Danıştay 6. Daire 2019/21461 Esas 2020/12703 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/21461
Karar No : 2020/12703

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … - …
2- … Bakanlığı - …
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
3- … Kurumu - …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Rize İli, Pazar İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın Rize İlinde tesis edilecek doğal gaz dağıtım sisteminin yapımı amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun … tarihli, … sayılı yazısı üzerine 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından acele kamulaştırılması için alınan 18/09/2019 tarihli, 30892 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 17/09/2019 tarihli, 1554 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI: 2942 sayılı Kanununun 27. maddesi uyarınca ancak olağanüstü koşulların varlığı halinde istisnai olarak acele kamulaştırma yoluna başvurulabileceği, dava konusu işlemin tesisinde ise anılan istisnai şartların gerçekleşmediği, sadece kendi taşınmazının acele kamulaştırılmasının hukuka uygun olmadığı, dava konusu işlemin tesisinde kamu yararının bulunmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMALARI :
… ile … Bakanlığı tarafından, davanın süresinde açılmadığı, dava konusu işlemin tesisinde kamu yararı bulunduğu, usul ve hukuka uygun olduğu gerekçesiyle, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
… Kurumu tarafından, davanın süresinde açılmadığı, söz konusu taşınmazın normal prosedüre göre kamulaştırılması işlemlerinin tamamlanması ve yapılacak olan enerji yatırımının gerçekleşmesinin uzun zaman alabileceği, dava konusu işlemin tesisinde acelelik halinin bulunduğu, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek işlem tesis edildiğinden davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Acele kamulaştırma yapılmasını gerektiren nedenlerin somut olarak ortaya konulmadığı, acelelik halinin, kamu yararının ve kamu düzeninin korunmasını gerektiren hallerin açıklanmadığı anlaşılmakla, 2942 sayılı Kanunun 27. maddesinde öngörülen acele kamulaştırma koşullarının gerçekleşmediği sonucuna varıldığından, hukuka aykırı olarak tesis edilen acele kamulaştırma işleminin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI …'NUN DÜŞÜNCESİ : Rize İli, Pazar İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın Rize İlinde tesis edilecek doğal gaz dağıtım sisteminin yapımı amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun … tarihli, … sayılı yazısı üzerine 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından acele kamulaştırılması için alınan 18/09/2019 tarihli, 30892 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 17/09/2019 tarihli, 1554 sayılı Cumhurbaşkanı kararının iptali istenilmektedir.
Ülkemizin enerji ihtiyacının hızla artış gösterdiği dikkate alındığında enerji ihtiyacının karşılanması amacıyla inşa edilecek iletim sistemleri için ihtiyaç duyulan taşınmazların temininde, onaylı projeler kapsamında, normal kamulaştırma yöntemi yerine, üretilen/satın alınan enerjinin tüketim noktalarına ulaştırılmasında gecikmeye yol açılmaması amacıyla acele kamulaştırma yönteminin tercih edilmesinde kamu yararı bulunduğunu kabul etmek gerekir.
Uyuşmazlıkta, … Karadeniz Doğalgaz Dağıtım Şirketinin doğalgazın iletilmesi için inşa edeceği tesisler için ihtiyaç duyduğu arazilerin temininde doğalgazın tüketim noktalarına ulaştırılmasında gecikmeye yol açılmamasının hedeflenmiş olması, mülkiyet sorunu çözülmeden doğalgaz hattı imalatlarına başlanamayacağı, Rize ili, Pazar ilçesi, … mahallesinde kurulması planlanan RMA şehir giriş istasyonundan doğalgaz şebekesi ile Pazar ilçesine doğalgaz arzı sağlanmasının amaçlandığı, söz konusu ilçede BOTAŞ tarafından bağlantı noktası bırakılmayacak olması sebebiyle yüksek basınç hattına gaz verilmeden lisans sahibi şirket tarafından bağlantı alınarak araziye anılan tesisin yapılmasının gerektiği hususları bir arada değerlendirildiğinde, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi kapsamında acelelik hali şartının gerçekleştiği, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından davanın reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
.. Karadeniz Doğalgaz Dağıtım Anonim Şirketine … tarihli, … sayılı doğalgaz dağıtım lisansı düzenlenmiş ve anılan lisans kapsamında kapsamında … ve … illeri ile …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, …, … ve … ilçelerinin yer aldığı dağıtım bölgesine Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun … tarihli, … sayılı kararı ile … ili.., … ve … ilçeleri eklenmiştir. Bu kapsamda doğalgaz dağıtım şirketi tarafından tarafından anılan şehirlere doğal gazın ulaştırılması amacıyla ihtiyaç duyulan yatırımların yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
Rize İli, Pazar İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın Rize İlinde tesis edilecek doğal gaz dağıtım sisteminin yapımı amacıyla 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi uyarınca Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından acele kamulaştırılması amacıyla 17/09/2019 tarihli, 1554 sayılı Cumhurbaşkanı kararı alınmış, … (…) … Asliye Hukuk Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararı ile anılan taşınmaza acele el konulmuştur.
