
Esas No: 2015/1341
Karar No: 2015/1341
Karar Tarihi: 13/9/2018
Anayasa Mahkemesinin bu kararı bireysel başvuru kararı olup kişisel veri içerme ihtimali bulunmaktadır. Her ne kadar yayınlamakta yasal bir sakınca bulunmasa da bunun kişilere zarar verme ihtimali karşısında bu kararı yayınlamıyoruz.
TÜRKİYE CUMHURİYETİ |
ANAYASA MAHKEMESİ |
|
|
BİRİNCİ BÖLÜM |
|
KARAR |
|
EKSEN BİLİMSEL A.Ş. VE ÖZEL YAPRAK A.Ş.
BAŞVURUSU |
(Başvuru Numarası: 2015/1341) |
|
Karar Tarihi:13/9/2018 |
|
BİRİNCİ BÖLÜM |
|
KARAR |
|
Başkan |
: |
Burhan ÜSTÜN |
Üyeler |
: |
Serdar
ÖZGÜLDÜR |
|
|
Serruh KALELİ |
|
|
Hicabi DURSUN |
|
|
Kadir ÖZKAYA |
Raportör Yrd. |
: |
Ceren Sedef
EREN |
Başvurucular |
: |
1. Eksen
Bilimsel Ara. Dan. Özel Eği. Öğr.
Turz. Terc. Paz. |
|
|
İth. İhr.
San. ve Tic. A.Ş. |
|
|
2. Özel
Yaprak Eğitim Yayın Bilgisayar Turizm İnşaat ve |
|
|
Ticaret A.Ş. |
Vekili |
: |
Av. Talha
AKSOY |
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru, nefret söylemi içerdiği iddia edilen ifadelerden
dolayı yapılan şikâyet üzerine kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesi
nedeniyle şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına
ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 22/1/2015 tarihinde yapılmıştır. Başvuru, başvuru
formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona
sunulmuştur.
3. 2015/1341 sayılı başvurunun konu bakımından aynı nitelikte
olması nedeniyle 2015/1342 sayılı başvuru ile birleştirilmesine ve incelemenin
bu dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.
4. Komisyonunca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin
Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
III. OLAY VE OLGULAR
5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar
özetle şöyledir:
6. Birinci başvurucu, 2005 yılında dershane açmak suretiyle
faaliyetine başlayan ve başvuru tarihinde yedi şubesiyle bu alandaki
faaliyetlerine devam etmekte olan bir anonim şirkettir. İkinci başvurucu da
2005 yılında dershane açmak suretiyle faaliyetine başlayan ve başvuru tarihinde
beş şubesiyle bu alandaki faaliyetlerine devam etmekte olan bir anonim
şirkettir.
7. Başvurucular, o dönem Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olan
Recep Tayyip Erdoğan"ın (Başbakan) 4 ve 28 Mart 2014 tarihleri arasında yapılan
mitinglerde kendileri yönünden eleştiri sınırlarını aşan ve nefret söylemi
içeren ifadelerde bulunduğu gerekçesiyle nefret ve ayrımcılık suçları
işlediğini iddia ederek suç duyurusunda bulunmuşlardır. Başvurucuların, nefret
söylemi boyutuna vardığını iddia ettikleri ifadeler bireysel başvuru formunda
şu şekilde belirtilmiştir:
"Bunların okullarına, yurtlarına,
dershanelerine çocuklarınızı göndermeyin, giden çocuklarınız varsa çekip alın,
bunlara söğüşlenmeyin, bunlara paranızı vermeyin, bunlar sülük gibi emdiler
sülük, çocukları anne babaya itaat edemez, etmez hale getirdiler, gece beddua
seansı yaptırıyorlar, bundan sonra bizden bunlara su yok, bunları artık
beslemeyin, Türkiye aleyhine, devlet aleyhine ulusal güvenliğimiz aleyhine
çalışan bu casuslara paranızı kaptırmayın, bunlar okullarda artık ders vermeyi
bıraktılar, şimdi 30 Martla ilgili propaganda yapıyorlar, dershanelerde ders
veren 50 bin kişiden 15-20 binin pedagojik formasyonu bulunmadığı, bunlar
zalimdir, bunların güç kaynaklarını bitireceğiz, yurtlarda, evlerde, ikna
odalarında zulüm yapıldığı, bu darbe girişimini onların burunlarından fitil fitil getireceğiz ."
8. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı 8/10/2014 tarihinde söz konusu
şikâyet hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılmasına yer olmadığına karar
vermiştir. Kararda, başvurucuların şikâyet ettikleri konuşmaların Başbakanlık
göreviyle ilgili olduğu ve karar tarihinde şikâyet edilen kişinin Cumhurbaşkanlığı
görevini yürütmekte bulunduğu, ilgili mevzuat uyarınca Başbakan ve
Cumhurbaşkanı hakkında soruşturma yapma yetkisinin ise Türkiye Büyük Millet
Meclisine ait olduğu, ayrıca Cumhurbaşkanı hakkında yalnızca vatana ihanet
suçundan soruşturma yapılabileceği gerekçelerine yer verilmiştir.
