MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 11.
Hukuk Dairesi


Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda verilen hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı ... Yat. Tic. San. A.Ş. vekilince istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen 04.11.2020 Çarşamba günü taraflar adına gelen olmadı. Temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan sonra vaktin darlığından dolayı işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmış olup dosya incelendi, gereği düşünüldü:

-K A R A R-

Davacılar vekili; davalı şirket nezdinde ZMMS poliçesi ile sigortalı bulunan, davalı ... Tur tarafından kiralanan, diğer davalı ...’in sürücüsü olduğu aracın, müteveffa ... ’ın sevk ve idaresindeki araçla çarpışması neticesinde 08/09/2010 tarihinde meydana gelen trafik kazasında ... ’ın vefat ettiğini, ... ’ın aracında yolcu olarak bulunan ...,... ’nin yaralandıklarını belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla ... için 1.000,00 TL destekten yoksun kalma, ... için 1.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı ile 500,00 TL yaralanması sebebiyle uğradığı iş gücü kaybı için maddi tazminat, ... için 1.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatı, ... için
1.000,00 TL tedavi giderleri ile 1.000,00 TL iş gücü kaybı nedeniyle uğramış olduğu maddi tazminat, ...,... için ayrı ayrı 1.000,00"er TL tedavi giderleri ile ayrı ayrı 1.000,00 TL iş gücü kaybı nedeniyle maddi tazminatın ve ... için 30.000,00 TL, ...,... ve... için ayrı ayrı olmak üzere 15.000,00"er TL, ...,... için ayrı ayrı 5.000,00’er TL, Tugay için 15.000,00 TL, Tuğba için 5.000,00 TL manevi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiş, ıslah dilekçesi ile davacı ... açısından yoksun kalma tazminatı talebini 73.532,80 TL’ye, ... açısından destekten 6.998,43 TL’ye, yaralanması sebebiyle uğradığı iş gücü kaybı için maddi tazminat talebini 35.776,38 TL’ye, ... açısından destekten yoksun kalma tazminatı talebini 6.998,43 TL’ye, ... açısından iş gücü kaybı tazminat talebini 29.163,33 TL’ye yükseltmiştir.
Davalı ...Ş. vekili; davacıların destekten yoksun kalma dolayısıyla yapmış oldukları başvuru üzerine müvekkili şirket tarafından, ... için 12/11/2010 tarihinde 5.619,14 TL, ... için 12/11/2010 tarihinde 1.828,70 TL, ... için 12.697,29 TL olmak üzere toplam 20.145,13 TL ödendiğini, davacılara karşı herhangi bir sorumlulukları kalmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ...; kazanın meydana gelmesinde kusuru bulunmadığını, aracı kendisinin kiraladığını, kendisinin çalıştığı ...Tur Şirketi ile davalı ... şirketinin karıştırıldığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı ... Tic. San. A.Ş vekili: sürücü ..."in müvekkili şirket yetkilisi, çalışanı olmadığı gibi kazaya karıştığı iddia edilen aracın da şirket tarafından kiralanmadığını, öncelikle müvekkili şirket yönünden davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 19/01/2017 tarih ve 2012/65 esas ve 2017/37 karar sayılı ilamında toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre, davacı taraf manevi tazminat talebinden ödeme nedeniyle vazgeçtiği için, dava açıldıktan sonra ödeme nedeniyle davanın konusuz kalmasından ötürü karar verilmesine yer olmadığına, maddi tazminat talebi yönünden ise davacı ... için 6.998,43 TL destekten yoksun kalma tazminatı, 35.776,38 TL kalıcı
işgöremezlik tazminatı, davacı ... için 73.532,80 TL destekten yoksun kalma tazminatı, davacı ... için 6.998,43 TL destekten yoksun kalma tazminatı, davacı ... için 29.163,33 TL kalıcı işgöremezlik tazminatı ve davacı ... lehine 1.000,00 TL geçici işgöremezlik tazminatının davalılardan tahsiline, karar verilmiş; karara karşı davacı vekili, davalı ... Tic. San. A.Ş vekili ve davalı ... AŞ. vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur.