İLGİLİ MEVZUAT:
4646 Sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununun (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması Ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanun)
"Diğer hükümler" başlıklı 12/a maddesinde; "Kamulaştırma; bu Kanunda öngörülen faaliyetlerin gerektirmesi halinde, 4.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununda belirtilen esaslar dahilinde kamulaştırma yapılır. Bu konuda Kurulca verilecek lüzum kararı, kamu yararı kararı yerine geçer ve müteakip işlemler Kamulaştırma Kanunu hükümlerine göre yürütülür.
Kamulaştırılan taşınmazın mülkiyeti Hazineye; kullanma hakkı kamulaştırma bedelini ödeyen tüzel kişiye ait olur.
Kullanma hakları, ilgili lisans veya sertifikanın bir cüz’ü olup geçerliliği bunların geçerlilik süresi ile sınırlıdır." hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun "Acele kamulaştırma" başlıklı 27. maddesinde ise: "3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya aceleliğine Cumhurbaşkanınca karar alınacak hallerde veya özel kanunlarla öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olan taşınmaz malların kamulaştırılmasında kıymet takdiri dışındaki işlemler sonradan tamamlanmak üzere ilgili idarenin istemi ile mahkemece yedi gün içinde o taşınmaz malın 10. madde esasları dairesinde ve 15. madde uyarınca seçilecek bilirkişilerce tespit edilecek değeri, idare tarafından mal sahibi adına 10. maddeye göre yapılacak davetiye ve ilanda belirtilen bankaya yatırılarak o taşınmaz mala el konulabilir." hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Usul Yönünden:
Davalı idarelerin usule yönelik itirazları yerinde görülmemiştir.
Esas Yönünden:
Anayasanın 13. ve 35. maddesı hükümleri uyarınca mülkiyet hakkının kamu yararı amacıyla Anayasaya uygun olarak yasayla sınırlandırılması mümkündür. Ancak buna ilişkin düzenlemeler öncelikle kamu yararına dayanmalıdır. Buna göre, bir taşınmaz üzerindeki mülkiyet hakkının kamulaştırma yolu ile kaldırılması (mülkiyetin el değiştirmesi) kamu yararının karşılanması zorunluluğunun özel mülkiyet hakkının korunmasından üstün tutulması şartına bağlıdır. Bu çerçevede, 2942 sayılı Kanunun 27. maddesi incelendiğinde, kamulaştırma işlemlerinde öngörülen yöntemlerin bir kısmının uygulanmayarak taşınmaza acele el konulabilmesi yolu istisnai olarak başvurulabilecek bir yöntem şeklinde düzenlendiğinden, madde hükmü ile üç durumda acele kamulaştırma yolu ile taşınmaza el konulmasına olanak tanınmıştır. Bu koşullardan ikisinde Milli Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun uygulanmasında yurt savunması ihtiyacına veya özel kanunlarda öngörülen olağanüstü durumlarda gerekli olması halleri şeklinde açıkça sayılmak suretiyle üstün kamu yararının ve kamu düzeninin korunmasının gerçekleştirilmesi amacıyla acele kamulaştırma yoluna gidilebileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda, üçüncü koşul olan aceleliğine Bakanlar Kurulunca karar verilebilmesi için de kamu yararı ve kamu düzenine ilişkin olma halinin maddede yer alan diğer iki koşula paralel nitelik taşıması gerekmektedir.
Ülkemizin enerji ihtiyacının hızla artış gösterdiği dikkate alındığında enerji ihtiyacının karşılanması amacıyla inşa edilecek iletim sistemleri için ihtiyaç duyulan taşınmazların temininde, onaylı projeler kapsamında, normal kamulaştırma yöntemi yerine, üretilen/satın alınan enerjinin tüketim noktalarına ulaştırılmasında gecikmeye yol açılmaması amacıyla acele kamulaştırma yönteminin tercih edilmesinde kamu yararı bulunduğunu kabul etmek gerekir.
Uyuşmazlıkta, … Karadeniz Doğalgaz Dağıtım Şirketinin doğalgazın iletilmesi için inşa edeceği tesisler için ihtiyaç duyduğu arazilerin temininde doğalgazın tüketim noktalarına ulaştırılmasında gecikmeye yol açılmamasının hedeflenmiş olması, mülkiyet sorunu çözülmeden doğalgaz hattı imalatlarına başlanamayacağı, Rize ili, Pazar ilçesi, … mahallesinde kurulması planlanan RMA şehir giriş istasyonundan doğalgaz şebekesi ile Pazar ilçesine doğalgaz arzı sağlanmasının amaçlanması, söz konusu ilçede BOTAŞ tarafından bağlantı noktası bırakılmayacak olması sebebiyle yüksek basınç hattına gaz verilmeden lisans sahibi şirket tarafından bağlantı alınarak araziye anılan tesisin yapılmasının gerektiği hususları bir arada değerlendirildiğinde, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27. maddesi kapsamında acelelik hali şartının gerçekleştiği, bu itibarla dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVANIN REDDİNE,
2. Ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere verilmesine,
4. Posta gideri avansından artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
5. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 14/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.