MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Davacı ... ve diğeri vekili Avukat ... tarafından, davalı ... aleyhine 27/03/2008 gününde verilen dilekçe ile menfi tespit istenmesi üzerine mahkemece yapılan yargılama sonunda; davanın kabulüne dair verilen 16/04/2009 günlü kararın Yargıtay’ca incelenmesi davalı vekili tarafından süresi içinde istenilmekle temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra tetkik hakimi tarafından hazırlanan rapor ile dosya içerisindeki kağıtlar incelenerek gereği görüşüldü.
Dava, borçlu olunmadığının tespiti ile çek iptali istemine ilişkindir. Yerel mahkemece istem kabul edilmiş; karar, davalı tarafından temyiz olunmuştur.
Davacı, yaptığı inşaatın yapı ruhsatı aşamasında, davalı ... tarafından ...... Büyükşehir Belediyesi ...... Yönetmeliği gereğince ...... ücreti istendiğini, Yönetmeliğin 12/d maddesine aykırı olarak bedelin % 25"inin peşin, kalan tutar için çek alındığını, çek verilmediği takdirde yapı ruhsatının verilmediğini, çek konusu tutarın ödenebilir (muaccel) olabilmesi için parselin ...... ihtiyacının davalı tarafından karşılanması gerektiği halde ...... yapmayan davalıya borçlu olmadığı bir bedeli ödemek zorunda kalacağını belirterek, davalı ..."ye ödemesi gereken borcu bulunmadığının tespiti ile çekin iptalini istemiştir.
Davalı ise, Yönetmeliğin 12/c maddesi gereğince davacı tarafa ...... alanı özgülendiğini (tahsis edildiğini), davanın idari yargı yerinde açılması gerektiğini, çek sebepten soyut (mücerret) olduğundan kök işlemin hukuka aykırılığı ileri sürülerek çekin iptalinin istenemeyeceğini, yapılan işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığını ileri sürerek, istemin reddedilmesi gerektiğini savunmuştur.
Yerel mahkemece, dava ...... Yasası"nın 72. maddesi gereğince menfi tespit davası olarak nitelenerek davanın kabulüne karar verilmiştir.
3194 sayılı İmar Yasası uyarınca hazırlanan ...... Yönetmeliği"nin 12/d maddesine göre "...... ihtiyacı parselinde karşılanamayan ve idaresince İmar Kanunu"nun 37. maddesine göre ...... tesis edilemeyen alanlarda ...... bedelinin arsa payı hariç %25"i yapı ruhsatının verilmesi sırasında nakden, kalan %75"i ve arsa payı ise Belediyesince parselin ...... ihtiyacı karşılandıktan en geç 90 gün sonra o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edilir. Yapı ruhsatı düzenleme aşamasında ödemelere ilişkin taahhütname alınır ve tapu kütüğüne bu hususta, satışına engel olmayacak şekilde şerh düşülür."
Dava konusu olayda, Yönetmelik gereği ...... ücretinin %25"lik tutarı peşin alındığı, kalan tutar için taahhütname alınmasına ilişkin düzenlemeye rağmen dava konusu çekin alındığı anlaşılmaktadır. Dava konusu uyuşmazlık bu çekin alınmasının Yönetmeliğe uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. Gerçekten yerel mahkemece de davalı idare eyleminin Yönetmeliğe uygunluğu araştırılmış ve eylemin Yönetmeliğe aykırı olduğu sonucuna varılarak uyuşmazlık çözümlenmiştir. Başka bir anlatımla, adli yargı yerinde davalı idarenin, idari bir eyleminin hukuka uygunluğu denetlenmiştir. Adı geçen Yönetmelik gereğince davalı idarenin dava konusu çeki alması işlemi bir idari işlem niteliğinde olup İdari Yargılama Usulü Yasası"nın 2/1-b maddesi gereğince bu konuda doğacak uyuşmazlıkların çözüm yeri idari yargıdır. Dava,...... Yasası"na göre açılmış gibi sunulmuşsa da davacı, davalı idarenin eyleminin Yönetmeliğe aykırı olduğunu tespit ettirmek suretiyle yapılan idari işlemin geçersizliğine ilişkin bir karar verilmesini istemektedir. Davacının istemini, borçlu olunmadığının tespit ve çek iptali biçiminde dile getirmesi, idari işleme dayalı olan dava konusu uygulamanın sonuçlarının ortadan kaldırılmasını amaçlamadığını göstermez. Davalı idarenin eyleminin hukuka aykırılığı belirlenmeden davacı isteminin haklılığına da karar verilemez.
Yerel mahkemece açıklanan olgular gözetilerek, yargı yolu bakımından mahkemenin görevsizliği nedeniyle dava dilekçesinin reddedilmesi gerekirken, işin esasının incelenmiş olması usul ve yasaya uygun düşmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda gösterilen nedenlerle BOZULMASINA; bozma nedenine göre öteki yönlerin incelenmesine şimdilik yer olmadığına ve peşin alınan harcın istek halinde geri verilmesine 02/04/2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.