Antalya Bölge Adliye Mahkemesi’nce; davacılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, ... için velisi sıfatı ile ..."a ödendiği halde bu ödemenin ..."a yapılmış gibi hesaplanan tazminattan indirim yapılarak hüküm kurulmasının hatalı olduğu gerekçesiyle davalı ...Ş. vekilinin; davacılar vekilinin 12/04/2016 tarihli duruşmada tüm davalılar yönünden manevi tazminat talebinden ve manevi tazminat için vekalet ücreti talebinden feragat edildiği halde davalılar aleyhine manevi tazminat yönünden vekalet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğu ve mahkemece karar ve ilam harcının hatalı hesaplandığı gerekçesiyle davalı ... Tic. San. A.Ş vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile Afyonkarahisar 1. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin 19/01/2017 tarih ve 2012/65 esas ve 2017/37 sayılı kararının, kaldırılmasına; davanın kısmen kabul kısmen reddine, davacı taraf manevi tazminat talebinden ödeme nedeniyle vazgeçtiği için, dava açıldıktan sonra ödeme nedeniyle davanın konusuz kalmasından ötürü karar verilmesine yer olmadığına; davacı ... lehine 6.998,43 TL destekten yoksun kalma tazminatı ve 35.776,38 TL işgücü kaybı tazminatının davalı ... yönünden dava tarihi olan 08/02/2012 tarihinden davalılar ... ve ...Turizm Yatırım Tic. San. A.Ş yönünden olay tarihi olan 08/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine; davacı ... lehine 73.532,80 TL destekten yoksun kalma tazminatının davalı ... yönünden dava tarihi olan 08/02/2012 tarihinden davalılar ... ve ...Turizm Yatırım Tic. San. A.Ş yönünden olay tarihi olan 08/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine; davacı ... için maddi tazminat talebinin reddine; davacı ... lehine 29.163,33 TL işgücü kaybı tazminatının davalı ... yönünden dava
tarihi olan 08/02/2012 tarihinden davalılar ... ve ...Turizm Yatırım Tic. San. A.Ş yönünden olay tarihi olan 08/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, davacının tedavi gideri talebinin reddine; davacı ... lehine maddi tazminat talebinin reddine; davacı ... lehine taleple bağlı kalınarak 1.000,00 TL işgücü kaybı tazminatının davalı ... yönünden dava tarihi olan 08/02/2012 tarihinden davalılar ... ve ...Turizm Yatırım Tic. San. A.Ş yönünden olay tarihi olan 08/09/2010 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, davacının tedavi gideri talebinin reddine karar verilmiş; Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Tic. San. A.Ş. vekili tarafından süresi içerisinde temyiz edilmiştir.
1-6100 Sayılı Hukuk Mahkemeleri Kanunu’nun 362/1.a maddesinde öngörülen kesinlik sınırı, 6763 Sayılı Kanunun 44. maddesiyle HMK"ya eklenen EK-Madde 1"de öngörülen yeniden değerleme oranı da dikkate alındığında 2017 yılı için 41.530,00 TL"ye çıkarılmıştır.
Temyize konu edilen davacı ... ve ... lehine hükmedilen miktarlar kesin niteliktedir. Kesin olan kararların temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 1/6/1990 gün 3/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca Yargıtay tarafından da temyiz isteminin reddine karar verilebileceğinden, verilen kararın kesin olması nedeni ile davalı ... Tic. San. A.Ş. vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davalı ... Tic. San. A.Ş vekili; müvekkilinin işleten sıfatı bulunmadığını davalı ..."in müvekkili şirket yetkilisi, çalışanı olmadığı gibi kazaya karıştığı iddia edilen ... plakalı aracın da şikret tarafından kiralanmadığını, bu nedenle müvekkili şirkete husumet yöneltilemeyeceğini savunmuş; bu hususu ispat bakımından, Ticaret Sicil Müdürlüğü’nden, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan ve kiralama şirketi tarafından gönderilen kayıt ve belgeleri sunmuştur. Mahkeme tarafından, kaza tarihi itibariyle davalı ... Tic. San. A.Ş’nin işleten sıfatıyla zarardan sorumluluğuna hükmedilmiş, Bölge
Adliye Mahkemesi tarafından; dosyaya sunulan araç kiralama sözleşmesi ve İstanbul Ticaret Sicil Müdürlüğünden alınan belgeler incelendiğinde kazaya karışan ... plaka sayılı aracın ... tarafından ...Tur Yatırım Ticaret AŞ adına kiralandığı, sürücü diğer davalı ..."in ise kira sözleşmesinde ek sürücü olarak yer aldığı, aracın davalı ... tarafından kiralandığı iddiasının doğru olmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle davalı ... Tic. San. A.Ş vekilinin müvekkili şirkete husumet yöneltilemeyeceğine yönelik istinaf itirazlarının esastan reddine karar verilmiştir.
