Danıştay 6. Daire 2017/1196 Esas 2020/11602 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2017/1196
Karar No : 2020/11602

TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Büyükşehir Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. … - (Aynı adreste)
2- … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. … (Aynı adreste)

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Makina Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli TEM Güneyi Nazım İmar Planı ile aynı belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla değiştirilerek onaylanan 1/1000 ölçekli Esenyurt TEM Güneyi 1. Etap Uygulama İmar Planının, İstanbul ili, Esenyurt ilçesi, Kıraç Mahallesi, … sayılı parsele (yeni … ada, … sayılı parsel) ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dosyanın ve yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden, her ne kadar dava konusu parselde yeşil alan öngörülmesinin bölgenin yerleşim yapısına uygun olduğu anlaşılsa da, mevcut haliyle öngörülen yeşil alanın büyüklüğü ve konumunun, taşınmaz üzerinde aktif olarak kullanılan sanayi tesisini işlevsiz hale getireceği, yapılacak yeni bir mekansal planlama ile taşınmazda hem yeşil alan fonksiyonu getirilip hem de parsel üzerindeki tesisin aktif kullanımının devamının sağlanabileceği anlaşıldığından, dava konusu planların anılan taşınmaza ilişkin kısmında imar mevuzatına, şehircilik ilkelerine ve planlama esaslarına uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından; öncelikle davanın süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği, bilirkişi raporunda yeşil alan plan kararına ilişkin olarak çelişkili ifadelere yer verildiği, yeşil alana ilişkin olumsuz görüşlere itibar edilmemesi gerektiği, yetersiz olan donatı alanı ihtiyacının karşılanması amacıyla işlem tesis edildiği, üst ölçekli planlara uygun şekilde plan hazırlandığı, idarenin yerine geçerek yerindelik denetimi yapılamayacağı, kararın bozulmasına karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Esenyurt Belediye Başkanlığı tarafından; usule yönelik olarak davacının ehliyetinin bulunmadığı, davada süre aşımı bulunduğu, esasa yönelik olarak; dava konusu planın mevzuata, üst ölçekli planlara, şehircilik ilkeleri ve planlama esasları ile kamu yararına uygun şekilde hazırlandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli TEM Güneyi Nazım İmar Planı ile aynı belediye meclisinin … tarihli, … sayılı kararıyla değiştirilerek onaylanan 1/1000 ölçekli Esenyurt TEM Güneyi 1. Etap Uygulama İmar Planının, İstanbul ili, Esenyurt ilçesi, Kıraç Mahallesi, … sayılı parsele (yeni … ada, … sayılı parsel) ilişkin kısmının iptali istenilmiştir.

İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 7. Maddesinde, ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı, ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri hüküm altına alınmakla, ilanı gereken düzenleyici işlemler yönünden ilgililere uygulama üzerine dava açma olanağı tanındığı tartışmasızdır.
İmar mevzuatı ve 2577 sayılı Yasanın 7. maddesi ile üst makamlara başvurmayı düzenleyen 11. maddesi hükümleri karşısında, imar planlarına karşı, bir aylık askı süresi içinde 2577 sayılı Yasa'nın 11. maddesi kapsamında başvuruda bulunulması ve bu başvuruya idari dava açma süresinin başlangıç tarihi olan son ilan tarihinden itibaren 60 gün içinde cevap verilmeyerek isteğin reddedilmiş sayılması halinde, bu tarihi takip eden 60 günlük dava açma süresi içinde veya son ilan tarihini izleyen 60 gün içinde cevap verilmek suretiyle isteğin reddedilmesi halinde bu cevap tarihinde itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari dava açılabileceği; imar planlarına askı süresi içinde bir itirazda bulunulmamış ise, davanın, 2577 sayılı Yasanın 7. maddesi uyarınca imar planının son ilan tarihini izleyen günden itibaren 60 gün içinde açılması gerektiği, ancak bu süreler içerisinde dava açılmamış olması halinde imar planının uygulanmaya konulması ile birlikte uygulama işlemi üzerine işlem ile birlikte imar planına veya doğrudan işlemin dayanağı olan imar planına karşı yeniden dava açma hakkının bulunduğu ve bu aşamada dava açma süresinin uygulama işleminin süresine tabi olduğunda tartışma bulunmamaktadır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nun 5. maddesinde, nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plan; uygulama imar planı da; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan olarak tanımlanmıştır.
İşlem tarihinde yürürlükte bulunan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte de İmar Kanununa paralel olarak tanımlama getirilmiş, Yönetmeliğin 7. maddesinde çevre düzeni planı ilke ve kararlarına aykırı imar planı yapılamayacağı belirtilmiştir.
Anılan hükümler uyarınca, planlar arasındaki hiyerarşi kapsamında bir bölgede çevre düzeni planı varsa, o bölgede yapılacak olan imar planlarının (nazım imar planı ve uygulama imar planı) bu plana uygun olması ve yine çevre düzeni planına uygun yapılan nazım imar planından sonra yapılacak olan uygulama imar planının da üst ölçekli planlara uygun yapılması gerekmektedir.
İmar planları arasındaki hiyerarşik ilişkinin diğer düzenleyici işlemlerden farklı olduğu ve alt ölçekli planların üst ölçekli planların uygulanması amacıyla tesis edildiği, dolayısıyla üst ölçekli plan varsa alt ölçekli planın (düzenleyici işlem olmakla birlikte) uygulama işlemi niteliğinde olduğu ve bunun sonucunda da nazım imar planı veya uygulama imar planı yapıldıktan sonra henüz subjektif işlem tesis edilmemiş olsa dahi bu planlar ile birlikte üst ölçekli plana dava açılabileceği, Dairemizin yerleşik içtihatlarındandır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava dosyasının incelenmesinden; dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planının 23/05/2013-24/06/2013 tarihleri arasında, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının ise 13/09/2013-14/10/2013 tarihleri arasında askıya çıkartıldığı, davacı tarafından askı süresinde içerisinde itirazda bulunulmayan her iki imar planının iptali istemiyle 07/01/2015 tarihinde bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davacı tarafından dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planına askı süresi içerisinde itiraz edilmemiş ve son askı tarihini takip eden 60 gün içinde dava açılmamış, ancak 1/1000 ölçekli uygulama imar planının yapılması üzerine 1/1000 ve 1/5000 ölçekli uygulama ve nazım imar planlarının her ikisinin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
1/1000 ölçekli uygulama imar planına yönelik olarak son askı tarihini izleyen 60 günlük süre içinde açılması gerekirken, bu süre geçirildikten sonra 07/01/2015 tarihinde açılan davanın süre aşımı nedeniyle esasının incelenme olanağının bulunmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
1/5000 ölçekli nazım imar planı yönünden ise, anılan plana, askı süresini izleyen 60 günlük süre içerisinde dava açılmamış ise de 1/1000 ölçekli uygulama imar planı, 1/5000 ölçekli nazım imar planının uygulama işlemi niteliğinde olduğundan, 1/1000 ölçekli uygulama imar planının son askı tarihini takip eden 60 gün içinde 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ile birlikte 1/5000 ölçekli nazım imar planına karşı dava açılabileceği açık olmakla birlikte, davaya konu 1/1000 ölçekli uygulama imar planına karşı askı süresini izleyen 60 günlük dava açma süresi geçirilerek açılan davada süre aşımı bulunduğundan 1/1000 ölçekli uygulama imar planına dayalı olarak açılan davanın 1/5000 ölçekli plan yönünden de süresinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince davanın süre aşımı yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararda isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalıların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E: …, K: … sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 26/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.