyarbakır Havalimanı"nda yakalanmıştır. Başvurucunun konutunda yapılan aramada ise SUR RAPOR 2016 ibareli bir kitap ve kitabın içindeki aynı başlıklı 1 adet CD ele geçirilmiştir.

13. Kolluk görevlileri tarafından yapılan incelemede CD"de "Türkçe ve İngilizce hazırlanmış belgelerin ve Belediye’ye ait armaların kullanıldığı, sivil toplum kuruluşları ile yabancı kuruluşlara cevap niteliği taşıyan yazılar bulunduğu, bu belgelerde kentin yıkılmasında devletin yasal silahlı unsurları olan asker, polis, jandarma gibi kurumların suçlandığı, terör örgütünün meşrulaştırıldığı, YDG-H ve PKK militanlarının muhalif güçler olarak belirtildiği ve ülkede yaşanan terör olaylarında sorumlunun devlet olarak gösterildiği"şeklinde bulgular tespit edilmiştir.

14. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığınca, başvurucu hakkında daha önce yürütülen çok sayıda soruşturma dosyasının eylem bütünlüğü açısından -2015/45832 sayılı soruşturma dosyasında- birleştirilmesine karar verilmiştir. Böylece başvurucu hakkında farklı tarihlerde başlatılan soruşturmaların dosyalarında suça konu edilen fiillerin birlikte değerlendirilmesi söz konusu olmuştur.

15. Başvurucu 30/10/2016 tarihinde Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığında hazır edilmiş ve burada verdiği ifadesinde "... Demokratik toplum kongresinin hiçbir aşamasında eş başkan ya da yönetici olarak bulunmadım. DTK"nın [Demokratik Toplum Kongresi] bir sivil toplum platformu olduğunu düşünüyorum. Dosya arasında da mevcut olduğu üzere zaman zaman DTK"nın bulunduğu binaya gittiğim doğrudur. Ancak binada bulunuyor olmam toplantılara katılıp yönetimde aktif olarak rol aldığım anlamına gelmez. Katıldığım toplantıların tamamı basın toplantıları ve basın açıklamalarıdır. Bu açıklamalar adı üzerinde basına açık olduğu için tüm Türkiye"nin bu toplantılardan ve basın açıklamalarından haberi vardır. Zaman zaman canlı yayınlar yapılmıştır. Çoğu ajansın katıldığını da hatırlıyorum. Bahsi geçen basın açıklamaları olay tarihinde görev yaptığım Barış ve Demokrasi Partisi"nin hem tüzüğü ile hem hedefleriyle gayet uyumludur. Katıldığım basın açıklamaları tamamen partimin faaliyetleri ile alakalıdır. Zira o tarihlerde partimin eş genel başkanıydım. 31/8/2011, 3/9/2011, 14/3/2012, 23/3/2012, 1/7/2012, 9/7/2012, 10/11/2012, 20/4/2013 tarihlerinde DTK"nın bulunduğu binaya gidip gitmediğimi hatırlamıyorum. Hatırlamam da mümkün değildir. Az önce bahsettiğim gibi katılmış isem de basın açıklaması yapmak üzere gitmişimdir.

...

14/3/2012 tarihinde DTK binasında bulunup bulunmadığımı hatırlamıyorum. O tarihte nevruzla alakalı bir açıklama yapmış olabilirim. Bu açıklamayı BDP eş başkanı olarak yaptım. Benimle beraber aynı basın toplantısında başka şahıslarda konuşma yaptılar. Ben sadece partimle alakalı hususları dile getirdim. Her ne kadar yaptığım söylenen konuşmada DTK ile irtibatım olabileceğine ilişkin bir beyan bulunsa da genel bir açıklama yaptığım için yanlış anlaşıldığını düşünüyorum. Benim DTK ile bir bağlantım yoktur.

1/7/2012 tarihinde DTK binasında bulunmuş olabilirim. Bulunmuş isem basın açıklaması yapmışımdır. Açıklamada Abdullah Öcalan"ın muhataplık sürecine vurgu yapmış olabilirim. Burada kastettiğim şey çatışmaların sona erdiği barış sürecidir. Bu açıklama devletin Abdullah Öcalan"ı muhatap olarak kabul edip İmralı"da devlet görevlileriyle bizzat görüşmeler yaptığı süreçte söylenmiştir.

16/9/2012 tarihinde DTK binasında bulunmuş olabilirim. Bulunmuş isem basın açıklaması yapmışımdır. Ben bahsi geçen tarihte kesinlikle DTK eş başkanlığı yapmadım. Dolayısıyla böyle bir söz sarf etmedim. Suçlamayı kabul etmiyorum.

20/4/2013 tarihinde mensubu olduğum parti binasında bulunmuş olabilirim. Partide bulunduğum esnada yaptığım tüm açıklamalar yada konuştuğum herşey parti örgütlenmesiyle alakalıdır. Başka hiçbir amacım olamaz. Konuşma içeriğinde geçen "okulları boşaltabildik mi" cümlesini hatırlamıyorum, böyle bir cümle kurmuş olamam. O tarihlerde mecliste kurulan anayasa uzlaşma komisyonuna parti olarak ana dilde eğitimin kamusal bir hak olduğunu düşündüğüm için teklifte bulunmuştum. Basın açıklamasının devamında DTK dan bahsetmiş olabilirim. Burada kastettiğim şey DTK nın eylemleri yada çağrıları değil muhatap alınmasıdır. Açıklamanın devamında bahsettiğim devrim demokrasi devrimidir. Bu çağrımdan yasa dışı bir yorum çıkarılamaz.

31/8/2011 tarihli konuşmada geçen şahıs ben değilim. Benim hiçbir ortamda "Kalkınma meclisi" şeklinde bir cümlem olmamıştır.

23/7/2012 tarihinde "kcdnavend@gmail.com" isimli mail adresinin mahkeme kararlarıyla incelendiğini şuan duydum. DTK nın kendi çalışması olabilir. Kimlerin delege olacağına kendisi karar vermiş yada ön görmüş olabilir. Benim o tarihlerde milletvekili olmam DTK nın doğal delegesi yada üyesi olduğum anlamına gelmez.

3/9/2011 tarihinde adımın geçtiği bir konuşma yapılmış olabilir ancak DTK ile olan ilişkim sadece parti düzeyindedir. Herhangi bir aktif görev almadım.

12/12/2012 tarihinde yapılan konuşmadan haberim yok. Ben kesinlikle meclise gönderildiği iddia edilen anayasa komisyonunun hazırlık sürecinde DTK"dan görüş alınmasını önermedim.

18/2/2012tarihli görüşmeden haberim yok. Birçok kişinin isminin geçtiğini görüyorum. DTK nın yapacağı bir konferansla alakalı katılımcı listesinden bahsedildiğini düşünüyorum.

29/6/2012 tarihinde M.B. isimli şahsın yaptığı konuşmadan haberdar değilim. Bana böyle bir teklifte bulunan olmadı.

14/7/2011 tarihinde demokratik özerkliğin ilanı ile ilgili basın açıklaması yapılmış olabilir. Bu ilandan sonra demokratik toplum kongresinin basın açıklamasına katılıp katılmadığımı hatırlamıyorum. Katılmış isem debir partinin eş başkanı olarak katılmışımdır.

2011 yılından 2016 yılının bu zamanına kadar çeşitli tarihlerde yasalar çerçevesinde yapılan etkinliklere partim adına yada farklı STK ların daveti üzerine katılmış olabilirim. Katıldığım etkinliklerde yasa dışı pankart taşınmış, slogan atılmış olabilir. Benim bu eylemlere hiçbir alakam yoktur. Şehrin belediye başkanı olduğum için vefat eden insanların cenaze merasimlerinde bulunmam ailelerinin acısını paylaşmak içindir. İnsani bir görev olarak düşünüyorum. Orada yapılan eylemlerden ben sorumlu tutulamam.

8/3/2014 tarihli konuşma metnini hatırlıyorum. "Kürdistan"ın dört parçası" ndan kastettiğim yer Türkiye"nin, Suriye"nin, Irak"ın ve İran"ın bir kısmıdır. Bu bölümler kürt kökenli insanların yoğunluklu olarak yaşadığı yerdir. "Serhıldanlarla korkumuzdan kurtulduk" şeklindeki sözümü tam olarak hatırlamıyorum ancak Serhıldan kelime anlamı itibariyle itiraz etmek, haksızlıklara karşı durmak anlamındadır. Konuşma yaptığım gün dünya kadınlar günü olduğu için kadınların erkek egemen sisteme itirazını düşünerek bu kelimeyi kullandım. Kadınların eşit ve özgür yurttaş olarak iradeli bir birey olarak toplumda kabul edilmeleri ikincil sınıf pozisyondan kurtulmaları için en çok gerekli olan şey kadınların kendilerine yapılan haksızlığı kabul etmemeleri ve itiraz etmeleridir. Konuşmanın devamında öz yönetimden bahsetmiş olabilirim. Kastettiğim şey yerel yönetimlerin güçlendirilmesidir. Türkiye Belediyeler Birliğinin misyonu da yerel yönetimlerin güçlendirilmesidir.

5/10/2015 tarihinde bir açılışa gitmiş olabilirim. Eğitim destek evleri bildiğim kadarıyla sosyal sorumluluk projesidir. Ben eğitim destek evlerinin hangi amaçla kurulduğu konusunda bilgi sahibi değilim. Konuşmanın başına DTK yı da teşekkür ettiğim kurumların arasında sayıyor olmam bu evlerin DTK ya bağlı olduğunu yada benim irtibatım olduğu anlamını doğurmaz. Anadilde eğitim konusunda parti faaliyetleri çerçevesinde yasal tüm taleplerimizi yapıyoruz. Kamusal bir hak olduğunu düşünüyoruz.

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi adına tescilli araçların cenaze işlemlerinde kullanılması gayet doğaldır. Yasal zorunluluktur. Araç cenaze için ayarlandıktan sonra hangi güzergahta seyredeceği yada aracın etrafında hangi şahısların olacağı belediyeyi ilgilendirmez. Cenaze nakil işlemlerinin propagandaya dönüşmesi konusunda belediyenin sorumluluğu yoktur. Bu husus cenaze sahipleriyle alakalıdır.

25/10/2016 tarihinde evimde ve görev yaptığım Diyarbakır Büyükşehir Belediyesinde yapılan aramalarda ele geçirilen bazı materyallere el konulmuştur. Materyallerin suç unsuru taşıdığını düşünmüyorum. 2 üniversite mezunu, 12 yıl aktif gazetecilik ve 2 dönem milletvekilliği yapmış bir şahıs olarak arşivimin bulunması gayet doğaldır.

Www. facebook.com/kisanakgultan/ isimli hesap her ne kadar benim adına gözükse de parti eş başkanlığı yaptığım dönemden açılmış kurumsal bir hesaptır. Bu hesabı bizzat ben kullanmıyorum. Açıldığı tarihlerde partinin basın bürosu yönetiyordu. Şu anda ise belediyenin basın bürosu yönetmektedir ancak tam olarak kimin yönettiğini bilmiyorum.

