I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kesin olarak verilen kararın maddi hata gerekçesiyle ortadan kaldırılmasının adil yargılanma hakkını ihlal ettiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 22/12/2015 tarihinde yapılmıştır.

3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.

4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

5. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle olaylar özetle şöyledir:

6. Başvurucu Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği (Birlik)Yönetim Kurulu 15/12/2009 tarihli toplantısında tasarruf tedbirleri kapsamında fazladan istihdam edilen personelin iş akdinin feshedilmesine karar vermiştir.

7. Başvurucuya ait iş yerinde şube müdürü sıfatıyla çalışmakta olan Z.M.nin iş akdi alınan bu karar uyarınca 29/11/2010 tarihinde feshedilmiştir.

8. Z.M. tasarruf tedbirleri gerekçesiyle iş akdinin feshine karar verilmişse de başkaca tasarruf tedbirleri uygulanmadan feshe karar verilemeyeceğini ve uygulanan kriterlerin keyfî olduğunu ileri sürerek feshin geçersizliğinin tespiti ve işe iade istemiyle 23/12/2010 tarihinde dava açmıştır.

9. Ankara 8. İş Mahkemesi (Mahkeme) 21/2/2012 tarihli kararla kanunda üç yıllık bir geçiş süresi öngörülmesine rağmen davacının hizmetine hangi nedenle ihtiyaç kalmadığının somut olarak ortaya konulmaması nedeniyle feshin geçersizliğine ve işe iadeye karar vermiştir.

10. Hüküm davalı başvurucu tarafından temyiz edilmiştir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 10/9/2012 tarihli kararla iş akdinin feshine neden olarak gösterilen personel giderinin Birlik gelirlerinin %40"ını aşıp aşmadığı hususunun bilirkişi vasıtasıyla tespitinden sonrabir değerlendirme yapılması gerektiğine işaret ederek ilk derece mahkemesi kararını bozmuştur.

11. Mahkeme bozma ilamına uyarak yapmış olduğu yargılama sonunda verdiği 6/6/2013 tarihli kararla personel giderinin Birlik gelirlerinin %40"ını aşmadığı ve sözleşmenin feshinden önce benzer bir tasarruf tedbiri uygulanmadığı gerekçesiyle davanın kabulüyle davacı işçinin işe iadesine karar vermiştir.

12. Hüküm başvurucu tarafından temyiz edilmiştir. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 26/12/2103 tarihinde ek nisbi ödemeler gelirler arasında sayılamayacağından personel giderlerinin bilirkişi raporunun aksine Birlik gelirlerinin %40"ını aştığı gerekçesiyle davacının işe iadesine ilişkin kararın bozularak ortadan kaldırılmasına ve davanın reddine kesin olarak karar vermiştir.

13. Davacı Z.M vekili maddi hatanın düzeltilmesi talebinde bulunmuştur. Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 14/10/2014 tarihinde "maddi hataya dayandığı ileri sürülen hususun hukuki takdire ilişkin olduğu"" gerekçesiyle talebi reddetmiştir.

14. Davacı vekili 10/8/2015 tarihinde ikinci kez maddi hatanın düzeltilmesi talebinde bulunmuştur. Daire 22/10/2015 tarihli kararıyla ek nisbi ödemelerin tebliğ ve yönetmeliklerin aksine kanunda gelirler arasında sayıldığını ve normlar hiyerarşisine göre kanun hükümlerinin öncelikli olup bu ödemeler dikkate alınmaksızın personel ödemelerinin gelirin %40"ını aştığı şeklindeki önceki kabulde maddi hata bulunduğunu belirterek, 26/12/2013 tarihli bozma kararını ortadan kaldırmış ve ilk derece mahkemesi kararını onamıştır.

15. Nihai kararı davacı işçinin işe iade talebinde bulunması üzerine 26/11/2015 tarihinde öğrenen başvurucu, 22/12/2015 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

IV. İLGİLİ HUKUK

16. 18/6/2009 tarihli ve 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi İle İhracat Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un2. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

"b) Birlik: İhracatçıları örgütlendirmek suretiyle ihracatı artırmak ve dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere, özel bütçeye sahip ve tüzel kişiliği haiz olarak kurulan ihracatçı birliğini,

 (...)

d)TİM: Birliklerin koordinasyonunu sağlamak, ihracatçıların sorunlarının çözümüne yönelik çalışmalarda bulunmak, dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesine yardımcı olacak çalışmalar yapmak ve ihracatçıları en üst düzeyde temsil etmek üzere, ihracatçı birliklerinin üst kuruluşu olan özel bütçeye sahip ve tüzel kişiliği haiz Türkiye İhracatçılar Meclisini,

ifade eder."

17. 5910 sayılı Kanun’un 3. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

""(3) Birliklerin görevleri şunlardır:

a) Dış ticarete ilişkin konularda çalışmalar yapmak, bu kapsamda; kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör kuruluşları ve ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde üyelerinin menfaatlerini ülke çıkarları çerçevesinde koruyucu ve geliştirici çalışmalar yapmak.

b) İhracatçılar arasında mesleki ahlâk ve dayanışmayı sağlamak.

c) TİM’in görüşünü ve Müsteşarlık onayını almak kaydıyla sektörü ile ilgili mevcut eğitim ve öğretim kurumlarına yardımda bulunmak, yenilerinin kurulmasına öncülük etmek ve katkıda bulunmak.

