Danıştay 12. Daire 2019/7692 Esas 2020/4238 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/7692
Karar No : 2020/4238

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı tarafından, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı emrinde 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49. maddesi 3. ve 5. fıkrası gereği 657 sayılı Kanun'un 4/b maddesi kapsamında sözleşmeli personel statüsünde "…" olarak görev yapmakta iken, 2017 yılı için hizmet sözleşmesinin 01.01.2017 tarihinden geçerli olmak üzere yenilenmemesine dair Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığı)nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali ile yoksun kaldığı tüm parasal ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte iadesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacının, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı ile arasında imzalanan tip hizmet sözleşmesi uyarınca, … kadrosunda istihdam edildiği, yapılan hizmet sözleşmesinin 01.01.2016 - 31.12.2016 tarihleri arasında geçerli olmak üzere düzenlenmiş olduğu, bu tarihten önce davacı ile idare arasında hizmet sözleşmesinin yenileneceği yada uzatılacağına ilişkin herhangi bir sözleşme yapılmadığı, imzalanan hizmet sözleşmesinin 31.12.2016 tarihinde sona erdiği ve yeni bir sözleşme imzalanmadığı, bu hususun … tarih ve … sayılı yazı ile davacıya tebliğ edildiği, davalı idare tarafından da davacının yerine kimsenin alınmadığı, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı ile davacı arasında imzalanan sözleşmenin süresinin dolması üzerine kendiliğinden sona erdiği, sözleşmenin yenilenmesi için yetkili merci ile davacı arasında yeni bir sözleşmenin akdedilmesi gerektiği, bu hususta yeni bir sözleşme akdedilmediği, ayrıca idarenin yargı kararı ile davacıyı istihdam etmeye zorlanamayacağı açık olup, idarece takdir yetkisine dayanılarak kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olarak davacının hizmetine ihtiyaç kalmadığından bahisle sözleşmesinin yenilenmemesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; davacının 2015 yılında bir kınama cezası aldığı görülmekle birlikte, bu cezanın ancak 2016 yılı sözleşmesinin yenilenmemesine gerekçe yapılabileceği, bunun dışında davacının görevinde yetersiz veya başarısız olduğuna ilişkin herhangi bir tespitin dosyada bulunmadığı, 15.07.2013 tarihinden itibaren her yıl sözleşmesi yenilerek 2016 yılı sonuna kadar çalıştırılan davacının hizmetine ihtiyaç duyulmaması sebebiyle sözleşmesinin yenilenmediği belirtilmekte ise de, davacının hizmetine ihtiyaç duyulmadığı hususunun somut olarak ortaya konulamadığı hususu ile birlikte davalı idare bünyesinde boş mühendis kadrosunun da bulunduğu hususu gözönüne alındığında, davacının hizmet sözleşmesinin yenilenmemesine ilişkin dava konusu işlemin haklı bir nedene dayanmadığı ve hukuka aykırı olduğu, Anayasanın 125.maddesi uyarınca, hukuka aykırı işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal haklarının dava açma tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun kabulü ile … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline, tazminat isteminin kabulü ile işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı parasal haklarının dava açma tarihi olan 01/03/2017 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, söz konusu takdir yetkisinin kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilerek kullanıldığı, Anayasanın 25. maddesi hükmü gereğince idari eylem ve işlem niteliğinde veya takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı verilmesinin mümkün olmadığı, davacının yerine kimsenin alınmadığı, bunun da davacının hizmetine ihtiyaç olmadığının açık göstergesi olduğu, tesis edilen işlemin hukuka ve yasaya uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı tarafından, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı emrinde 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49. maddesi 3. ve 5. fıkrası gereği 657 sayılı Kanun'un 4/b maddesi kapsamında sözleşmeli personel statüsünde "…" olarak görev yapmakta iken, 2017 yılı için hizmet sözleşmesinin 01.01.2017 tarihinden geçerli olmak üzere yenilenmemesine dair Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığı)nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve yoksun kaldığı tüm parasal ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte iadesi istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Kamu hizmeti görevlilerinin genel niteliklerini düzenleyen Anayasa madde 128’e göre; “Devletin, kamu iktisadî teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.”