Uzun yıllardır aktif siyasetin içerisindeyim. 2 dönem milletvekilliği yaptım, bir süredir de belediye başkanı olarak görev yapıyorum. Görev aldığım tüm kurumlarda savunduğum değerler üzerinden siyaset geliştirdim. İnsan hakları ve demokrasi bağlamında elimden geldiğince mücadele ettim. Kürt sorununun barışçıl yollarla çözümü için halen fırsat olduğunu düşünüyorum. Bu sorunun çözümü için ülkenin kendi kendine yeteceği kanaatindeyim. Türkiye demokratik bir hukuk devleti olmak durumundadır. Bu ülkede bütün siyasi partiler anayasa ve yasalar çerçevesinde kurulur, faaliyet yürütür. Benim mensubu olduğum Barış ve Demokrasi Partisi de yasalar çerçevesinde kurulmuş açık şeffaf demokratik mücadele yürüten bir partidir. Bütün çalışmaları kamuoyuna açıktır. Demokratik siyaset ve siyasi partiler bir ülkede demokrasinin en vazgeçilmez unsurlarıdır. Siyasi partileri işlevsiz kılmak suç örgütü gibi göstermek demokrasiyi sakatlar. Bu nedenle yaptığım çalışmaların, yürüttüğüm faaliyetlerin demokratik siyaset kapsamında yürütüldüğünü biliyorum. Bunların kriminalize edilmesini suçmuş gibi gösterilmesini doğru bulmuyorum. Demokratik siyasetin alanını daraltmak işlevsiz kılmak ülkede demokrasi sorunu ve kaos ortamı yaratır. Yine yerel yönetimler kamu yönetiminin ayrılmaz bir parçasıdır. Anayasada da açıkça kamu yönetimi merkezi ve yerel idareler eliyle yürütülür diye net olarak yazılmaktadır. Yerel yönetim çalışmalarının doğrudan halka en hızlı, en etkin hizmet üretme mekanizmaları olarak kabul edilmesi ve güçlendirilmesi gerekir. Artık çağımızda yerel yönetimlerin özelliği en temel hukuk kuralı haline gelmiştir. Türkiye"de Avrupa yerel özerklik şartına imza atan ülkelerden biridir. Bu şartın gereklerinin yerine getirilmesi ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesi Türkiye"de hem demokrasinin çıtasını yükseltecek hemde sorunlarımızın çözümüne katkı sunacaktır. Bu nedenle Türkiye"nin Büyükşehir Belediyelerinden biri de Diyarbakır Büyükşehir Belediyesidir ve 1 milyon 600 bin insana hizmet üreten bir kamu kurumudur. Ben de bu kamu kurumuna belediye başkanı olarak halkın oylarıyla seçilerek göreve getirildim. Demokrasilerde esas olan seçimlerde demokratik bir ortamda demokratik bir yarış içerisinde herkesin inandığı siyasi programıyla ve hizmet programıyla halkın karşısına çıkmasıdır. Tercihte bulunacak olan halktır. Bunun dışındaki müdahaleler yerel yönetimi kesintiye uğratacak tutum ve davranışlar hem vatandaşın mağdur olmasına hemde demokrasinin sakatlanmasına neden olacaktır. Bu nedenle bir an önce serbest bırakılmamı ve halka hizmet edebilmek için halkın bana verdiği bu görevi ifa edebilmem için görevimin başında olmamın temin edilmesini istiyorum" şeklinde beyanda bulunmuştur. Başvurucunun müdafilerinin ise tutuklama koşullarının bulunmaması nedeniyle müvekkillerinin serbest bırakılmasını talep ettikleri görülmüştür.

16. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı 30/10/2016 tarihinde "üzerine atılı suçun vasıf ve mahiyeti, mevcut delil durumu, suça dair yasada yazılı cezanın üst haddi" gerekçesiyle başvurucuyu silahlı terör örgütü yönetme suçundan tutuklanması istemiyle Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliğine sevk etmiştir.

17. Başvurucu, Hâkimlikteki ifadesinde Savcılık aşamasında verdiği ifadesini tekrar ettiğini belirtmiş ve devamında "...Uzunca yıllardır, demokratik yollarla siyaset yapmaktayım. Milletvekili yapmışım, Belediye Başkanlığı görevini ifa ettim. Bir dönem bir partinin grup başkan vekili ve eş başkanlığını yaptım. Bütün çalışmalarım, bütün faaliyetlerim yasaların güvencesi altındadır. Parti programımızda olan ve politikalar doğrultusunda seçimlere katıldık, halka parti programımızı anlattık, bunun doğrultusunda oy istedik, faaliyetlerimin tamamının yasal olduğunu ve siyasi parti faaliyeti ve demokratik bir hak olduğunu dile getirmek istiyorum. Bunlar dışında herhangi bir yasa dışı faaliyetim mümkün değildir, yaptığım çalışmaların tamamı siyasi ve demokratik bir faaliyettir. Düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamındadır. Muhalif bir partinin milletvekilliğini dahi yaptım. Sert eleştirilerim olmuştur ancak bunlar demokrasi sınırları içerisinde yapılmıştır. Muhalefet demokrasinin gereğidir. Kürt sorunu bu Ülkenin kanayan bir yarasıdır. Bu sorunu çözebilmek için çeşitli çalışmalarım olmuştur, ben bunun altını bir kez daha çözmek istiyorum. Ayrıca yerel yönetimlerin demokrasiler için ne kadar kıymetli olduğunusizde takdir edersiniz yerel yönetimler demokrasinin vazgeçilmez parçaları olarak siyasi hayatın vazgeçilmezidir. Yerel yönetimler anayasamızda güvence altına alınmıştır, çok açık net vurgulanmasa da yerel yönetimlerin seçilmişler eliyle yürütüldüğü vurgulanmaktadır. Bu kentte belediye başkanlığı seçimine aday oldum ve bu konuda bir kampanyam oldu, programımı halka izah ettim, nasıl bir programım olduğunu anlatmaya çalıştım, onlarca mitingler yaptım, ve çeşitli şekillerde kamuoyuna duyurmaya çalıştım. Bunun sonucunda Diyarbakır halkı beni seçti ve yüksek bir oy alarak belediye başkanı seçildim. Başkan olduktan sonra yaptığım hizmetlerin tamamı demokratik çerçevede yaptığım çalışmalar, seçim aşamasında halka vaat ettiğim çalışmalarımı yerine getirdim. Şiddetle, terörle anılmam hem kendime hem bulunduğum görev ve makamlara hakaret olarak kabul ediyorum. Böyle bir girişimim asla olmamıştır. Dosya kapsamında da bana sorulan soruların neredeyse tamamı yaptığım basın açıklamaları, miting çalışmaları veya yaptığım siyasi katılımlara ilgili idi.

...Evimde yapılan aramada sadece kitapların bir kısmının alındığı ve basın yayınlarının alındığı söylendi, bunların suç unsuru olduğunu düşünmüyorum. İki üniversite okunmuş, bu Ülkede en kıymetli ve aydın bir insanım, uzun yıllar siyaset ile uğraştım, gazetecilik yaptım, yazan çizen bir insanım. Evimde 3 bine yakın kitap var, benim evimde her türlü kitap var, kitapların suç sayılmasını ben uygun görmüyorum. Bunun dışında evimde başka bir şey bulunduğuna dair bir ithamda bulunulmadı. Bulunan silahın benim odamla ilgisi yoktur. Oda numarası verilmiştir, o silahın kime ait olduğunu veya kimin kullandığını bilmiyorum. Belediyede 2500civarında kişi çalışmaktadır. Kaç odası olduğunu dahi bilmiyorum. Benim kullandığım odada ve odanın bulunduğu katta herhangi bir şey bulunmamış ve bu konuda suç isnat edilmemiştir.

...Bir belediye başkanının cenazeye katılan araçlara müsaade etmemesi söz konusu olamaz. Cenazelerin naklini ve defnini ilgili yasal mevzuatta belediyelerin asli görevleri arasında sayılmıştır. Belediyeler bir cenazeyi yerde bırakamaz. Yapılan otopsiden sonra belediyeye ait cenaze aracı taşınır ve cenaze yakınları cenazenin nereye defin edileceğine dair yönlendirme yaparlar. Bu organizasyonlar belediyeye ait değildir, sadece belediye araçları cenazeyi alıp mezarlığa götürürler, herhangi bir flama veya başkaca şeylerin kullanması belediyenin sorumluluğuna girmez, bunu belediye olarak bizim engelleme imkanımız yoktur, bunu ancak kolluk veya diğer Devletin kurumları cenaze sahipleri ile görüşüp engelleyebilirler. Belediye olarak yaptığımız tek şey cenaze naklidir, bu da belediyenin asli görevleri arasındadır.

...Cenazelerin birçoğuna katıldığım iddiasını kabul etmiyorum. Son iki yılda kente ne kadar çok cenaze geldiğini sizde biliyorsunuz, benim bu cenazelere katıldığım ithamı doğru değildir. Belki kişisel olarak tanıdığım ya da aile dostu olduğumuz veya belediye olarak aileyi ziyaretimiz olmuş olabilir, bunlarda insani bir şeydir, halktan oy istemek için bunlar yapılabilir ve bu belediye başkanlığının görevleri arasındadır. Cenazelerin tamamına katıldığım ithamını kabul etmiyorum, bu söz konusu olamaz dedi.

...Belediyeye ait mezarlıkların terör örgütü mezarlığı olarak kullanılmasına kişisel olarak izin vermem söz konusu değildir. Belediyeye ait mezarlıkta özel bir bölüm yoktur, nereye defin yapılacağı ailelerin isteği üzerine tespit edilir. Mezarlıklar aile bölümü mezarlığı var, veya tek tek defin edildikleri yerler var. Ailelerin isteği üzerine belediyeler istekleriyerine getirir. Belediyenin bir bölüm tahsis etmesi söz konusu olamaz. Yine varsa bazı ibareler, herkes kendi mezarlığını yapar, o mezar sahibi aileleri bağlar, belediye sadece defin işlemini yapar, mezarlığın bakımı veya onarımı ailelere bırakılır dedi.Ayrıca bu durum yıllardır geleneksel olarak aileler kendileri cenazelerin hangi kısma defin edileceğini tercih ederler, defin işlemleri bu şekilde gerçekleşir, hukuki mevzuatta bu şekildedir dedi.

...DTK"da benim aktif bir görevim ve sorumluluğum söz konusu değildir. Orasını ben de kamu oyundanherkesin bildiği gibi biliyorum. Orası sivil toplum örgütlerinin zaman zaman bir araya geldiği platform şeklindedir, bunun dışında DTK ile ilgili sorumlu ben değilim, orada herhangi bir görevim ve yetkim olmadığı için sorulan sorulara cevap verecek durumum yoktur dedi.Yapılan teknik takiplerde bahse konu kongre merkezine benim girdiğim Savcı Beyin söylediğine göre 8 tespit mevcuttur, bu 8 defalık tespit 3 sene içerisinde yapılan tespitlerdir. Bu yere girmemin sebebi de mekanda bulunan salonu yapacağımız duyuru ve basın açıklamasıyla ilgili kullanmak amaçlıdır. Basın açıklamaları da onlarca gazeteci ve kameranın önünde siyasi çalışmalarımız ve görüşmelerimizle alakalı vermiş olduğumuz beyanlardır. Bunun haricinde benim DTK ile kurumsal bir görevim ve sorumluluğum bulunmamaktadır dedi.

...Katıldığım yürüyüş, gösteri, miting ve basın açıklamalarının vs gibi programların herhangi bir illegal örgüt ile bir bağı asla yoktur. Bu programların büyük çoğunluğu siyasi parti mensubu bulunduğum hatta eş başkanı olduğum partinin programlar ve faaliyetlerdir. Bunlar yasal ve demokratik ve gösteri yürüyüş hakkını kulanmak kapsamındadır. Ben de milletvekili olarak partimin eş genel başkanı olarak bu toplantı ve etkinliklere tabiki iştirak ettim. Ama ben bunları herhangi bir illegal örgüt veya yasalara aykırı olduğunu düşünmüyorum, bunlar örgütlerle bağlantılı değildir, demokratik ve yasal protestolardır. Gösteri hakkının Anayasal bir hak olduğunun, aykırı görüşleri dile getirmenin ifade özgürlüğü olduğunu ve bunların da demokrasinin bir güvencesi olduğunu düşünüyorum. Bunlar olmaksızın demokrasiden söz etmek mümkün değildir.