İşleten tanımı, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu"nun 3. maddesinde “Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehni gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır” şeklinde yapılmıştır. 2918 sayılı KTK"nın 3. maddesinde işleten sıfatının belirlenmesinde şekli ve maddi ölçüt olmak üzere iki ayrı ölçüden yararlanılmıştır. Şekli ölçüye göre trafik sicilinde malik görülen kişi işletendir. Maddi ölçüye göre ise, trafik sicilinde adı geçen kişinin önemi bulunmamakta olup önemli olan araç üzerindeki fiili hakimiyet, araçtan ekonomik yarar sağlama, masraf ve rizikolara katlanma gibi ölçütlerdir. İşletenin belirlenmesinde doktrin ve Yargıtay"ın kabul ettiği görüş maddi ölçüdür.
Diğer yandan, 2918 sayılı KTK"nın 85. maddesi ise “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar” hükmünü içermektedir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, bu araçların sahipleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılmasının bir başka kimseye devir edilmesi halinde (çok kısa bir süre olmaması kaydıyla), artık üzerindeki fiili
hakimiyetin kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o aracı kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekip, bunun sonucu olarak da araç malikinin sorumlu tutulmaması gerekecektir. Gerek doktrinde, gerekse Yargıtay"ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir. Ancak bu konuda getirilecek delillerin üçüncü kişileri bağlayabilecek nitelikte ve güçte olması, özellikle zarara uğrayanların haklarını halele uğratacak bir sonuç yaratmaması şarttır.
Bu maddeler uyarınca, davalı şirketin gerçek işleten malik yerine farazi işleten olarak sorumlu tutulabilmesi için, araç üzerindeki eylemsel egemenliğin kesin biçimde bu yere geçtiğinin ortaya konulması gerekmekte olup, Hukuk Genel Kurulu"nun 06.05.2015 tarih, 2013/17-2197 Esas ve 2015/1302 Karar sayılı içtihadında da belirtildiği üzere, bu eylemsel egemenliğin geçişi de aracın uzun süreli kiralandığına, davalı şirket tarafından kiralandığına, davalı sürücü ile davalı şirket arasında işçi-işveren ilişkisi bulunduğuna ya da davalı sürücünün SGK kayıtlarına göre çalıştığı işyeri olduğuna dair yazılı herhangi bir belge ile ispat edilebilecektir.
O halde mahkemece; öncelikle kaza tespit tutanağı ve meydana gelen kaza nedeniyle ceza yargılamasının yapıldığı Afyonkarahisar 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin 2011/4 Esas 2011/105 Karar sayılı dosyası getirtilip, bu dosyadaki beyanlar da değerlendirilerek, gerekirse davalı şirketin ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak ve aracı kiralayan olarak adı geçen ...’nın SGK kayıtları getirtilmek suretiyle SGK kayıtlarına göre davalı sürücü ...’in çalıştığı şirket olan ... Seyahat ve Yatırımları Ltd. Şti. (Eski Unvan ... Turizm Seyahat Tic. San. Ltd. Şti) ile davalı ... Tic. San. A.Ş arasında bir iş ortaklığı ya da birlikte çalışma ilişkisi olup olmadığı belirlenmek; davalı şirket ile kira sözleşmesinde aracı kiralayan olarak adı geçen ... isimli şahsın davalı şirket ile ilgisi bulunup bulunmadığı araştırılmak suretiyle davalı ... Tic. San. A.Ş’nin araç işleteni sıfatının bulunup
bulunmadığının değerlendirilmesi ve oluşacak sonuca göre davalı ... Tic. San. A.Ş’nin sorumluluğunun saptanması gerekirken, eksik incelemeyle yazılı olduğu şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.
SONUÇ:Yukarıda (1) no’lu bentte açıklanan nedenlerle, davalı ... Tic. San. A.Ş. vekilinin temyiz dilekçesinin, davacılar ... ve ... lehine hükmedilen maddi tazminat miktarının davalı ... Tic. San. A.Ş yönünden kesin olması nedeniyle REDDİNE, (2) no’lu bentte açıklanan nedenlerle davalı ... Tic. San. A.Ş vekilinin temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi Kararının BOZULMASINA, dosyanın karar veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, duruşmada vekille temsil olunmayan davalı ... Tic. San. A.Ş. yararına vekalet ücreti takdirine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalı ... Tic. San. A.Ş."ye geri verilmesine 09/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.