Danıştay 6. Daire 2016/4604 Esas 2020/11310 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2016/4604
Karar No : 2020/11310

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : ...İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, … parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılan davada, dava konusu işlemin iptali yolunda ...İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın, usul ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; dava konusu taşınmazın 1987 yılından itibaren 1/1000 ölçekli uygulama imar planlarında semt spor sahası olarak ayrıldığı, davacının başvurusu üzerine 3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesi hükmü uygulanmak suretiyle maliki oldukları taşınmazın davalı belediyece imar programına alınması, bu program dahilinde geciktirilmeksizin yatırımcı kuruluş olan Muratpaşa Belediye Başkanlığınca kamulaştırılması gerektiği, ancak Yasada belirtilen beş yıllık sürenin geçmesine rağmen kamulaştırma işlemlerinin yapılmayarak kamulaştırmadan vazgeçildiği, bu nedenlerle vazgeçmeye ilişkin … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararında hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Mevzuat hükümlerine göre taşınmaz üzerine muvakkat yapı yapılabileceğinden mülkiyet hakkının ihlal edilmediği, işlemin usul ve yasaya uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ: 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun "kamulaştırmadan vazgeçme ve geri alma" başlıklı ikinci bölümünün 21. maddesinde "idarenin tek taraflı vazgeçmesi durumu" düzenlenmiştir. Anılan hükme göre, "İdare kamulaştırmanın her safhasından kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir." düzenlemesi mevcuttur.
Yine Kanunun 24. maddesinin son fıkrasında ise, 21, 22, 23 ve 24. maddelerin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıkların adli yargıda çözümleneceği hüküm altına alınmıştır.
Dava, Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, … parsel sayılı taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararının iptali istemiyle açılmıştır. Yukarıda yer verilen mevzuat gereği, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 21. maddesi uyarınca taşınmazın kamulaştırılmasından tek taraflı vazgeçilmesine karşı açılan bu davanın adli yargı yerlerinde çözümlenmesi gerekmektedir. Anılan nedenle, temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin adli yargı yerinde görülen kamulaştırmasız el atma davasının kabul edilmesi sonucunda davacı tarafından davalı idareye uzlaşma isteminde bulunulmuş ancak istem reddedilmiştir. İstemin reddine ilişkin işlemin ardından, taşınmazın iadesi istemiyle davacı tarafından yeni bir başvuru yapılmıştır. Bunun üzerine davalı idarece … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı alınarak ödenek yetersizliği gerekçesiyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 21. maddesi uyarınca taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmesi uygun bulunmuştur. Davacılar tarafından mülkiyet hakkının ihlal edildiği, ödenek yokluğu gerekçesiyle kamulaştırmadan vazgeçilmesinin hukuka aykırı olduğundan bahisle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT: 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun "kamulaştırmadan vazgeçme ve geri alma" başlıklı ikinci bölümünün 21. maddesinde "idarenin tek taraflı vazgeçmesi durumu" düzenlenmiştir. Anılan hükme göre, "İdare kamulaştırmanın her safhasından kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir." düzenlemesi mevcuttur.
Yine Kanunun 24. maddesinin son fıkrasında ise, "bu madde ile 21, 22 ve 23. maddelerin uygulanmasından doğacak anlaşmazlıkların adli yargıda çözümleneceği hüküm altına alınmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME: Yukarıda yer verilen 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 24. maddesinin son fıkrasında, idarenin tek taraflı kamulaştırmadan vazgeçmesinden doğacak anlaşmazlıkların adli yargıda çözümleneceği açıkça hükme bağlanmıştır.
Davalı idarece … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı alınarak ödenek yetersizliği gerekçesiyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 21. maddesi uyarınca taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmiştir.

Her ne kadar kamulaştırmadan vazgeçilmesine yönelik belediye encümeni kararı idari nitelikte ise de, yasaların öngördüğü bazı durumlarda kamu hizmetinin özelliği ve gerekleri gözetilerek yine yasalarla istisnai hükümler getirilmiştir. Diğer bir ifadeyle özel bir yasa olan Kamulaştırma Kanununun ilgili hükmü ile, kamu hukuku alanına giren idari nitelikteki işlemlerden doğan uyuşmazlıklara idare mahkemelerinde bakılacağı kuralına açık bir istisna getirilerek, kamulaştırmadan vazgeçilmesinden doğan uyuşmazlıkların adli yargı yerince çözümleneceği düzenlenmiştir.
Bu durum karşısında, … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı açıkça ödenek yetersizliği nedeniyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 21. maddesi uyarınca taşınmazın kamulaştırılmasından tek taraflı vazgeçilmesine ilişkin işleme karşı açılan bu davanın adli yargı yerlerinde çözümlenmesi yasa hükmü gereğidir.
Nitekim, uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümünün … tarihli ve E:…, K:… sayılı kararı da bu yöndedir.