...Kürdistan"ın kurulmasına dair bir cümlem yoktur, fakat Kürdistan kelimesini açıklamalarımda zaman zaman kullandım, bunu herkes kullanır, bu coğrafive tarihi bir tanımdır. Osmanlı belgelerinde kayıtları var, devlet sistemi içerisinde tanımı olan bir tanımlamadır. Bu suç teşkil eden bir kelime değildir, fakat ben kürdistanın kurulmasına dair bir konuşma yaptığımı hatırlamıyorum, böyle bir konuşmam olmadı dedi. Coğrafi tanım içerisinde Türkiye"deki bazı alanları kapsamıyor, mezopotamyayı kapsamaktadır. "Amed kürdistanın başkentidir" gibi bir cümlem olmamıştır, ancak şu kasıtla söylemiş olabilirim, tarihsel olarak diyarbakır osmanlı döneminde musula kadar uzanan eyaletin merkezidir. Iraktaki kürdistan bölgessell yönetiminde yaşayan ve diğer coğrafyalarda yaşayan insanlar için merkezi bir yerdir, bu manada kullanılmış cümleler olabilir ancak resmi bir tanımını yapmam mümkün değildir. Sokağa çıkma yasaklarının bir an önce kaldırılmasını ve mağdur olan vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılaması, çatışmaların durması ve ölümlerin durmasına dair açıklamalarım olmuştur, keşke çatışmalar olmasaydı, keşke hiç bu kadar insan evini barkını terk etmek zorunda kalmasaydı, ölümler olmasaydı. Kişiler yaralanmasaydı, göçler meydana gelmeseydi, ben sorumlu bir insan olarak bu Ülkeninkentinde yaşanan sorunların, çatışmaların son bulması için çeşitli açıklamalar yaptım, kentin mülki amirleri ile Vali ile görüşmeler yaptım, bu da kamu görevinin bir parçasıdır. Surda yaşayan 55.000 insana karşı sorumluluğum var, bunların yaşam haklarını, çocuklarının okula gitme sorumluluğunu düşünmek ve tasasını çekmek zorundayım. Yaptığım açıklamalar bu çerçevededir.

...Sayın Öcalan ile ilgili kısma gelirsek, bununla ilgili ifadelerim doğrudur, zaman zaman bu tür ifadelerde bulunmuşluğum vardır. Benim kendi tanımlamam değil, Devlet ve Hükümet"de sayın Öcalan ilebazı görüşmeler yapmıştır, kendisi bu konuda etki yapabilecek ve rol oynayacak bir pozisyondadır.

...Benimgüvenlik görevlileriyle yaşanançatışmalardahayatını kaybedenler için bunlar bizim şehitlerimiz, kahramanlarımız gibi onları unutmayacağız, hatıralarını yaşatacağız gibi sözlerim olmamıştır, sanırım dosya kapsamında sözü edilen bir konuşma var. 12 eylül darbesi dönemine ait Diyarbakır ceza evinde işkence ile katledilen ve henüz suçlu olup olmadıkları yönünde bir belirginlik olmayan kişilere yönelik yaptığım açıklamalar olabilir. Ağır işkencelere maruz kalmış bir insan olarak 12 eylül askeri darbenin yıl dönümünde onu kınayan ve bu konuda açıklamalar yaparım. Meclise bu konuda önergeler verdim, Diyarbakır ceza evinde yaşanan gerçeklerle yüzleşilmesini dile getirdim. Beyanlarım bunlarla ilgilidir, bunun dışında başkaca bir beyanım olmamıştır.

...Terör örgütünü simgeleyen bir şeylerin belediye de kullanılması söz konusu değildir. Vefat eden kişi belediyemizin meclis üyesi T.T.dir. Aynı zamanda belediye meclisinde başkanlık divanı için yapılan seçimde ikinci başkan vekili olarak seçilmiştir. Ben yani başkan olmadığı zaman birinci başkan vekili vekalet eder, o da olmayınca ikinci başkan vekili vekalet eder. Bu arkadaşımız vefat edince üzüüntüsünü paylaşmak için rutin olarak belediye meclis toplantısının bir kısmında, birkaç cümle ile ben kendi görüşllerimi söyledim, meclis üyesi birkaç arkadaşımızda buna dair bir konuşma yaptılar. Bir anma programı söz konusu değildir. Bir belediye meclisi, kendi üyesi vefat etmişse onunla ilgiili bir başsağlığı ve acıyı paylaşan bir tutum alması gerekir, bu meclisin sorumluluğu gereğidir. Bu kişi bizim meclis üyemizdi, bu kişinin suçlu olup olmadığınıda bilmiyoruz, zan altındaydı, ancak henüz yargılanması yapılmamıştı, şüpheli pozisyonundaydı, kendisine terörist muamelesi yapılmasını da vicdani bulmuyorum dedi.

Şunu eklemek istiyorum, gerçekten demokratik siyasetin önemine inanmamız gerekiyor, bir ülkeyi kaostan, karmaşadanhukuk normlarından uzaklaşmadan kurtarmamız gerekir. Adalet mekanizmasının demokratik siyaset hakkını güvence altına alınacak biçimde hareket etmesi gerektiğini düşünüyorum. Yerel yönetimler demokrasinin temel taşıdır, yerel ve yerinden yönetim en etkili kamu hizmeti mekanizmasıdır. Yerel yönetimlerin mutlaka güçlendirilmesi ve demokratik işleyişinin hakim kılınması, seçimlerde halkın seçtiğine değer verilmesi ve seçimle gelenin seçimle gitmesi ilkesinin esas alınması gerektiğini vurgulamak istiyorum. Nihayetinde halk iyiyi kötüyü idrak edebilecekdurumdadır, seçimle gelen seçimle gitmelidir. Seçimle geleni başka bir yolla görevinden men etmek, oy veren insanların ve seçmenlerin seçme hakkına yapılmış bir müdahaledir. Anayasamız bunu güvence altına almıştır. Herkesin sınıfı, cinsiyeti, sosyal mensubiyeti, ekonomik durumu ne olursa olsun, kimliği ne olursa olsun herkesin oyu eşittir ve değerlidir. Bunlara değer verilmesi gerektiğini düşünüyorum. Önemli bir görevi ifa ediyorum, 1.600.000 nüfusu olan bir şehirde önemli bir görev ifa ediyorum. Bir an önce bu hukuksuzluğa bir son verilerek görevime dönmek istiyorum dedi.Hayatım boyunca hiçbir mahkemeden veya yargılanmaktan kaçmadım, ne zaman çağrıldım ise ifade vermeye gittim, şimdiye kadar onlarca soruşturma yürütülmüş ve ne zaman çağrılmışsa ifadeye gitmişim, adalet mekanizmasının işlemesinden yanayım. Bu nedenle tutuklama tedbirini hak ettiğimi düşünmüyorum. Bu zamana kadarher çağrıldığında ve ihtiyacım olduğunda adalet mercilerine gitmişim." şeklinde beyanda bulunmuştur.Başvurucunun müdafileri de tutuklama nedenlerinin bulunmadığını belirterekmüvekkillerinin serbest bırakılmasını talep etmiştir.

18. Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 30/10/2016 tarihli kararı ile başvurucunun silahlı terör örgütüne üye olma suçundan tutuklanmasına karar verilmiştir. Kararın gerekçesi şöyledir:

"[Başvurucunun] üzerine atılı silahlı terör örgütü yönetme suçu işlediğine dair suç şüphesi ile tutuklanması için Hakimliğimize gönderilmiş ise de dosya tetkikindeHakimliğimizin kanaati üzerine suçun terör örgütü yönetmek olmayacağı, terör örgütüne üyelik unsurlarının oluşacağı yönünde şüphe oluşmakla şüphelinin terör örgütüne üye olma suçunu işlediğine yönelik kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren dosyadaki şüpheliye ait yerlerde yapılan aramada ele geçen argümanlar, ( ... adresinde ele geçen dökümanlar ve bu dökümanlara ilişkin Emniyetçe hazırlanmış olan değerlendirme raporu, Elazığ caddesi üzerinde bulunan Belediye hizmet binası adresinde ele geçen dökümanlar ve bu dökümanlara ilişkin Emniyetçe hazırlanmış olan değerlendirme raporu) şüphelinin terör örgütü çağrısı üzerine terör örgütü faaliyetleri ve fikirlerini savunmak amacı ile düzenlenen ve Devletin ve güvenlik güçlerinin kamu güvenliğini sağlamaya yönelik çalışmalarını engellemek amaçlı düzenlenen bir çok program, gösteri, miting, basın açıklaması ( 24/11/2013, 15-16/01/2012, 13/01/2011, 24/03/2011, 21/10/2012, 30/10/2012, 02/11/2012, 03/11/2012, 08/03/2014, 21/03/2014, 15/02/2015, 11/07/2015, 20/07/2015, 13/08/2015, 11/09/2015, 10/09/2015, 03/10/2015, 04/10/2015, 05/10/2015, 12/11/2015, 20/11/2015, 25/11/2015, 10/12/2015, 06/02/2016, 08/03/2016, 21/03/2016, 16/04/2016, 02/07/2016, 11/05/2016, 30/06/2016, 03/07/2016, 15/08/2016, ) ayrıca yine terör örgütünün faaliyetlerini meşru göstermek için örgütün Devletin yasal silahlı unsurlarıyla çatışırken etkisiz hale getirilmiş mensuplarının cenaze törenlerine katıldığı, terör örgütü ele başısı Abdullah Öcalan"ın bizzat talimatı ile kurulan DTK"nın faaliyetlerine yoğun bir şekilde katıldığı, bazılarında konuşmalar yaptığı, bu DTK"nın terör örgütünün en önemli üst organı kabul gördüğü, ayrıca tüm alanlara yayılma amacı güden örgüt yapılanmasının çatı yapısı olduğu ve yasama organı olduğu yönünde tespitlerin bulunması, yapmış olduğu ve katılmış olduğu birçok programlarda terör örgütü ele başı olduğu herkesçe bilinen ve sabit olan Abdullah Öcalan hakkında saygın ifadeler kullandığı, kürt halkının lideri olarak gösterdiği, ( kürt halk önderi sayın öcalan siz merak etmeyin biz herşeyi hal ederiz, kürt halk önderi sayın öcalan"ı biz kürdistanda siyasi irade olarak kabul ediyoruz, ..... gibi ifadeler kullandığı, ) birçok programda Öcalan"a özgürlüğü vurgulayan çalışmalar ve konuşmalar yaptığı, konuşmalarının bazı kısımlarında bölücülük anlamında kürdistan tabirlerini sıkça kullandığı, ( kürt sorunu, kürdistan sorunu bir devrim sorunudur, halk olarak kürt sorununu radikal biçimde çözmek konusunda kararlıyız. Biz kürt halkı olarak özgürlüğe ihtiyacımız var, kürt halkı olarak kendi dilimizle, kendi kimliğimizle ama vatanımızda özgürce yaşamaya ihtiyacımız var. Kürdistanın dört bir parçasından gelenler evinize hoşgeldiniz, hepiniz kürdistanın başkentine hoşgeldiğiniz, Amed"e hoşgeldiniz, ..... gibi ifadeler kullandığı,) yine konuşmalarının birçoğunda terör örgütü üyelerinden hayatını kaybedenlerden şehitler diye bahsettiği, (şehit kadın yoldaşlarımızdan L.K., B., Z. yoldaşlarımızdan her birini saygı ve şükranla yad ediyorum, S., L., F. ve tüm kadın yoldaşlarımız dört parça kürdistanda halkımızın özgürlüğü için mücadele eden, hepsi kürdistan şehitleridirler, hepsini zaferle anıyorum, kürt halkının direnişine selam olsun,) ayrıca belediyenin imkanlarını kullanarak Devletin silahlı yasal unsurlarıyla çatışırken etkisiz hale getirilen teröristlerin cenazelerinin kaldırılması sırasında bilinçli olarak terör propagandası yapılmasına göz yumulduğu, Devletin resmi araçlarına terör örgütünü simgeleyen sözde bayrak, flama ve renklerin asıldığı, etkisiz hale getirilen terör unsurlarının resimlerinin asıldığı, ayrıca belediyeye ait mezarlık olarak tahsis edilen Diyarbakır Bağlar ilçesi, Yeniköy mahallesi Orhan Doğan cad., 1056 sk. ve Karanfil altı caddeleri ile çevrilmiş olan Hassi mezarlığın ana giriş kapısı olan Orhan Doğan caddesindeki kapıdan girildiğinde yolun solunda sol tarafta ayrılmış olan köşe alanı örgüt mezarlığı ve şehitliği haline getirttiği, söz konusu yerde bulunan mezarlarının hepsinin nizami bir şekilde yaptırıldığı, hepsinin birebir aynı olduğu, mezar taşlarının aynı olduğu, renklerinin dahi aynı olduğu, bu nedenle şüphelinin savunmasında cenaze sahipleri kendileri yaptırır savunması var olan gerçekle uyuşmadığı, bu hususunda Diyarbakır TEM Şube Müdürlüğü tarafından tespit edildiği, tespit tutanağının dosyanın içinde bulunduğu, ayrıca terör örgütü üyesi olduğu için gözaltına alınan ve gözaltında yapılan bir saldırı neticesinde hayatını kaybeden kişi için mecliste anma yapıldığı bu anma sırasında bu kişinin örgüt üyesi olduğunu anımsatan renk ve işaretlerin kullanıldığı, konuyla ilgili ulusal ve yerel basında belediye meclisinde terörist anıldığı şeklinde haberlerin çıktığı, belediyede yapılan aramalarda terör örgütünün Diyarbakır başta Sur ilçesi olmak üzere çeşitli yerlerinde yapılan Devletin bölünmez bütünlüğüne karşı silahlı ve bombalı eylemlerini meşrulaştırıcı örgütün ideolojisinin savunulduğu,propaganda ve örgüte alan kazandırmaya yönelik basılmış eser olan ve üzerinde 5 TL ibaresi bulunan para karşılığı satılarak örgüte destek sağlandığına yönelik kolluğun değerlendirmesi bulunan derginin yakalanmış olması, yineşüphelinin ikametinde yapılan aramada SUR2016RAPOR ibaresinin üzerinde yazılı olduğu cd bulunduğu, bu cd"nin içerisinde Türkçe ve İngilizce olarak hazırlanmış belgelerin bulunduğu, belediyeye ait armaların kullanıldığı, sivil toplum kuruluşları ile yabancı kuruluşlara cevap niteliği taşıyan yazıların bulunduğu, bu belgelerde kentin yıkılmasında Devletin yasal silahlı unsurları olan, Polis, Asker, Jandarma gibi kurumların suçlandığı, terör örgütünün meşrulaştırıldığı, YDG-H ve PKK militanların muhalif güçler olarak belirtildiği, ve ülkede yaşanan terör olaylarında sorumlunun Devlet olarak gösterildiği, dosya içerisinde bulunan delillerin sıklığı, yapılan fiillerin ve eylemlerin tarihsel yakınlığı, yapılan eylemlerin ve fiillerin ve ele geçen diğer suç unsurlarının eylemsel bütünlüğü, fikirsel parallelliği ve ilkesel ve amaçsal doğrultusu birlikte düşünüldüğünde şüphelinin suçu işlediğine dair Yargıtay kriterleri ve içtihatları doğrultusunda kuvvetli suç şüphesi oluştuğugöz önünde bulundurularak suçu işlermiş olduğu hususundasomut delile dayalıkuvvetli şüphe oluşturması nedeniyle ve yargılama sonucunda suçlu bulunması halinde alacağı ceza miktarı göz önünde bulundurularakAvrupa İnsan Hakları sözleşmesinin 5. Maddesinde öngörülen geçerli şüphe sebeplerinin, 1982 anayasasınn 19. Maddesinde belirtilen kuvvetli belirtinin ve CMK"nın 100/1 maddesinde öngörülen kuvvetli suç şüphesini gösterir somut delillerin mevcut olduğu müsnet suçun CMK"nın 100/3-a maddesinde sayılan katolog suçlardan olması,müsnet suç için kanunda öngörülen cezanın alt ve üst sınırı,verilmesi beklenen cezaya göre tutuklama tedbirinin ölçülü olması bu nedenlerle adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağı anlaşıldığından şüphelinin CMK"nun 100 maddesi gereğince tutuklanmasına ... [karar verildi.]"

19. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığının 11/11/2016 tarihli iddianamesi ile başvurucunun silahlı terör örgütü kurma veya yönetme, terör örgütü propagandası yapma (41 kez),kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama suçlarından cezalandırılması istemiyle aynı yer Ağır Ceza Mahkemesinde kamu davası açılmıştır.

20. İddianamede, başvurucunun PKK/KCK terör örgütünün tabana yayılması için oluşturulduğu iddia edilen Demokratik Toplum Kongresinin (DTK) kuruluş sürecinde görev aldığı, ayrıca DTK tarafından organize edilen birçok etkinliğe katıldığı, bu etkinliklerde konuşmalar yaptığı ve bu konuşmalarda PKK/KCK silahlı terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür. Ayrıca başvurucunun çeşitli tarihlerde PKK/KCK silahlı terör örgütünün propagandasını yaptığı, 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu"na muhalefet ettiği ileri sürülmüştür.

21. İddianamede suça konu edilen bu konuşmalardan ve eylemlerden bazıları özetle şöyledir:

- 21/10/2012 tarihinde BDP Bağlar ilçe binası önünden E tipi Ceza İnfaz Kurumuna kadar "Abdullah Öcalan"a uygulanan tecrit ve ceza evlerinde başlatılan açlık grevleri" ile ilgili yürüyüş planlanması akabinde 20/10/2012 tarihinde eylem ve etkinlikler Valilik makamınca yasaklanmış olmasına karşın "Bıji serok apo, kürdistan faşizme mezar olacak." şeklinde slogan atıldığı ve "Susmak ölümlere ortak olmaktır ölümlere göz yummayacağız." şeklinde pankart asıldığı, başvurucunun bahsi geçen eyleme katılarak terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- PKK/KCK silahlı terör örgütü adına yayın yapan www.fıratnews.bz isimli sitenin 14-15/10/2012 tarihli yayınlarında “PKK ve PJAK lı mahkumlar tarafından PKK/KCK terör örgütü elebaşısı Abdullah Öcalan’ın sağlık, güvenlik ve özgürlük koşullarının yaratılması ve üzerinde uygulanan sözde tecride son verilmesi ve kürtler üzerindeki baskıların sonlandırılması amacıyla 12/09/2012 günü itibariyle süresiz dönüşümsüz açlık grevine başlanılmıştır.” şeklinde haberlere yer verildiği,30/10/2012 tarihinde örgüte ait internet sitelerinde yapılan çağrılar üzerine Valiliğin yasaklama kararına rağmen Dicle Yas Evinden Ceza İnfaz Kurumuna yürüyen şahıslara dağılmaları konusunda birçok kez çağrı yapıldığı, buna karşın şahısların yol ve caddelerde bulunan kamu güçlerine ve kamu mallarına yönelik taşlı, molotoflu ve havai fişekli saldırılarda bulunduğu, aralarında başvurucunun da olduğu grubun yapılan tüm çağrılara rağmen ısrarla dağılmadığı tespit edilmiştir.

- 2/11/2012 tarihinde, Diyarbakır"da kaldırım üzerinde Abdullah Öcalan"a özgürlük ve bunun için yapılan açlık grevlerine destek amacıyla basın açıklaması ile oturma eyleminin yapıldığı, "Susmak ölüme ortak olmaktır, ölümlere göz yummayacağız, direne direne kazanacağız, baskılar bizi yıldıramaz, devrimci tutsaklar onurumuzdur, yaşasın zindanların direnişi, yaşasın başkan Apo." şeklinde sloganların atıldığı ve yine benzer mahiyette pankartların taşındığı, başvurucunun bahsi geçen eyleme katılarak terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- Başvurucunun www.facebook.com/kisanakgultan/ adresli Facebook hesabında 7/6/2014 tarihli bir paylaşımın yer aldığı, üç şahsın bulunduğu video paylaşımının üzerinde “Lice’de, Karakol kalekol ve askeri operasyonlara karşı direnişte olan halka gerçek mermiler ile müdahalede bulunan askerler 2 yurttaşımızı katletti.” şeklinde bir yazının yer aldığı, başvurucunun bahsi geçen fotoğrafı ve yazıyı profilinde paylaştığı, bu paylaşımın yaklaşık 13.000 kişi tarafından beğenildiği ve 13.922 kez paylaşıldığı, yürütülen operasyonlarda sivil insanların kasti olarak öldürüldüğü şeklinde yapılan yorumla birlikte operasyonlara gayrimeşru özellik verilmeye çalışıldığı, örgüt mensuplarının gerçekleştirdikleri eylemleri meşrulaştırdığı ve bu şekilde başvurucunun terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- Başvurucuya ait www.facebook.com/kisanakgultan/ adresine ait Facebook hesabında 8/6/2014 tarihli bir paylaşımın yer aldığı, bir şahsa ait cenaze merasimi fotoğrafının üzerinde “B.nin cenazesi Yeniköy mezarlığına doğru yola çıkarıldı, Lice de askerler tarafından vurularak katledilen 26 yaşındaki R.B. nin cenazesi yüzlerce kişi tarafından...” şeklinde bir yazının yer aldığı, başvurucunun bahsi geçen fotoğrafı ve yazıyı profilinde paylaştığı, bu paylaşımın yaklaşık 13.000 kişi tarafından beğenildiği ve 1.043 kez paylaşıldığı, "Askerler tarafından vurularak katledildi." şeklindeki beyanın terörle mücadelede görev alan kolluk kuvvetlerinin eylemlerini gayrimeşru gösterdiği, bununla birlikte örgüt mensuplarının eylemlerini meşrulaştırdığı ve bu şekilde başvurucunun terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- Başvurucunun www.facebook.com/kısanakgultan/ adresli Facebook hesabında 7/12/2014 tarihli bir paylaşımın yer aldığı, “Gülizar ana halkın anası olmayı haketti.” şeklindeki yazının altında başvurucunun başka bir şahsın resmi ile çekilmiş fotoğrafının yer aldığı, resimdeki kişinin PKK’nın kurucularından A.H.K.nın annesi G.K. olduğu, fotoğraf ve üzerinde yapılan yorum ile başvurucunun terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 21/3/2015 günü Diyarbakır"da düzenlenen nevruz etkinliğinde başvurucunun “Kürdistanın başkentine hoşgeldiniz, Önder aponun nevruzunu kutluyorum.” şeklinde sözler sarf ettiği, bu sözlerin terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandası sonucunu doğurduğu ileri sürülmüştür.

- Başvurucunun www.facebook.com/kisanakgultan/ adresli Facebook hesabında 22/03/2015 tarihli bir paylaşımın yer aldığı “İzmir newruzu-22/03/2015-Gündoğdu meydanı” olarak belirtilen paylaşımın başında “Rahşanın yaktığı meşale İzmir gündoğdu meydanında yakılıyor mazlum doğan diyarbakır zindanında bedenini ateşe verdiği için bugün izmirde newruz kutlanıyor emeğimiz direnişimiz boşa gitmedi.” şeklinde bir yazının yer aldığı, PKK terör örgütünün kurucularından M.D.nin gerçekeştirildiği eylemin övüldüğü ve meşru gösterildiği, böylece başvurucunun terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 29/6/2015 tarihinde PKK/KCK terör örgütünün Suriye kanadı olan YPG/YPJ ile DAEŞ terör örgütü mensupları arasında çıkan çatışma sonucu öldürülen örgüt üyesi cenazesinin Diyarbakır"daki defni esnasında “Şehitler ölmez yaşasın kobani direnişi” örgüt propagandası niteliğini haiz sözler sarf edildiği ve terör örgütünü simgeleyen bayrağın taşındığı, başvurucunun bahsi geçen eyleme katılarak terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 19/8/2015 günü Sur ilçesinde gözaltıları protesto amaçlı Diyarbakır"da yapılan açıklamada başvurucunun “Buna tüm Türkiye sessiz kalırsa bugün Sur’da olan bugün Silvan’da olan bugün Lice’de yaşananlar yarın Türkiye’nin batısında da yaşanacak, Devlet gelir benim belediye başkanımı gözaltına alırsa bende özerklik ilan ederim tabiki” şeklinde örgüt propagandası taşıyan ve bu kapsamda terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek sözler sarfettiği ileri sürülmüştür.