ç) TİM’in görüşünü ve Müsteşarlık onayını almak kaydıyla; amaç ve görevlerini gerçekleştirmeye yönelik vakıf kurmak veya kurulmuş olanlara iştirak etmek, bütçe imkânları çerçevesinde gerektiğinde mal ve hizmet almak, yaptırmak, satmak, kiralamak, rehin ve ipotek işlemleri tesis etmek ve kaldırmak, gerektiğinde iştigal sahası ile ilgili ortak hizmet verecek şirket, dernek, tesis ve işletmeler kurmak, kurulmuş olanlara iştirak etmek, laboratuvar, test, muayene ve belgelendirme konularında üyelerini desteklemek, fuar, sergi ve tanıtım faaliyetlerini düzenlemek, düzenlenecek fuar ve sergilere iştirak etmek ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmak.

d) TİM tarafından verilecek dış ticarete ilişkin diğer görevleri yapmak.""

18. 5910 sayılı Kanun’un 20. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

""(2)TİM ve birliklerde istihdam edilenler, bu Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılacak yönetmelik hükümleri ile 4857 sayılı İş Kanunu ve İnsan Kaynakları Yönetmeliği hükümlerine tabidir.""

19. 5910 sayılı Kanun’un geçici 1. maddesinin (4) numaralı fıkrası şöyledir:

""Personel giderleri gelirlerinin yüzde 40’ını aşan birliklerin genel sekreterlikleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç yıl içerisinde, personel giderlerini bu seviyeye getirmekle yükümlüdür.""

V. İNCELEME VE GEREKÇE

20. Mahkemenin 28/6/2018 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları

21. Başvurucu; tabi olduğu 5910 sayılı Kanun"un 20. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre personel çalıştırdığını ve 4857 sayılı Kanun"un geciçi 1. maddesinin (4) numaralı fıkrası uyarınca iş akdi ile çalışan davacının hizmet akdinin tasarruf tedbirleri kapsamında feshedildiğini bildirmiştir. Başvurucu, Yargıtayca ilk derece mahkemesi kararının ortadan kaldırarak davanın kesin olarak reddine karar verilmesinden sonra davacının talebi üzerine maddi hata gerekçesiyle bu bozma kararının ortadan kaldırılarak hükmün onanmasının usul hükümlerine, Yargıtay içtihatlarına ve Anayasa"ya açıkça aykırı olduğunu belirterek adil yargılanma hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme

22. Anayasa"nın 148. maddesinin üçüncü, 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un 45. maddesinin (1) numaralı fıkraları uyarınca Anayasa"da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye"nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki haklardan herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiğini iddia eden herkese Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapma hakkı tanınmıştır.

23. 6216 sayılı Kanun"un 46. maddesinin (1) numaralı fıkrasında bireysel başvurunun ancak ihlale yol açtığı ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal nedeniyle güncel ve kişisel bir hakkı doğrudan etkilenenler tarafından yapılabileceği kurala bağlanmış, buna karşılık aynı maddenin (2) numaralı fıkrasının birinci cümlesinde kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapamayacakları belirtilmiştir (Ballıdere Belediye Başkanlığı, B. No: 2012/1327, 12/2/2013, §§ 16-19; Büğdüz Köyü Muhtarlığı, B. No: 2012/22, 25/12/2012, §§ 26-29; Doğubayazıt Ticaret ve Sanayi Odası, B. No: 2012/743, 5/3/2013, §§ 15-17; İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, B. No: 2012/1430, 21/11/2013, §§ 20-28 ).

24. Anayasa"nın 135. maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:

"Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları ... kamu

tüzel kişilikleridir."

25. Anılan fıkrada belirtilen kamu tüzel kişisi kavramı içine merkezî idare birimleri ve yerinden yönetim kuruluşlarının yanında kanunla kurulan meslek kuruluşları da girmektedir.

26. İhracatçı birlikleri, ihracatçıları örgütlendirmek suretiyle ihracatı artırmak ve dış ticaretin ülke menfaatine uygun olarak gelişmesini sağlamak üzere kurulan, özel bütçeye sahip ve tüzel kişiliği haiz meslek kuruluşlarıdır. İhracatçıların ilgili birliğe üye olmaları ve Kanun’da belirtilen ödemeleri yapmaları zorunludur. Birlikler, idari ve mali yönden Ekonomi Bakanlığının denetimine tabidir (AYM, E.2017/26, K.2017/116, 12/7/2017, § 14).

27. Anayasa"nın 135. maddesinin birinci fıkrası ve 5910 sayılı Kanun"un 2. ve 3. maddeleri gereğince kamu tüzel kişiliğini haiz meslek kuruluşu olan başvurucuya, kamu tüzel kişilerinin bireysel başvuru yapamayacaklarını hükme bağlayan 6216 sayılı Kanun"un 46. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yapma hakkı tanınmamıştır.

28. Açıklanan gerekçelerle kamu tüzel kişiliğine sahip olan başvurucu Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliğinin bireysel başvuru ehliyetinin bulunmadığı anlaşıldığından başvurunun diğer kabul edilebilirlik şartları yönünden incelenmeksizin kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

VI. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun kişi bakımından yetkisizlik nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 28/6//2018 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.