BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının, 26.08.2015 tarihli ve 29457 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2015/94 karar numaralı işkolu tespitinde “%97’si ... Belediyesine ait bir belediye şirketi olan ... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri ve Tesisleri Ticaret A.Ş. ile ilgili olarak; işyerinde yeme-içme ve restoran işlerinin yapıldığı, müşterilere çay-kahve sunumu hizmetlerinin verildiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 18 sıra numaralı “Konaklama ve eğlence işleri” işkolunda yer aldığı tespit edilmiştir.” şeklinde bir işkolu tespiti yapıldığını, yapılan bu tespitin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasasına, yerleşik Yargıtay kararlarına, İşkolları Yönetmeliği eki listenin 20 sıra numarasında yer alan “Genel İşler” tanımına ve mevcut işkolları uygulamasına aykırı olduğunu, İşkolları Yönetmeliğinde “Genel İşler” tanımının 1. sırasında “Belediye Hizmetleri” ibaresinin yer aldığını, yine belediye şirketlerinin kurulmasının 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70. maddesinde “Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre şirket kurabilir” şeklinde hükme bağlandığını, ... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri vc Tesisleri Ticaret A.Ş.’nin belediye hizmetlerini yerine getirmek üzere kurulmuş bir belediye şirketi olduğunu, işyerinde yapılan tüm işlerin belediye hizmetlerinden ve Genel işler işkolu kapsamında yer aldığını ileri sürerek davalı Bakanlığın 26.08.2015 tarih ve 29457 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2015/94 karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile ... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri ve Tesisim Ticaret A.Ş. işyerinin tamamının 20 sıra numaralı “Genel işler" işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar Cevabının Özeti:
Cevap veren davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
İstinaf Başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı, davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Dava, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu"nun 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
İşkolu, toplu iş hukukumuzun en önemli kavramlarındandır. 6356 sayılı Kanun"un 3 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. Bu anlamda toplu iş hukukumuzda işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesinin kabul edildiği ve işkolu kavramı ile sendikaların hukuki olarak faaliyet sınırının belirlendiği ifade edilebilir.
6356 sayılı Kanun"un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu tespiti ve bu tespite karşı dava açma hakkının düzenlendiği 6356 sayılı Kanun"un 5 inci maddesinin birinci fıkrası “Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017- 7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.” şeklindedir.
İşkolu kavramı ile çalışma yaşamında benzer nitelikte olan faaliyet türleri gruplandırılmak suretiyle tasnif edilmektedir. Hukukumuzda, bu suretle oluşturulan işkolu sayısı yirmi olarak belirlenmiştir.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu"nun 2 nci maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir (ŞAHLANAN, Fevzi: Toplu İş Hukuku, ... 2020, s.50; TUNCAY, A. Can/SAVAŞ KUTSAL, Burcu: Toplu İş Hukuku, ... 2019, s.50).
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazlarının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta; ... tarafından 26/08/2015 tarihli Resmi Gazete"de yayımlanan karara göre “... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri ve Tesisleri Ticaret A.Ş.’de Bakanlığımızca yapılan incelemede; işyerinde yeme-içme ve restaurant işlerinin yapıldığı, müşterilere çay-kahve sunumu hizmetlerinin verildiği, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 18 sıra numaralı “Konaklama ve eğlence işleri” işkolunda yer aldığı” na dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
Tespit konusu işyerlerinin ait olduğu işveren şirketin %97 oranında hissesinin ... Belediyesine ait olduğu ve buna göre 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70 inci maddesi kapsamında belediye şirketi olduğu anlaşılmaktadır.
İşkolu tespit kararının kapsamına göre, “1170498”, “1080462” ve “1089202” sicil numaralı üç işyerinin de “Konaklama ve eğlence işleri” işkolunda yer aldığı belirlenmiştir.
İş müfettişi raporunda uyuşmazlık konusu işyerlerinde yürütülen ağırlıklı faaliyetin çay-kahve hizmetleri ile yeme-içme ve restaurant işleri olduğu tespit edilmiştir. Bilirkişilerin tespiti de aynı yöndedir.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğine belediyeler, mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla “...ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.”
5393 sayılı Kanun’un “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15 inci maddesinde de “Belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak” hususu belirtilmiştir.
5393 sayılı Kanun’un 70 inci maddesine göre ise “Belediye kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usûllere göre şirket kurabilir.”
Diğer taraftan İşkolları Yönetmeliğine göre de “Belediye hizmetleri” 20 sıra numaralı “Genel işler” işkoluna dahildir.
Açıklanan düzenlemeler karşısında belirtmek gerekir ki belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin “Genel işler” işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir.
Bu itibarla somut uyuşmazlıkta belediye şirketi niteliğini haiz ... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri ve Tesisleri Ticaret A.Ş.’ye ait olan tespit konusu işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğünden, tespit konusu işyerlerinin “Genel işler” işkoluna dahil olduğunun tespitine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun"un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın KABULÜ ile ... tarafından 26/08/2015 tarih ve 29457 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2015/94 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİNE,
3-... Günübirlik Turizm Hizmet İşletmeleri ve Tesisleri Ticaret A.Ş.’ye ait “1170498.048”, “1080462.048” ve “1089202.048” sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliğinin 20 sıra numaralı “Genel işler” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 31,60 TL karar ve ilam harcının davalı Bakanlık hariç diğer davalılardan tahsili ile hazineye irad kaydına, davacı tarafından peşin yatırılan 27,70 TL başvurma harcı ve peşin alınan temyiz karar harcının davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan diğer davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine,
5-Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 5.100,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 3.858,00 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve mütesilsilen alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgiliye iadesine, kesin olarak 25/11/2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.