- 10/9/2015 tarihinde Diyarbakır"da, Cizre ilçesinde PKK/KCK terör örgütüne yönelik devam eden operasyonları protesto etmek amacıyla gerçekleştirilen eylemde ıslık çalma, düdük çalma fiillerinin dışında terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek tarzda “Cizre halkı yalnız değildir, direnişiniz direnişimizdir.” şeklinde pankart asıldığı, başvurucunun da bahsi geçen eyleme katıldığı tespit edilmiştir.

- 4/10/2015 tarihinde vefat eden iki şahsın cenaze işlemleri sırasında 5/10/2015 tarihinde yapılan eylemde “Şehitler ölmez... Ey şehit kanın yerde kalmayacak... Canımızla kanımızla seninleyiz ey başkan... Başkansız yaşam olmaz... PKK intikam” şeklinde sloganların atıldığı ve “Özgürlüğün geldiği gün ölmek yasak Ş. Rezzan.” şeklinde pankart taşındığı, başvurucunun da bahsi geçen eyleme katıldığı tespit edilmiştir.

- 12/11/2015 tarihinde Diyarbakır"da, Silvan ilçesinde gerçekleştirilen operasyonları protesto amaçlı yapılan yürüyüş ve basın açıklamasında “Devrim Çarkı” isimli marşın söylendiği, Abdullah Öcalan’a ait pankartların ve yine “Sokaklardayız. direniyoruz. yasa tanımıyoruz. YDK” ibarelerinini bulunduğu flamaların taşındığı, başvurucunun bahsi geçen eyleme katılarak terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 20/11/2015 tarihinde Diyarbakır"da, Nusaybin"de PKK/KCK terör örgütüne yönelik yürütülen operasyonlar sırasında öldürülen örgüt üyesi S.Y. isimli şahsı anmak için düzenlenen gösteride başvurucunun “Öz savunma haktır... Özyönetimin inşaasına direnen yaşamını yitiren kadınların mücadelesini yükseltmek için yürüyoruz.” ibareleri bulunan bildiri dağıttığı ve bu kapsamda terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüşür.

- 6/2/2016 tarihinde PKK kadın kollarının düzenlediği organizasyonlarda, PKK/KCK terör örgütüne yönelik Güneydoğu Anadolu Bölgesi"nde yapılan operasyonları protesto etmek için tertip edilen barış nöbeti sırasında “Kürdistanda yaşayan YPG ye bin selam.. Yaşasın Sur direnişi.. Yaşasın YPG direnişi.. Sabah akşam farketmez YPJ affetmez.. Katil devlet kürdistandan defol.. Katil devlet hesap verecek.” şeklinde sloganların atıldığı ve başvurucunun burada yaptığı basın açıklamasında “Sur da direnen halkımız adına.. bu vahşete bu savaşa.. eminimki annesinin karnında katledilen bebeği 3 aylık anayı biliyorsunuz.. şu savaşı şu vahşeti ölümü durdurmamız lazım.” şeklinde sözler sarf ettiği ve böylece terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 8/3/2016 günü Diyarbakır"da 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar günü açık hava toplantısında başvurucunun yaptığı basın açıklamasında “Yüreğimizin bir parçası Sur’da bir parçası Cizre’de bir parçası Nusaybin’de.. Ne yazık ki kadınların bu sesine savaşla tankla topla ölümle yanıt verdiler.” şeklinde sözler sarf ettiği ve böylece terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

- 21/3/2016 tarihinde gerçekleştirilen nevruz mitinginde Abdullah Öcalan"a ait resimlerin ve terör örgütünü simgeleyen bez parçalarının belirli aralıklarla gösterildiği, hendek kazan ve barikat kuran,silahlı örgüt mensuplarının gösterildiği, terör örgütü propagandası niteliğini haiz pankartların açıldığı ve sözlerin sarf edildiği, başvurucunun burada yaptığı konuşmada “Selam olsun direnenlere selam olsun Sur’a Selam olsun Nusaybin’e.. tutsaklara karşı onurlu bir mücadeleye.” şeklinde sözler sarf ettiği ve bu kapsamda terör örgütünün cebir, şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı ileri sürülmüştür.

22. Savcılık, başvurucuya yöneltilen eylemlere ilişkin hukuki değerlendirmelerini ortaya koymuştur. Bu değerlendirmelerden bazıları özetle şöyledir:

"...

Şüphelinin PKK/KONGRA-GEL terör örgütünün 5. Genel Kurulunun sonuç bildirisinde ilan edilen KCK terör örgütü yapılanmasının amacı doğrultusunda tabana yayılma faaliyeti olarakve ileride kurulacak sözde özerk kürdistan’ın bir nevi ulusal kurucu meclisi olarak kabul gören DTK’nın içerisinde yönetici olarak aktif bir şekilde faaliyet gösterdiği hususunda kuvvetli şüpheye ulaşıldığı anlaşılmıştır.

...

Çeşitli tarihlerde PKK/KCK silahlı terör örgütünün propagandasını yaptığı ve 2911 sayılı yasaya muhalefet ettiği ...

Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı olan şüpheli[nin] terör örgütü propagandasına dönüşen bu eyleme bizzat katılarak konuşma yaptığı ve bu kapsamda terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı,

...Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı olan şüphelinin böyle bir etkinliğe katılmakla terör örgütünün cebir şiddet veya tehdit içeren yöntemlerini meşru gösterecek şekilde terör örgütünün propagandasını yaptığı tespit edilmiştir.

...

Şüphelinin 21/10/2012 tarihinden 15/08/2016 tarihine kadar gerçekleştirmiş olduğu terör örgütünün propagandası niteliğindeki eylemleri açısından 5237 sayılı TCK nın 43. maddesinde belirtilen "Bir suç işleme kararının icrası kapsamında" hükmünün uygulanamayacağı, yaklaşık 4 yıllık bir zaman zarfında farklı farklı olaylar kapsamında bahsi geçen eylemlerin gerçekleştirildiği, her ne kadar mağduru belli olmayan suçlar açısından da bu hükmün uygulanacağı belirtilmiş ise de birbirinden bağımsız niteliğe haiz propaganda suçu açısından tek bir cezaya hükmedilmesinin kabul edilemeyeceğikanaatine varılmıştır.

...

Son dönemde Sur ve Cizre ilçelerinde PKK/KCK bölücü terör örgütü tarafından sözde özerk bölge oluşturma amacıyla yoğun şekilde gerçekleştirilen hendek kazma, bomba tuzaklama, güvenlik güçlerine yönelik silahlı ve roketli saldırıların sahiplenildiği ve bu saldırıların direniş/mücadele olarak nitelendirildiği, saldırılara yönelik gerçekleştirilen operasyonların toplu katliam ve abluka olarak, etkisiz hale getirilen silahlı bölücü terör örgütü mensuplarının şehit olarak dile getirildiği, bu şekilde bölücü terör örgütüne açıkça destek verildiği ve örgüt mensuplarının, barikat ve hendeklerin açıkça sahiplenildiği gibi bölücü terör örgütüne yönelik güvenlik güçlerince gerçekleştirilen operasyonlarla ilgili olumsuz bir algı da oluşturulmaya çalışıldığı, silahlı örgüt mensuplarının masum gösterilmeye çalışıldığı,bölücü terör örgütünün çıkarları doğrultusunda ülkemizin bölünmez bütünlüğü aleyhine açıklamalar yapıldığı, KCK örgütlenmesinin sözde kürdistan devleti kurma amacının bir ayağı olan öz yönetim ilanlarının meşru gösterilmeye çalışıldığı, böylelikle KCK örgütlenmesine ve teröristbaşı Abdullah Öcalan"a bağlılığın gösterildiği, şüphelinin yukarıda açıklanan ve özellikle örgütün direkt ve internet siteleri vasıtasıyla yapmış olduğu çağrılara uyarak, yasadışı toplantı ve gösteri yürüyüşlerine katıldığı, burada bölücü terör örgütünün propagandasını yaptığı ... kanaatine varılmıştır."

23. Başvurucu hakkındaki dava Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesine tevzi edilmiş,28/11/2016 tarihinde iddianamenin kabulüne karar verilmiş ve E.2016/3 sayılı dosya üzerinden kovuşturma aşaması başlamıştır. 2/12/2106 tarihinde yapılan tensip incelemesi sonucunda başvurucunun tutukluluğunun devamına ve duruşmanın 25/1/2017 tarihinde yapılmasına karar verilmiştir. Tutukluğun devamına ilişkin kararın gerekçesi şu şekildedir:

"...üzerlerine atılı eylem nedeniyle kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin bulunması, sanıkların savunmalarının alınmamış olması ve dolayısıyla kanıtların henüz tamamen toplanmamış olması, sanıkların tutuklulukta geçirdikleri süre, atılı eylemin CMK"nun 100/3. maddesindeki sayılan suçlardan olması, eylemlerin sabit olması halinde kanunda öngörülen cezanın alt ve üst sınırı dikkate alındığında adli kontrol tedbirlerinin bu aşamada yetersiz kalacağı ...[anlaşılmıştır.]"

24. Mahkeme 20/12/2016 tarihinde ise kamu güvenliği gerekçesiyle davanın nakli için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) başvuruda bulunmuştur.

25. Bakanlığın davanın nakli talebini inceleyen Yargıtay 5. Ceza Dairesi 19/1/2017 tarihinde yargılamanın "esas yetkili mahkemesinde yapılması durumunda kamu güvenliği yönünden açık ve yakın tehlikenin söz konusu olabileceği" gerekçesiyle davanın Malatya Ağır Ceza Mahkemesinde görülmesine karar vermiştir.

26. Anılan karar uyarınca Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesi 3/2/2017 tarihinde söz konusu dava dosyasını Malatya Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesine göndermiş, tevzi işlemi sonrasında dava dosyasının Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesinin E.2017/145 sırasına kaydı yapılmıştır.

27. Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesi 22/2/2017 tarihinde tensip incelemesiyle birlikte başvurucunun tutukluluk hâlinin devamına karar vermiştir. Kararın gerekçesi şu şekildedir:

"...işlemiş oldu[ğu] iddia edilen suçların vasıf ve mahiyeti, CMK’nın 100/3. maddesi uyarınca katalog suçlardan oluşu, tutuklu sanığın cezalandırılması istenen yasa maddesinde ön görülen özgürlüğü bağlayıcı cezanın üst sınırı, tutuklulukta geçirilen süre, kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren dosyada mevcut Diyarbakır İl Emniyet Müdürlüğünce düzenlenen fezleke içerikleri, gizli tanık Bahar"ın beyanları, ... tarihli teknik araçlarla izleme ve dinleme ve çözüm tutanakları, dosya kapsamındaki tüm görüntü inceleme ve tespit tutanakları, Sabah gazetesinin "Gültan Kışanak Örgüt Denetlemesinde" başlıklı haberi ve bu habere istinaden Ankara Cumhuriyet Başsavcılığınca soruşturma başlatıldığına ilişkin 03/10/2011 tarihli tutanak, CMK’nın 100. maddesinde ön görülen tutuklama şartlarının halen devam ediyor olması ve adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağı ...[anlaşılmıştır.]"

28. Mahkemece 22/3/2017 tarihinde yapılan incelemede başvurucunun tahliye talebinin reddi ile tutukluluk hâlinin devamına karar verilmiştir.

29. Başvurucunun bu karara itirazı üzerine Malatya 2. Ağır Ceza Mahkemesince 29/3/2017 tarihinde " ... Sanığınüzerine atılı suçun vasıf ve mahiyeti, mevcut delil durumu, sanığın iddianame konusu eylemi gerçekleştirmiş olabileceği yönünde somut delillere dayanan kuvvetli suç şüphesinin bulunması, kanundan kaynaklanan tutuklama sebeplerinin varlığı, sanığın tutuklulukta geçirdiği süre, yasada öngörülen cezanın alt ve üst sınırına göre tutukluluğun ölçülü bulunması, belirtilen sebeplerle sanık hakkında tutuklama şartlarının oluşup devam ettiği, sanık hakkında CMK 109. maddesinde belirtilen adli kontrol tedbirlerinin yetersiz kalacağı" gerekçesiyle itirazın reddine karar verilmiştir.

