Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, rücuan tazminat istemine ilişkindir.
Mahkemece, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, taraf vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 17.05.2007 tarihli iş kazası sonucu vefat eden sigortalının hak sahiplerine bağlanan gelirlerin, 506 sayılı Yasanın 10 ve 26. maddelerine istinaden davalılardan müştereken ve müteselsilen rücuan tahsili istemine ilişkin olup, Mahkemece yapılan araştırma ve inceleme, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir.
1-Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesinin birinci fıkrasında işverenin sorumluluğu, ikinci fıkrasında ise üçüncü kişilerin sorumluluğu düzenlenmiştir. Zararlandırıcı sigorta olayında; devlet adına sosyal güvenlik kanunlarını uygulanmakla görevli Sosyal Güvenlik Kurumu birinci kişi, risklerin gerçekleşmesi halinde sigortalının ya da hak sahiplerinin Kurumdan yardım görmesi için primleri ödeyen işveren ikinci kişi konumundadır. Bunun dışında kalanlar üçüncü kişi olarak tanımlanmaktadır.
506 sayılı Kanun 4. maddesinde, “Bu kanunun uygulanmasında 2 nci maddede belirtilen sigortalıları çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler "İşveren" dir. İşveren nam ve hesabına işin yönetimi görevini yapan kimseler "İşveren vekili" dir. Bu kanunda geçen işveren deyimi işveren vekilini de kapsar. İşveren vekili bu Kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolayı aynen işveren gibi sorumlu” olduğu şeklinde düzenlendiği aynı şekilde 5510 sayılı Kanunun 12. maddesi, "4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir. İşveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapan kimse, işveren vekilidir. Bu Kanunda geçen işveren deyimi, işveren vekilini de kapsar. İşveren vekili ve 4857 sayılı İş Kanununda tanımlanan geçici iş ilişkisi kurulan işveren, bu Kanunda belirtilen yükümlülüklerinden dolayı işveren ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur" hükmüne amirdir.
Eldeki davada, yukarıda açıklanan maddi ve hukuki olgular karşısında, 506 sayılı Yasanın 26’ncı maddesi kapsamında sorumlulukları kabul edilen davalılardan, gerçek kişi olan, ... ve ... yönünden, olayda işveren vekili konumunda bulunup bulunmadıkları, şayet işveren vekili değil iseler sorumluluklarının 506 sayılı Yasanın 26/1’ncı maddesinin dışına çıkarak 26/2’ncı maddenin kapsamına girip girmediği hususunun irdelenmemesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
Mahkemece, öncelikle adı geçen gerçek kişi davalıların olaydaki yetkileri ve konumları net olarak belirlendikten sonra, işveren adına ve hesabına, işin veya görülen hizmetin bütününün yönetim görevini yapıp yapmadıkları, işveren vekili olup olmadıkları yöntemince araştırılmalı, işveren vekili olmadıklarının tespiti halinde, adı geçen davalıların sorumluluklarının 26/2. madde kapsamında belirlenmesi gerekmektedir.
2-Diğer yandan, 506 sayılı Kanunun 9. maddesinde, işverenin, çalıştıracağı kimseleri, işe başlatmadan önce işe giriş bildirgeleriyle Kuruma doğrudan bildirmekle veya bu belgeleri iadeli-taahhütlü olarak göndermekle yükümlü olduğu, inşaat işyerlerinde işe başlatılacak kimseler için işe başlatıldığı gün Kuruma veya iadeli-taahhütlü olarak postaya verilen işe giriş bildirgeleri ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilen işyerlerinde işe alınan işçiler için en geç 1 ay içinde Kuruma verilen veya iadeli-taahhütlü olarak gönderilen işe giriş bildirgelerinin de süresi içinde verilmiş sayılacağı belirtilmiş, 10. maddesinde ise, sigortalı çalıştırılmaya başlandığının süresi içinde Kuruma bildirilmemesi durumunda bildirgenin sonradan verildiği veya sigortalı çalıştırıldığının Kurumca saptandığı tarihten önce gerçekleşen iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinde ilgililerin sigorta yardımlarının Kurumca sağlanacağı, ancak, belirtilen sigorta olayları için Kurumca yapılan ve ilerde yapılması gerekli bulunan her türlü giderlerin tutarı ile gelir bağlanırsa bu gelirlerin hesap edilecek sermaye değerleri tutarının, 26. maddede yazılı sorumluluk halleri aranmaksızın işverene ayrıca ödettirileceği açıklanmıştır. Yani, işverenin 506 sayılı Kanunun 25.08.1999 tarih ve 4447 sayılı Kanunun 2. maddesiyle değiştirilen ve 08.09.1999 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 9 ve 10. maddesi hükmüne göre rücu alacağından sorumluluğu için; işe giriş bildirgesinin sigortalının, işe başlatılmasından önce verilmemiş olması ve zararlandırıcı sigorta olayının da işe giriş bildirgesinin kuruma verilmesinden önce meydana gelmesi gerekir.
İnceleme konusu davada; mahkemece asıl işveren .... ve Tic. Ltd. Şti.’nin % 29, alt işveren...İnş. ve ...Tic. ve San. Ltd. Şti.’nin % 59, davalılar ... ile ...’ün % 1 oranında kusurlu oldukları kabul edilmiş; ancak ölen sigortalının kaza tarihine kadar ve kaza tarihinde sigortalı olarak gösterilmemiş olması nedeniyle, 506 sayılı Yasanın 10. maddesi gereğince, ölen sigortalıya atfedilen % 10 oranındaki kusurun hak ve nesafet kuralları çerçevesinde % 5’i oranındaki miktarın davalıların kusuruna eklenmesi suretiyle toplamda % 95 kusur oranında, bilirkişi hesap raporunda belirlenen tutara itibarla, hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır.
Belirtilen açıklamalar ışığında dava dosyası değerlendirildiğinde; 506 sayılı Yasanın 9 ve 10. madde şartlarının, somut olayda bulunup bulunmadığına dair yeterli araştırma yapılmadan hüküm kurulduğu anlaşılmış olup, kazalının kaza gününden önce ve hangi tarihte işe girdiği, iş kazası tespit dosyası ve aynı olay sebebiyle açılan diğer rücu davaları da gözetilmek suretiyle belirlenmeli, şartların varlığı halinde bu hususun da gözetilip sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.
3-Aynı olay nedeniyle tarafların kusur oran ve aidiyetleri bakımından çelişkili kararların verilmesi olasılığının ortadan kalkması, hak ve adalet kurallarına aykırı bir sonuç ortaya çıkmaması, yargıya olan güvenin sarsılmaması yönü gözetilerek, olayda yaralanan ve ölen diğer sigortalılar hakkında açılan diğer davalar da dikkate alınmak suretiyle, ilgili dosyalarda tarafların kusur oran ve aidiyetlerinin kesinleşip kesinleşmediği belirlenmeli, tarafların iddia ve savunmaları değerlendirilip, zararlandırıcı sigorta olayındaki kusur oran ve aidiyetleri konusunda varsa çelişkinin giderilmesi hususunda işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda uzman olan bilirkişi heyetinden oluşa uygun kusur raporu alınmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece, yukarıda anılan maddi ve hukuki olgular çerçevesinde, varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve hatalı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılara iadesine, 24/09/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.