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4. maddesinde, kamu hizmetlerinin memurlar, sözleşmeli personel, geçici personel ve işçiler eliyle gördürüleceği belirtilmiş, maddenin A fıkrasında memurlar, B fıkrasında sözleşmeli personel, (mülga) C fıkrasında geçici personel, D fıkrasında ise işçi tanımlanmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 4/B bendinde; “ Sözleşmeli personel: Kalkınma planı, yıllık program ve iş programlarında yer alan önemli projelerin hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, Bakanlar Kurulunca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde kurumun teklifi ve Devlet Personel Başkanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığınca vizelenen pozisyonlarda, mali yılla sınırlı olarak sözleşme ile çalıştırılmasına karar verilen ve işçi sayılmayan kamu hizmeti görevlileridir”, şeklinde tanımlanmış ve “…sözleşme fesih halleri, pozisyonların iptali, istihdamına dair hususlar ile sözleşme esas ve usulleri Devlet Personel Başkanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca belirleneceği” düzenlemesi yer almıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun "Norm kadro ve personel istihdamı" başlıklı 49'uncu maddesinde ise, norm kadro ilke ve standartlarının İçişleri Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı tarafından müştereken belirleneceği, belediyenin ve bağlı kuruluşlarının norm kadrolarının, bu ilke ve standartlar çerçevesinde belediye meclisi kararıyla tespit edileceği, belediye ve bağlı kuruluşlarında, norm kadroya uygun olarak çevre, sağlık, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, bilişim ve iletişim, plânlama, araştırma ve geliştirme, eğitim ve danışmanlık alanlarında avukat, mimar, mühendis, şehir ve bölge plâncısı, çözümleyici ve programcı, tabip, uzman tabip, ebe, hemşire, veteriner, kimyager, teknisyen ve tekniker gibi uzman ve teknik personelin yıllık sözleşme ile çalıştırılabileceği, sözleşmeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilişkin boş kadrolara ayrıca atama yapılamayacağı, bu personelin, yürütecekleri hizmetler için ihdas edilmiş kadro unvanının gerektirdiği nitelikleri taşımalarının şart olduğu, bu personel hakkında bu Kanun'la düzenlenmeyen hususlarda vize şartı aranmaksızın 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4'üncü maddesinin (B) fıkrasına göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağı, bu personele ait sözleşme örneklerinin sözleşmenin imzalanmasını izleyen 30 gün içinde İçişleri Bakanlığına gönderileceği hükme bağlanmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan Kanun hükümlerine göre; belediyelerde istihdam edilen mühendislerin yıllık sözleşme ile çalıştırılacağı, söz konusu sözleşmelerin öngörülen sürenin sonunda kendiliğinden sona ereceği, sona eren sözleşmenin uzatılıp uzatılmaması (yenilenip yenilenmemesi) hususunda idarenin takdir yetkisinin bulunduğu açıktır. Ancak Danıştayın yerleşik içtihatlarında belirtildiği üzere, mevzuat ile tanınan takdir yetkisinin keyfî ve mutlak bir yetki kullanımına cevaz vermediği, takdir yetkisine istinaden tesis edilen işlemlerin sebep unsuru bulunmayan veya bu unsuru yönünden hukuka uygunluğu denetlenmeyen bir işlemler kategorisi oluşturmadığı, işlemin kamu yararı ve hizmet gerekleri sınırları içinde kullanılması ve bu sınırlar içinde kullanıldığının idarece ortaya konulması gerektiği, işleme sebep olarak gösterilen olay ve olguların gerçek olmaması yanında, gerçekten varolan sebeplerin de işlemin tesisi için yeterli bulunmaması hâlinde, işlemin sebep ve konu unsurları yönünden hukuka aykırı olacağı görüşü, İdare Hukuku’nun genel kabul gören ve öteden beri uygulanan yargısal denetim ilkeleri arasında bulunmaktadır. Zaten aksi durumun düşünülmesinin, kişilere hukukî güvence sağlamayı amaçlayan hukuk devleti ve yargısal denetim ilkesiyle uyumlu olmayacağı açıktır.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı tarafından, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı emrinde 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49. maddesi 3. ve 5. fıkrası gereği 657 sayılı Kanun'un 4/B maddesi kapsamında sözleşmeli personel statüsünde "…" olarak görev yapmakta iken, 2017 yılı için hizmet sözleşmesinin 01.01.2017 tarihinden geçerli olmak üzere yenilenmemesine dair Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İnsan Kaynakları ve Eğitim Dairesi Başkanlığı)nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali ve yoksun kaldığı tüm parasal ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte iadesi istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, Bölge İdare Mahkemesi tarafından ara karar yapılarak davalı idareden, dava konusu sözleşmenin yenilenmemesi işleminin tesisi aşamasında davacıyla ilgili olarak güvenlik araştırması ve/veya soruşturması yapılıp yapılmadığı davalı idare bünyesinde "ziraat mühendisi" olarak görev yapan mevcut sözleşmeli ve kadrolu personel sayısının bildirilerek kadro ihtiyaç durumunu ortaya koyan bilgi ve belgelerin sunulması, 2017 yılında davacının yerine "ziraat mühendisi" kadrosunda personel istihdamı yoluna gidilip gidilmediği, davacının sözleşmesinin yenilenmediği 2017 yılında önceden atanıpta kadrolu veya sözleşmeli olarak çalıştırılmaya devam eden ziraat mühendisi bulunup bulunmadığı hususu sorularak, çalışmaya devam eden varsa söz konusu kişilere ve bu kişilerin hangi tarihlerden itibaren istihdam edildiğinin sorulduğu, ara karar cevabı olarak; davacının 15.07.2013 tarihi ile 31.12.2016 tarihleri arasında davalı idare bünyesinde sözleşmeli … olarak çalıştığı, idare bünyesinde unvanlı ziraat mühendisi kadrosunun bulunmadığı, toplamda 109 mühendis kadrosunun bulunduğu, 71 kadrolu mühendis ile 13 sözleşmeli mühendis olmak üzere toplam 84 mühendis kadrosunda çalışan personelin bulunduğu, 2017 yılında davacının yerine herhangi bir mühendis alımının olmadığı, davacının 2015 yılında bir kınama cezası aldığı, mesaiye riayet konusunda herhangi bir disiplinsizliğinin bulunmadığı dava konusu işlemin gerekçesi olarak da davacının hizmetine ihtiyaç kalmadığından sözleşmesinin yenilenmediği belirtilmiş ise de; dava konusu işlem tarihi itibarıyla davalı idare bünyesinde sadece ziraat mühendisi olarak davacının hizmetine ihtiyaç duyulmadığının somut olarak ortaya konulup konulmadığı, bu hususlara ilişkin bilgi belgenin sunulup sunulmadığı hususunun araştırılarak karar verilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, yukarıda belirtilen hususlar hakkında inceleme yapılmasızın, eksik araştırma ve inceleme ile verilen davanın reddi yönündeki … İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabulü yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davalı idareye iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere) 14/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.