30. Anılan karar 6/4/2017 tarihinde başvurucu tarafından öğrenilmiştir.

31. Başvurucu 5/5/2017 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

32. Dava, bireysel başvurunun incelendiği tarih itibarıyla ilk derece mahkemesinde derdesttir ve başvurucunun tutukluluk durumu devam etmektedir.

IV. İLGİLİ HUKUK

33. İlgili ulusal ve uluslararası hukuk için bkz. Gülser Yıldırım (2), §§ 64-89.

V. İNCELEME VE GEREKÇE

34. Mahkemenin 10/10/2018 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddialar

1. Tutuklamanın Hukuki Olmadığına İlişkin İddia

a. Başvurucunun İddiaları

35. Başvurucu; isnat edilen eylemlerin ifade özgürlüğü ve siyasi faaliyette bulunma hakkı kapsamında olduğu gerekçeleriyle tutuklanmasının hukuki olmadığını, bu nedenle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

36. Başvurucuya göre soruşturmaya ve isnada konu suçların tamamı değişik tarihlerde milletvekili, bir siyasi parti eş genel başkanı ve belediye eş genel başkanı sıfatıyla katıldığı toplantı, miting, basın açıklaması ve konferanslar gibi etkinliklerde yaptığı konuşmalardır. Bu faaliyetler ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirilmesi gerekirken suça konu edilmiştir.

37. Başvurucu, kuvvetli suç şüphesinin bulunmadığını iddia etmiştir. Başvurucu ayrıca belediye eş genel başkanı olması nedeniyle adli kontrol hükümlerinin uygulanması yerine ölçülülük ilkesinin ihlal edilerek hakkında tutuklama kararı verildiğini belirtmiştir.

38. Sonuç olarak başvurucu, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüş ve tahliye talebinde bulunmuştur.

b. Değerlendirme

39. Anayasa"nın "Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması" kenar başlıklı 13. maddesi şöyledir:

"Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz."

40. Anayasa"nın "Kişi hürriyeti ve güvenliği" kenar başlıklı 19. maddesinin birinci fıkrası ile üçüncü fıkrasının birinci cümlesi şöyledir:

"Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir.

...

Suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunan kişiler, ancak kaçmalarını, delillerin yokedilmesini veya değiştirilmesini önlemek maksadıyla veya bunlar gibi tutuklamayı zorunlu kılan ve kanunda gösterilen diğer hallerde hâkim kararıyla tutuklanabilir."

41. Başvurucunun bu bölümdeki iddialarının Anayasa"nın 19. maddesinin üçüncü fıkrası bağlamında kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında incelenmesi gerekir.

i. Genel İlkeler

42. Genel ilkeler için bkz. Gülser Yıldırım (2), §§ 110-124.

ii. İlkelerin Olaya Uygulanması

43. Somut olayda öncelikle başvurucunun tutuklanmasının kanuni dayanağının olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Başvurucu, PKK silahlı terör örgütüne üye olma suçundan 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanun"un 100. maddesi uyarınca tutuklanmıştır. Dolayısıyla başvurucu hakkında uygulanan tutuklama tedbirinin kanuni dayanağı bulunmaktadır (bkz. § 18, 33).

44. Kanuni dayanağı bulunduğu anlaşılan tutuklama tedbirinin meşru bir amacının olup olmadığı ve ölçülülüğü incelenmeden önce tutuklamanın ön koşulu olan suçun işlendiğine dair kuvvetli belirtinin bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi gerekir.

45. Başvurucunun tutuklanmasına karar veren Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliği, başvurucunun konutunda ele geçirilen SUR RAPOR 2016 ibareli bir kitap ve kitabın içinde bulunan aynı başlıklı 1 adet CD içeriğine, başvurucunun PKK terör örgütünün çağrısı üzerine birçok program, gösteri ve mitinge katılmasına ve basın açıklamasında bulunmasına, örgüt mensuplarının cenaze törenlerine katılmasına, Belediyenin araçlarına terör örgütünü simgeleyen bayrak, flama ve renkler ile ölen örgüt mensuplarının resimlerinin asılmasına, Belediye Meclisi binasında ölen örgüt üyesi için anma yapılmasına, bu anma sırasında onu anımsatan renk ve işaretlerin kullanılmasına ve DTK bünyesindeki faaliyetlerine değinerek PKK silahlı terör örgütünün üyesi olma suçu yönünden kuvvetli suç şüphesinin bulunduğu sonucuna varmıştır (bkz. § 18).

46. Kamuoyunda hendek olayları olarak bilinen terör olaylarının yaşandığı dönemde PKK; aralarında Sur, Cizre, Silvan, Lice ve Nusaybin"in de bulunduğu -Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindeki- bazı yerleşim yerlerinde cadde ve sokaklara hendekler kazıp barikatlar kurmak, bu barikatlara bomba ve patlayıcılar yerleştirmek suretiyle şehirlerin bir kısmında öz yönetim adı altında hâkimiyet kurmaya çalışmıştır. Güvenlik görevlileri, bu hendeklerin kapatılması ve barikatların kaldırılması, böylelikle yaşamın normale dönmesini sağlamak amacıyla operasyonlar yapmıştır. Bu kapsamda Sur, Cizre, Lice ve Nusaybin"de de operasyonlar gerçekleştirilmiş; bu operasyonlarda çok sayıda ağır silah ve patlayıcı madde ele geçirilmiş, hendekler kapatılmış, barikatlar kaldırılmış ve ayrıca çok sayıda terörist etkisiz hâle getirilmiştir (bkz. § 8).

47. Soruşturma mercilerinin yaptığı tespitlere göre başvurucu bu olayların yaşandığı dönemde Diyarbakır"da “Öz savunma haktır... Özyönetimin inşaasına direnen yaşamını yitiren kadınların mücadelesini yükseltmek için yürüyoruz.” ibareleri bulunan bildiri dağıtmış; yine Diyarbakır"da halka hitaben yaptığı basın açıklamalarında“Buna tüm Türkiye sessiz kalırsa bugün Sur’da olan bugün Silvan’da olan bugün Lice’de yaşananlar yarın Türkiye’nin batısında da yaşanacak, Devlet gelir benim belediye başkanımı gözaltına alırsa ben de özerklik ilan ederim tabiki” ; “Sur"da direnen halkımız adına ... bu vahşete bu savaşa ... şu savaşı şu vahşeti ölümü durdurmamız lazım”; "Yüreğimizin bir parçası Sur’da bir parçası Cizre’de bir parçası Nusaybin"de ... Ne yazık ki kadınların bu sesine savaşla tankla topla ölümle yanıt verdiler” ve “Selam olsun direnenlere selam olsun Sur’a Selam olsun Nusaybin’e ... tutsaklara karşı onurlu bir mücadeleye...” şeklinde ifadeler kullanmıştır.

48. Başvurucunun yaptığı konuşmalarda, PKK mensuplarının yaptığı eylemleri direniş ve savunma olarak, bu kişilerin öldürülmesini ise savaş ve vahşet olarak nitelendirerek PKK"nın silahlı mücadelesini övdüğü ve bunu meşrulaştıran sözler sarf ettiği soruşturma mercilerince belirtilmiştir(bkz. § 21). Anılan bu konuşmalar, hendek olaylarının yoğunlaştığı yerlerden birinde Diyarbakır"da yapılmıştır. Bu itibarla soruşturma mercilerinin başvurucunun siyasi konumunu, söz konusu konuşmaların yapıldığı dönemi ve yeri, konuşmaların içeriğini ve bağlamını birlikte dikkate alıp yukarıda yer verilen ifadeleri içeren konuşmaları terörle bağlantılı bir suç işlendiğine dair belirti olarak kabul etmelerinin temelsiz olduğu söylenemez.

49. Buna göre başvurucu yönünden suç şüphesini doğrulayan kuvvetli belirtilerin bulunmadığının kabulü mümkün değildir.

50. Diğer taraftan başvurucu hakkında uygulanan ve kuvvetli suç şüphesinin bulunması şeklindeki ön koşulu yerine gelmiş olan tutuklama tedbirinin meşru bir amacının olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir.

51. Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliğince başvurucunun tutuklanmasına karar verilirken işlendiği iddia olunan silahlı terör örgütüne üye olma suçuna ilişkin olarak kanunda öngörülen yaptırımın ağırlığına, suçun 5271 sayılı Kanun"un 100. maddesinin (3) numaralı fıkrasında yer alan katalog suçlar arasında olmasına dayanıldığı görülmektedir (bkz. § 18).

52. Başvurucunun tutuklanmasına karar verilen silahlı terör örgütü üyesi olma suçu, Türk hukuk sisteminde ağır cezai yaptırımlar öngörülen suç tiplerindendir. İsnat edilen suça ilişkin kanunda öngörülen cezanın ağırlığı kaçma şüphesine işaret eden durumlardan biridir (Aynı yöndeki değerlendirmeler için bkz. Hüseyin Burçak, B. No: 2014/474, 3/2/2016, § 61; Devran Duran [GK], B. No: 2014/10405, 25/5/2017, § 66). Ayrıca anılan silahlı terör örgütü üyesi olma suçu, 5271 sayılı Kanun"un 100. maddesinin (3) numaralı fıkrasında yer alan ve Kanun gereği tutuklama nedeni varsayılabilen suçlar arasındadır (Aynı yöndeki değerlendirme için bkz. Selahattin Demirtaş [GK], B. No: 2016/25189, 21/12/2017, § 161).

53. Sonuç olarak başvurucu hakkında verilen tutuklama kararında açıklanan ve kaçma şüphesine yönelen tutuklama nedenlerinin olgusal temellerinin bulunduğu anlaşılmaktadır.

54. Öte yandan başvurucu hakkındaki tutuklama tedbirinin ölçülü olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Bir tutuklama tedbirinin Anayasa"nın 13. ve 19. maddeleri kapsamında ölçülü olup olmadığının belirlenmesinde somut olayın tüm özellikleri dikkate alınmalıdır (Benzer yöndeki değerlendirmeler için bkz. Aydın Yavuz ve diğerleri [GK], B. No: 2016/22169, 20/06/2017, § 268; Selçuk Özdemir [GK], B. No: 2016/49158, 26/07/2017, § 76).

55. Başvurucunun tutuklanmasına konu suçların genel olarak 2011 yılı Ocak ayı ile 2016 yılı Ağustos ayı arasındaki eylemlere ilişkin olması, dolayısıyla iddia edilen suçların işlendiği tarihten uzunca bir süre sonra tutuklama tedbirine başvurulması nedeniyle somut olayda ayrıca soruşturma süreci bakımından tutuklamanın ölçülülük ilkesinin bir unsuru olarak gerekli olup olmadığının da incelenmesi gerekir. Nitekim Anayasa Mahkemesi benzer durumdaki (suç tarihi ile tutuklama tarihi arasında önemli zaman diliminin bulunduğu) bazı olaylara ilişkin başvurularda tutuklamanın gerekliliğine dair incelemede bulunmuştur(Mehmet Baransu (2), B. No: 2015/7231, 17/5/2016§§ 139-141; Süleyman Bağrıyanık ve diğerleri, B. No: 2015/9756, 16/11/2016, §§ 228-232).

56. Başvurucu hakkındaki tutuklama kararında ve iddianamede beş yıllık süre içinde işlendiği ileri sürülen birçok eylem mevcuttur. Bu kapsamda çok sayıda soruşturma yürütüldüğü görülmektedir. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi tarafından kuvvetli belirti olduğu kabul edilen eylemler genel olarak 2015 yılı sonu ve 2016 yılı başlarında işlenmiştir. Başvurucunun terörle bağlantılı olarak suç işlediğine yönelik kuvvetli belirti oluşturan fillerin gerçekleşme tarihinden kısa bir süre sonra başvurucu hakkındaki çok sayıda soruşturma dosyasının -eylemlerin birlikte değerlendirilmesi bakımından- birleştirildiği ve başvurucunun 2016 yılı Ekim ayında gözaltına alınıp tutuklandığı görülmektedir. Dolaysıyla somut olayda soruşturma süreci bakımından tutuklamanın ölçülü/gerekli olmadığını söylemek mümkün değildir.