Bu nedenle, davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerekirken, uyuşmazlığın esasının incelenmesi suretiyle verilen İdare Mahkemesi kararında isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2.Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin temyize konu ...İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 23/11/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY: Antalya İli, Muratpaşa İlçesi, ...Mahallesi, ...ada, … parsel sayılı taşınmaza ilişkin adli yargı yerinde görülen kamulaştırmasız el atma davasının kabul edilmesi sonucunda davacı tarafından davalı idareye uzlaşma isteminde bulunulması ancak, bu istemin reddedilmelerine, taşınmazın iadesi istemiyle davacı tarafından yeni bir başvuru yapılmıştır. Davalı idarenin … tarih ve … sayılı belediye encümeni kararı alınarak ödenek yetersizliği gerekçesiyle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun 21. maddesi uyarınca taşınmazın kamulaştırılmasından vazgeçilmesi uygun bulunmuştur. Davacılar tarafından mülkiyet hakkının ihlal edildiği, ödenek yokluğu gerekçesiyle kamulaştırmadan vazgeçilmesinin hukuka aykırı olduğundan bahisle bakılan dava açılmıştır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun "kamulaştırmadan vazgeçme ve geri alma" başlıklı ikinci bölümünün 21. maddesinde "idarenin tek taraflı vazgeçmesi durumu" düzenlenmiştir. Anılan hükme göre, "İdare kamulaştırmanın her safhasından kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir." düzenlemesi mevcuttur.
Yine aynı Kanunun 24. maddesinin son fıkrasında ise "bu madde ile 21, 22 ve 23. maddelerinin uygulanmasından doğan anlaşmazlıkların adli yargıda çözümleneceği" hükme bağlanmıştır.
Kamulaştırma işleminden vazgeçilmesine ilişkin olarak tesis edilen işlem, idarenin kamu gücünü kullanarak kamu hukuku alanında ilgilinin isteğine bağlı olmaksızın tek yanlı iradesi ile ilgililerin hukuksal durumunu etkileyen kesin ve doğrudan uygulanan bir işlem niteliğindedir.
Bu niteliği itibariyle de, kamulaştırmadan vazgeçilmesine ilişkin işlemlere yönelik açılan davaları görüm ve çözüm yerinin idari yargı mercileri olması gerekir.
Öte yandan, 2942 sayılı Yasasının 21. maddesi ve 24. maddesi hükümleri ile amaçlananın kamulaştırma işleminin geri alınmasına yönelik idari işlemlerden kaynaklanan diğer bir deyişle bu işlemin doğurduğu sonuçlarla ilişkili uyuşmazlıklarla ilgili görevli yargı yerinin belirlenmesi olup bizatihi işlemin iptali istemiyle açılan davanın görüleceği yapı yerini belirlemek değildir. Sözü edilen idari nitelikteki işleme yönelik olmayan ancak bu işlemin uygulanması sonucu olarak ortaya çıkabilecek ve adli yargı yerinde çözümlenecek olan tescil, tazminat, tapuya şerh verilmesi gibi işlemlere yönelik hukuki durumlar ve hukuki ihtilaflara ilişkin anlaşmazlıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, idari nitelikte işlem niteliğinde bulunan kamulaştırmadan vazgeçmeye ilişkin işlemin iptalinin idari yargı mercilerinde açılacak dava ile mümkün olacağı, adli yargı yerlerinde, bu nitelikte bir işlemin iptali isteminin incelenemeyeceği gibi, işlemin iptali yönünde bir karar da verilemeyeceği gözönünde bulundurulduğunda uyuşmazlığın görüm ve çözümünde idare mahkemesinin görevli olduğu sonucuna ulaşıldığından, işin esası incelenmesi suretiyle bir karar verilmesi gerektiği oyu ile karara katılmıyoruz.