9. Başvurucular anılan karara itiraz etmiştir. Ankara 6. Sulh
Ceza Hâkimliği 8/12/2014 tarihinde usul ve yasaya aykırılık olmadığı
gerekçesiyle itirazı reddetmiştir. Ret kararı 23/12/2014 tarihinde başvuruculara
tebliğ edilmiştir.
10. Başvurucular 22/1/2015 tarihinde bireysel başvuruda
bulunmuştur.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
11. Mahkemenin 13/9/2018 tarihinde yapmış olduğu toplantıda
başvuru incelenip gereği düşünüldü:
12. Başvurucular; Başbakan tarafından sarf edilen bu sözlerin
kendileri yönünden siyasal düşünceleri nedeniyle ayrımcılık içerdiğini, şiddet
çağrısı taşıdığını ve nefret söylemi boyutuna ulaştığını belirtmişlerdir.
Başvurucular ayrıca, kendi bünyelerinde açılan dershanelere kayıt yaptıran kişi
sayısında da bu konuşmalardan sonra düşüş olduğunu ifade etmişlerdir.
Başvurucular söz konusu konuşmalar nedeniyle Anayasa"nın 10., 14., 24. ve 48.
maddelerinde yer alan haklarının ihlal edildiğini ileri sürmüşlerdir.
13.Anayasa Mahkemesi, olayların başvurucu tarafından yapılan
hukuki tavsifi ile bağlı olmayıp, olay ve olguların hukuki nitelendirmesini
kendisi takdir eder (Tahir Canan,
B. No: 2012/969, 18/9/2013, § 16). Bu kapsamda başvurucuların şikâyetleri şeref
ve itibarın korunması hakkı bağlamında incelenecektir.
14. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin
Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 46. maddesine göre özel hukuk
tüzel kişilerinin sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği
gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilecekleri öngörülmüştür.Anayasa
Mahkemesinin anılan hüküm doğrultusunda yerleşik hâle gelmiş içtihadına göre
ise yalnızca üyelerinin haklarını etkileyen müdahaleler nedeniyle topluluk
tarafından bireysel başvuruda bulunulamayacağı kabul edilmiştir (Türk Pediatrik Onkoloji Grubu Derneği, B.
No: 2012/95, 25/12/2012, §§ 20-23).
15. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi, bir özel hukuk tüzel
kişisi olan derneğin, ortak amacın gerçekleştirilmesi amacıyla açtığı bir
davada, yargılamaya konu uyuşmazlık özü itibarıyla gerçek kişilere mahsus bir
hakkı ilgilendirse dahi 6216 sayılı Kanun"un 46. maddesinin (2) numaralı
fıkrası bağlamında yalnızca adil yargılanma hakkının dernek tüzel kişiliğine
ait bir hak olarak değerlendirilebileceğini ve derneğin adil yargılanma hakkı
yönünden mağdur statüsünü kabul etmiştir (Egeçep Derneği ve diğerleri, B. No: 2015/4453, 3/7/2018, § 26).
Yine sendikaların da üyelerinin ortak hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla
açtıkları bir davadaki adil yargılanma hakkının 6216 sayılı Kanun"un 46.
maddesinin (2) numaralı fıkrası bağlamında sendika tüzel kişiliğine ait bir hak
olduğu ve sendikaların anılan hâllerde adil yargılanma hakkı yönünden mağdur
statüsü bulunduğu kabul edilmiştir (Türkiye
Büro Bankacılık ve Sigortacılık Hizmet Kolu Kamu Görevlileri Sendikası,
B. No: 2017/17837, 19/4/2018, § 44).
16. Anayasa Mahkemesi, eş cinsel bireylerin haklarını korumak
amacıyla kurulmuş bir derneğin, doğrudan derneğe yöneltilen ifadelerin nefret
söylemi içerdiği iddiasıyla şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği
iddiasıyla yaptığı başvuruda da derneğin mağdur statüsünü kabul etmiştir (Kaos Gl Kültürel Araştırma
ve Dayanışma Derneği, B. No: 2014/18891, 23/5/2018, § 38).
17. Başvurucuların, özel hukuk hükümlerine göre ticari faaliyet
gösteren şirketler olduğu anlaşılmaktadır. Somut olayda ise Anayasa
Mahkemesinin özel hukuk tüzel kişilerinin sadece tüzel kişiliğe ait haklarının
ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabileceklerine dairyerleşik içtihadından ayrılmasını gerektirecek istisnai
bir durum bulunmadığı değerlendirilmektedir. Bu bağlamda ticari faaliyet
gösteren şirketler olan başvurucuların, Başbakan tarafından sarf edilen sözler
nedeniyle şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiği iddiası yönünden
mağdur statülerinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
18. Açıklanan gerekçelerle başvurunun diğer kabul edilebilirlik
koşulları yönünden incelenmeksizin kişi
bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar
verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Şeref ve itibarın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin
iddianın kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle
KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
B. Yargılama giderlerinin BAŞVURUCULAR ÜZERİNDE BIRAKILMASINA
13/9/2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.
Sayın kullanıcılarımız, siteden kaldırılmasını istediğiniz karar için veya isim düzeltmeleri için bilgi@abakusyazilim.com.tr adresine mail göndererek bildirimde bulunabilirsiniz.