57. Öte yandan terör suçlarının soruşturulması kamu makamlarını ciddi zorluklarla karşı karşıya bırakmaktadır. Bu nedenle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı, adli makamlar ve güvenlik görevlilerinin -özellikle organize olanlar olmak üzere- suçlarla ve suçlulukla etkili bir şekilde mücadelesini aşırı derecede güçleştirmeye neden olabilecek şekilde yorumlanmamalıdır (Aynı yöndeki değerlendirmeler için bkz. Süleyman Bağrıyanık ve diğerleri, § 214; Devran Duran, § 64).

58. Ölçülülüğe ilişkin somut olayın yukarıda belirtilen özellikleri dikkate alındığında Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin isnat edilen suç için öngörülen yaptırımın ağırlığını ve işin niteliğini de gözönünde tutarak tutuklama tedbirinin ölçülü olduğu ve adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağı sonucuna varmasının keyfî ve temelsiz olduğu söylenemez (Aynı yöndeki değerlendirme için bkz. Selahattin Demirtaş, § 176).

59. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun tutuklamanın hukuki olmadığı iddiasına ilişkin olarak bir ihlalin bulunmadığı açık olduğundan başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

2. Tutukluluğun Makul Süreyi Aştığına İlişkin İddia

a. Başvurucunun İddiaları

60. Başvurucu, matbu gerekçelerle tutukluluğunun devamına karar verildiğini ve siyasi faaliyetlerine katılma hakkı açısından tutukluluk hâlinin makul sürede sonlandırılmadığını belirterek kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

b. Değerlendirme

61. Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:

"Tutuklanan kişilerin, makul süre içinde yargılanmayı ve soruşturma veya kovuşturma sırasında serbest bırakılmayı isteme hakları vardır. Serbest bırakılma ilgilinin yargılama süresince duruşmada hazır bulunmasını veya hükmün yerine getirilmesini sağlamak için bir güvenceye bağlanabilir."

62. Başvurucunun bu bölümdeki iddialarının Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrası bağlamında, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında incelenmesi gerekir.

i. Genel İlkeler

63. Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrasında bir ceza soruşturması kapsamında tutuklanan kişilerin makul sürede yargılanmayı ve soruşturma veya kovuşturma sırasında serbest bırakılmayı isteme haklarına sahip olduğu belirtilmiştir. Anılan fıkrada güvence altına alınan makul sürede yargılanmayı ve serbest bırakılmayı isteme haklarının birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısı olarak değerlendirilmesi gerekir (Murat Narman, B. No: 2012/1137, 2/7/2013, § 60; Halas Aslan, B. No: 2014/4994, 16/2/2017, § 66).

64. Anayasa"nın 19. maddesinde güvence altına alınan serbest bırakılmayı isteme hakkı uyarınca, bir ceza soruşturması veya kovuşturması kapsamında tutuklu olan kişiler ilgili yargı mercilerinden serbest bırakılmalarına karar verilmesini talep edebilirler. Bu hakkın bir yansıması olarak 5271 sayılı Kanun"un 104. maddesinin (1) numaralı fıkrasında, şüpheli veya sanığın soruşturma ve kovuşturma evrelerinin her aşamasında salıverilmesini isteyebileceği belirtilmiş; aynı Kanun"un 108. maddesinde de tutukluluğun soruşturma ve kovuşturma evrelerinde belirli süreleri aşmayacak şekilde resen incelenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Yargı organlarınca, tutukluluğun her aşamasında gerek kişinin serbest bırakılma talebi üzerine gerekse resen yapılan incelemelerde tutulmanın meşru nedenlerinin açıklanması Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrasının bir gereğidir (Halas Aslan, § 67).

65. Anılan maddede ayrıca tutuklanan kişilerin makul sürede yargılanmayı isteme hakkına sahip olduğu ifade edilmiştir. Genel olarak yargılamanın makul sürede sonuçlandırılmaması, Anayasa"nın 36. maddesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkının konusudur. Kişilerin fiziksel hürriyetlerinin kısıtlanmasına ilişkin güvencelerin belirtildiği Anayasa"nın 19. maddesine göre öncelikle tutukluluğun makul süreyi aşmaması gerekir. Bununla birlikte maddenin tutuklu olarak sürdürülen yargılamanın makul sürede sonuçlandırılması gerektiğine de işaret ettiği görülmektedir. Hürriyeti kısıtlanarak yargılanan kişinin yargılamanın makul sürede bitirilmesindeki menfaati, işin doğası gereği diğerlerine göre daha fazladır. Bu bağlamda Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen tutuklu kişinin makul sürede yargılanma hakkı, Anayasa"nın 36. maddesi ile güvence altına alınan adil yargılanma hakkı kapsamındaki makul sürede yargılanma hakkına göre daha yüksek bir koruma sağlamaktadır (Halas Aslan, §§ 68, 69).

66. Buna göre tutuklu olarak sürdürülen soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin süratle sonuçlandırılması gerekir. Bunun için başta savcılıklar ve mahkemeler olmak üzere tüm kamu organları, tutuklu olarak sürdürülen soruşturma/kovuşturma süreçlerinin -adil yargılanma hakkının sağladığı güvencelere riayet edilmek koşuluyla- süratli bir şekilde sonuçlandırılması için özenli davranmalıdırlar. Anılan özen yükümlülüğü; kişinin hürriyetinden yoksun bırakılmaya devam edilmesinin keyfî olmadığının, dolayısıyla kişi hürriyeti ve güvenliği hakkına yönelik müdahalenin meşru amacının devam ettiğinin söylenebilmesi için de zorunludur. Bu itibarla tutuklu kişiler hakkındaki soruşturma/kovuşturma süreçlerinin özenli olarak yürütülmesi Anayasa"nın 19. maddesinin yedinci fıkrasının bir gereğidir (Halas Aslan, §§ 70, 71).

67. Öte yandan tutukluluk süresinin makul olup olmadığı konusunun genel bir ilke çerçevesinde değerlendirilmesi mümkün değildir. Bir kişinin tutuklu kaldığı sürenin makul olup olmadığı, her davanın kendi özelliklerine göre değerlendirilmelidir (Murat Narman, § 61).

68. Makul sürenin hesaplanmasında sürenin başlangıcı, başvurucunun ilk kez yakalanıp gözaltına alındığı durumlarda bu tarih; doğrudan tutuklandığı durumlarda ise tutuklanma tarihidir. Sürenin sonu ise kural olarak kişinin serbest bırakıldığı ya da ilk derece mahkemesince hüküm verildiği tarihtir (Murat Narman, § 66).

69. Bir ceza soruşturması veya kovuşturması kapsamında sürdürülen tutukluluğun makul süreyi aşıp aşmadığı öncelikle tutukluluğa ilişkin kararların gerekçeleri üzerinden tespit edilebilir. Tutukluluğa ilişkin kararların gerekçelerinde tutuklamanın ön şartı olan kişinin suçluluğu hakkında kuvvetli belirti bulunduğunun, tutuklama nedenlerinin ve tutuklamanın neden ölçülü olduğunun ortaya konulması gerekmektedir (Halas Aslan, §§ 74-75).

70. Suç işlendiğine dair kuvvetli bir belirtinin bulunması, tutuklama için bir ön şart olup varlığını tutukluluğun her aşamasında korumalıdır. Başlangıçtaki bir tutuklama için kuvvetli belirtinin bulunduğunun tüm delilleriyle birlikte ortaya konulması her zaman mümkün olmasa da (Mustafa Ali Balbay, § 73) soruşturma/kovuşturma süreci ilerledikçe kişi hakkındaki suç şüphesini doğrulayacak ya da ortadan kaldıracak delillere erişilecektir. Bu nedenle belirli bir süre geçtikten sonraki tutukluluğun devamına ilişkin kararlarda, suç işlendiğine dair kuvvetli belirtinin bulunduğunun somut olgularla birlikte açıklanması gerekir. Tutukluluğun herhangi bir aşamasında kişinin tutuklu olduğu suç yönünden kuvvetli belirtiyi gösteren olgular ortadan kalkmışsa artık tutmanın meşru bir amacının bulunduğu söylenemez (Halas Aslan, § 76).

71. Başlangıçtaki bir tutuklama için Anayasa ve kanunda öngörülen tutuklama nedenlerinin dayandığı tüm olguların somut olarak belirtilmesi -işin doğası gereği- her zaman mümkün olamasa da (bkz. Selçuk Özdemir, § 68) soruşturma/kovuşturma sürecinde deliller toplandıkça artık delillere etki edilebilmesi imkânı ortadan kalkmakta ya da zorlaşmaktadır. Ayrıca isnat edilen suç dolayısıyla belirli bir süre hürriyetinden yoksun kalan ve bu itibarla yargılama sonunda alınması muhtemel cezanın en azından bir bölümünü karşılayacak kadar tutulan kimsenin kaçma ihtimalinin başlangıçtakine göre azaldığı da söylenebilir. Bu nedenlerle belirli bir süreyi aşan tutukluluğa ilişkin devam kararlarında tutuklama nedenlerinin soyut olarak belirtilmesi yeterli değildir (Hanefi Avcı, B. No: 2013/2814, 18/6/2014, § 70).

72. Son olarak tutukluluğun devamına ilişkin kararlarda tutuklamanın ölçülü olduğuna ilişkin olguların, özellikle tutuklamaya göre temel hak ve özgürlüklere daha hafif etkide bulunan adli kontrol tedbirlerinin neden yetersiz kaldığının ortaya konulması gerekir(Halas Aslan, § 79). Ayrıca tutukluluk devam ettikçe bir taraftan bireye düşen yükümlülük artarken diğer taraftan tutulmanın dayandığı meşru amaç zayıfladığından tutukluluğun devamı kararlarında davanın genel durumunun yanında tutuklu kişinin özel durumu da dikkate alınmalı, bu anlamda tutuklama nedenleri kişiselleştirilmelidir (Hanefi Avcı, § 84).

73. Tutukluluğun uzun sürdüğü veya makul süreyi aştığı şikâyetiyle yapılan bireysel başvurularda, derece mahkemelerince verilen tutuklama ve tutukluluğun devamına ilişkin kararlarda açıklanan gerekçeleri inceleyerek bu gerekçelerin somut olayın özelliklerine göre suçun işlendiğine dair kuvvetli belirtinin ve tutuklama nedenlerinin varlığı ve tutuklamanın ölçülülüğü bağlamında ilgili ve yeterli olup olmadığını, ayrıca soruşturma/kovuşturma süreçlerinde yukarıda belirtilen özen yükümlülüğüne uyulup uyulmadığını incelemek Anayasa Mahkemesinin görevidir. Bu denetim sonunda tutukluluğa ilişkin gerekçelerin ilgili ve yeterli olmadığı veya tutuklu olarak sürdürülen soruşturma/kovuşturma süreçlerinin kamu organlarının özen yükümlülüğü ile bağdaşmayan tutumları nedeniyle tamamlanmadığı kanaatine varılırsa tutukluğun makul süreyi aştığı sonucuna ulaşılacaktır (Halas Aslan, §§ 82, 83).

ii. İlkelerin Olaya Uygulanması

74. Başvurucu 25/10/2016 tarihinde gözaltına alınmış ve çıkarıldığı Diyarbakır 1. Sulh Ceza Hâkimliğinin 30/10/2016 tarihli kararıyla PKK silahlı terör örgütü üyesi olma suçundan tutuklanmıştır. Başvurucu hakkındaki dava, Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesinde tutuklu olarak sürdürülmektedir. Başvurucu, gözaltına alındığı tarihten itibaren bir suç isnadına bağlı olarak tutulmaya devam etmektedir. Dolayısıyla gözaltına alınma tarihi ile inceleme tarihi olan 10/10/2018 tarihi arasında makul süre açısından dikkate alınması gereken tutukluluk süresi 1 yıl 11 ay 15 gündür.

75. Başvurucunun silahlı terör örgütüne üye olma eylemi nedeniyle bu suçtan tutuklandığı ve hakkında silahlı terör örgütü kurma veya yönetme, terör örgütü propagandası yapma (41 kez), kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere silahsız katılarak ihtara rağmen kendiliğinden dağılmama suçlarından kamu davası açıldığı görülmektedir. Başvurucunun isnat edilen suç yönünden kuvvetli suç şüphesi altında olduğu Sulh Ceza Hâkimliği ve Diyarbakır 8. ve Malatya Ağır Ceza Mahkemeleri tarafından verilen tutukluluğa ilişkin kararlarda açıkça belirtilmiştir. Anayasa Mahkemesince de başvurucunun tutuklanmasının hukuki olmadığı iddiası incelenirken suç işlediğine dair kuvvetli belirtilerin bulunduğu sonucuna varılmıştır (bkz. §§ 43-66). Başvurucu hakkındaki tutuklama ve tutukluluğun devamı kararlarında atıf yapılan ve/veya soruşturma dosyasında bulunduğu ifade edilen delillerin içeriği dikkate alındığında -tutukluluğun ön şartı olan- suç işlendiğine dair kuvvetli belirtinin bulunduğuna ilişkin olarak anılan kararların ilgili ve yeterli olduğu değerlendirilmiştir.

76. Öte yandan Sulh Ceza Hâkimliğinin ve ağır ceza mahkemelerinin tutukluluğun devamı kararlarının gerekçelerinde yer alan tutuklama nedenlerine ve ölçülülüğe ilişkin açıklamalar incelendiğinde kaçma şüphesine, isnat edilen suçun 5271 sayılı Kanun"un 100. maddesinin (3) numaralı fıkrasında yer alan ve kanun gereği tutuklama nedeni varsayılabilen suçlar arasında olmasına, suça göre tutuklama tedbirinin ölçülü/orantılı olmasına ve adli kontrol tedbirlerinin yetersiz kalacağına dayanıldığı görülmektedir (bkz. §§ 18-23, 27, 29).

77. Başvurucuya isnat edilen suçlamaların niteliği, başvurucunun üyesi olduğu iddia edilen terör örgütünün niteliği, soruşturma/kovuşturma konusu edilen olayların özellikleri birlikte dikkate alındığında tutukluluğun devamı kararlarındaki gerekçelerin tutukluluğun devamının hukuka uygunluğunu ve tutulmanın meşruluğunu haklı gösterecek özen ve içerikte olduğu; dolayısıyla tutukluluk hâlinin devamına ilişkin bu gerekçelerin tutukluluk süresi itibarıyla ilgili ve yeterli olduğu sonucuna varılmıştır.

78. Diğer taraftan Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başvurucu hakkında çok sayıda soruşturma yürütülmüş ve iddianame, tutuklama 30/10/2016 tarihinden kısa bir süre sonra 11/11/2016 tarihinde hazırlanmıştır. Diyarbakır 8. Ağır Ceza Mahkemesince, 28/11/2016 tarihinde tensip incelemesi yapılmış ve duruşma aşamasına geçilmiştir. Mahkemece 20/12/2016 tarihinde kamu güvenliği gerekçesiyle davanın nakli için Bakanlığa başvuruda bulunulmuştur. Yargıtay 5. Ceza Dairesinin 19/1/2017 tarihli kararıyla davanın Malatya Ağır Ceza Mahkemesinde görülmesine karar vermiştir.Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesince 22/2/2017 tarihinde tensip işlemi yapılmış ve ilk duruşmanın 21/4/2017 tarihinde yapılmasına karar verilmiştir. Yargılama, Malatya 1. Ağır Ceza Mahkemesinde ve başvurucu tutuklu olarak devam etmektedir. Duruşmalarda taraf beyanlarının alınması, farklı mahkemede görülen irtibatlı dosyaların birleştirilmesi talebinde bulunulması ve bunların sonucunun beklenmesi,tanıkların dinlenmesi, konuşmaların kayda alındığı kayıtlar üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılması gibi usule ilişkin işlemlerin yapıldığı görülmektedir. Buna ilişkin duruşmalar 20/6/2017, 15/8/2017, 15/9/2017, 3/11/2017, 8/1/2018, 2/3/2018, 27/4/2018 ve 13/7/2018 tarihlerinde yapılmıştır.

79. Bu kapsamda genel olarak soruşturma ve kovuşturma süreçlerinin yürütülmesinde bir özensizlik gösterildiği tespit edilmemiştir.

80. Başvurucu hakkındaki tutukluluğun devamına ilişkin kararların gerekçelerinin hürriyetten yoksun bırakılmanın meşru nedenlerinin belirtilmesi bakımından ilgili ve yeterli olması ve soruşturma/kovuşturma sürecinin yürütülmesinde bir özensizliğin tespit edilmemiş olması dikkate alındığında 1 yıl 11ay 15 günlük tutukluluk süresinin makul olduğu sonucuna varılmıştır.

81. Açıklanan nedenlerle başvurucunun tutukluluğun makul olmadığı iddiasına ilişkin olarak bir ihlalin bulunmadığı açık olduğundan, başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

B. İfade Özgürlüğünün İhlal Edildiğine İlişkin İddialar

1. Başvurucunun İddiaları

82. Başvurucu; soruşturmaya ve tutuklamaya konu suçların tamamının milletvekili,bir siyasi parti olan BDP eş genel başkanı ve belediye eş genel başkanı sıfatıyla değişik tarihlerde katıldığı miting, basın açıklaması ve konferanslar gibi etkinliklerde yaptığı konuşmalar olduğunu, tutuklanması nedeniyle Anayasa"nın 26. ve 27. maddeleri ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi"nin (Sözleşme) 10. maddesinde düzenlenen ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

83. Anayasa Mahkemesi tutuklama tedbirinin ifade ve basın özgürlükleri, dernek kurma hürriyeti, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları gibi diğer temel hak ve özgürlükler üzerindeki etkisini incelerken öncelikle tutuklamanın hukuki olup olmadığını ve/veya tutukluluğun makul süreyi aşıp aşmadığını değerlendirmekte; sonrasında tutuklamanın hukukiliğine ya da tutukluluğun süresinin makullüğüne ilişkin vardığı sonucu da dikkate alarak diğer temel hak ve özgürlüklerin ihlal edilip edilmediğini belirlemektedir (Erdem Gül ve Can Dündar [GK], B. No: 2015/18567, 25/2/2016, §§ 92-100; Hidayet Karaca [GK], B. No: 2015/144, 14/7/2015, §§ 111-117; Mehmet Baransu (2), B. No: 2015/7231, 17/5/2016, §§ 157-164; Günay Dağ ve diğerleri [GK], B. No: 2013/1631, 17/12/2015, §§ 191-203; Mehmet Haberal, §§ 105-116; Mustafa Ali Balbay, §§ 120-134; Kemal Aktaş ve Selma Irmak, §§ 61-75; Faysal Sarıyıldız, §§ 61-75; İbrahim Ayhan, §§ 60-74; Gülser Yıldırım, §§ 60-74).

84. Somut olayda başvurucunun tutuklanmasının hukuki olmadığı iddiası incelendiğinde başvurucunun suç işlemiş olabileceğinden şüphelenilmesi için inandırıcı delillerin bulunduğu, ayrıca olayda tutuklama nedenlerinin mevcut olduğu ve tutuklamanın ölçülü olduğunun söylenebileceği sonucuna varılmıştır (bkz. §§ 43-59). Bu kapsamda yapılan değerlendirmeler dikkate alındığında başvurucunun yalnızca ifade özgürlüğü kapsamında kalan eylemleri nedeniyle soruşturmaya maruz kaldığı ve tutuklandığı iddiası yönünden farklı bir sonuca varılmasını gerekli kılan bir durum bulunmamaktadır.

85. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun tutuklanmasının ifade özgürlüğünün ihlal ettiği iddiasına ilişkin olarak bir ihlalin bulunmadığı açık olduğundan başvurunun bu kısmının açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

C. Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkının İhlal Edildiğine İlişkin İddialar

1. Başvurucunun İddiaları

86. Başvurucu, belediye başkanı olduğunu belirterek tutuklanması nedeniyle siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

2. Değerlendirme

87. Anayasa"nın 67. maddesinin birinci fıkrası şöyledir:

"Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasî parti içinde siyasî faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir."

88. Başvurucunun bu bölümdeki iddiasının Anayasa"nın 67. maddesinin birinci fıkrası çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.

89. Anayasa"nın 148. maddesinin üçüncü fıkrasının birinci cümlesi şöyledir:

"Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir."

90. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:

"Herkes, Anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir."

91. Belirtilen hükümler uyarınca bir anayasal hak ihlali iddiasının Anayasa Mahkemesinin konu bakımından yetkisi dâhilinde olabilmesi için başvurucu tarafından dayanılan hakkın Anayasa"da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerden olması, Sözleşme ve buna ek Türkiye"nin taraf olduğu protokoller kapsamında yer alması gerekir. Anayasa ve Sözleşme"nin ortak koruma alanı dışında kalan bir hak ihlali iddiasını içeren başvurunun esasının incelenmesi mümkün değildir (Onurhan Solmaz, B. No: 2012/1049, 26/3/2013, § 18; Mehmet Haberal, § 106).

92. Anayasa"nın 67. maddesinde seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma hakkı güvence altına alınmıştır. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkı, demokrasinin en önemli ilkelerinden biri olarak kabul edilmelidir. Şüphesiz anılan haklar, hukukun üstünlüğüne dayanan etkili ve anlamlı bir demokrasinin temellerinin kurulması ve sürdürülmesi için hayati öneme sahiptir (Nejdet Atalay, B. No: 2014/184, 16/7/2014, § 59).

93. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvurunun esasının incelenebilmesi için kamu gücü tarafından müdahale edildiği iddia edilen hakkın Anayasa"da güvence altına alınmış olmasının yanı sıra Sözleşme ve Türkiye"nin taraf olduğu ek protokollerin kapsamına da girmesi gerekir.

94. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Sözleşme"ye ek 1 No.lu Protokol"ün 3. maddesindeki serbest seçim hakkını yasama organının seçimi ya da bu organın iki meclisi varsa en azından bir meclisin seçimi ile sınırlı olarak değerlendirmektedir (Gorizdra/Moldova (k.k.), B. No: 53180/99, 2/7/2002, hukuk kısmı, § 2).

95. AİHM; serbest seçim hakkının kapsamını yasama yetkisine sahip olmayan yerel yönetimlerin seçimlerini içerecek kadar genişletmemiş ve yerel seçimlerin ulusal yasaları yerel düzeyde uygulayarak parlamentonun desteklenmesi işlevine sahip olduğunu belirtmiştir. AİHM ayrıca belediye seçimlerinin (Cherepkov/Rusya), bölgesel seçimlerin (Malarde/France (k.k.), B. No: 46813/99, 5/9/2000), il genel meclisi seçimlerinin (Vito Sante Santoro/Italy, B. No: 36681/97, 16/1/2003), belediye, ilçe ve bölge meclisi seçimlerinin (Mółka/Poland (k.k.), B. No: 56550/00, 11/4/2006) Sözleşme"ye ek 1 No.lu Protokol"ün 3. maddesinde belirlenen serbest seçim hakkının kapsamında olmadığına karar vermiştir.

96. Somut olayda belediye başkanı olarak seçilen başvurucunun tutuklanması nedeniyle siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiği iddiası, Sözleşme"nin uygulanmasına ilişkin AİHM içtihatları karşısında Anayasa ve Sözleşme"nin ortak koruma alanı dışında kalmaktadır. Zira anılan iddianın temeli, yasama organına değil yerel yönetimlere ilişkindir (Nejdet Atalay, § 62; Nevzat Azak, B. No: 2014/973, 5/4/2017, § 35).

97. Açıklanan gerekçelerle başvurucunun tutukluluğu nedeniyle siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın Anayasa ve Sözleşme"nin ortak koruma alanı dışında kaldığı anlaşıldığından başvurunun bu kısmının konu bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Tutuklamanın hukuki olmaması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

2. Tutukluluğun makul süreyi aşması nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

3. Tutuklanma dolayısıyla ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın açıkça dayanaktan yoksun olması nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

4. Siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın konu bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 10/10/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.