Denkleştirici Adalet İlkesi - Hukuken Geçersiz Sözleşmeler - Tapu İptali Ve Tescil - Tapuda Kayıtlı Bulunan Taşınmazın Haricen Satışı - Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2008/2737 Esas 2008/3055 Karar Sayılı İlamı

8. Hukuk Dairesi 2008/2737 E., 2008/3055 K.

8. Hukuk Dairesi 2008/2737 E., 2008/3055 K.

• DENKLEŞTİRİCİ ADALET İLKESİ
• HUKUKEN GEÇERSİZ SÖZLEŞMELER
• TAPU İPTALİ VE TESCİL
• TAPUDA KAYITLI BULUNAN TAŞINMAZIN HARİCEN SATIŞI

• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 706 ]
• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 313 ]
• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 316 ]
• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 318 ]
• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 319 ]
• 818 S. BORÇLAR KANUNU [ Madde 213 ]
• 2644 S. TAPU KANUNU [ Madde 26 ]

"İçtihat Metni"

N.. K.. ile Z.. U.. aralarındaki tapu iptali ve tescil, tazminat davasının kısmen kabulüne ve kısmen reddine dair Ardahan 1.Asliye Hukuk Hâkimliğinden verilen 10.01.2008 gün ve 102/3 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacı tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

KARAR

Davacı, adına kayıtlı 2 parsele komşu 107 ada 3 parselin 64 m2"lik bölümünü 1998 yılında satın aldığını, bu kısmın ifrazı için teknik bilirkişiye bedel ödeyerek kroki hazırlatıldığını, ancak davalının vazgeçmesi üzerine tapuda devir işlemi yapılamadığını açıklayarak, tapu kaydının kısmen iptali ile adına tescilini; bu talebi kabul edilmediği takdirde satın aldığı taşınmazın dava tarihi itibariyle bedelinin tespiti ve faizi ile birlikte tahsilini, ayrıca satın aldığı taşınmaz bölümünün ifrazı için harcadığı 70.000.000.TL.nin de davalıdan alınmasına karar verilmesini istemiştir.

Davalı, tapu dışı satışın geçersiz olduğunu, ancak 1998 yılında davacıdan aldığı 64.000.000 TL.yi ödemeyi kabul ettiğini, bunun dışındaki taleplerin reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, tapu iptali ve tescil talebinin reddine, tazminat talebinin kısmen kabulü ile davalının aldığını kabul ettiği 64.000.000 TL.nin (64 YTL.) davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazla talebin reddine karar verilmesi üzerine; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu taşınmaz bölümünü kapsayan 750 m2 yüzölçümlü ve arsa vasıflı 107 ada 3 parsel, 27.09.1995 tarihinde davalı Z.. U.. adına hükmen tapuya tescil edilmiştir. Davacı 1998 yılında yapılan satışla davalı adına kayıtlı 3 parselin 64 m2"lik bölümünü satın aldığını açıklayarak iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. Harici satışın yapıldığı tarihte dava konusu 107 ada 3 parsel sayılı taşınmaz tapuda kayıtlı bulunan bir yerdir. Tapuda kayıtlı bulunan bir taşınmazın haricen satışı Türk Medeni Kanununun 706, Borçlar Kanununun 213 ve Tapu Kanununun 26.maddesi hükümleri karşısında geçersizdir. Böyle bir satış haricen satın ve devralan kişiye herhangi bir hak bahşetmez. Bu nedenlerle tapu iptali ve tescil davasının reddine karar verilmiş olmasında isabetsizlik bulunmamaktadır. Davacının buna ilişkin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan iptal ve tescil isteğinin reddine ilişkin hükmün ONANMASINA,

Geçersiz satış sözleşmesine konu olan bedelin tahsiline yönelik temyiz itirazlarına gelince; az yukarıda da açıklandığı gibi davacı dava konusu taşınmaz bölümünü tapu dışı yolla satın aldığını, satış bedelinin 64.000.000 TL olduğunu, tapuda devri ve ifraz işlemleri için de 70.000.000. TL. harcadığını açıklamıştır. Ekim 1940 tarih ve 10/77 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararına göre harici satışın hüküm ifade etmemesi durumunda taraflar verdiklerini geri alabilirler. Bu nedenle davacının tapuda devir ve ifraz işlemleri için sarfetmiş olduğunu açıkladığı 70.000.000 TL.nin davalıdan alınıp kendisine verilmesine yönelik talebin reddine karar verilmesinde de isabetsizlik bulunmamaktadır.

Ancak yukarıda tarihi ve sayısı yazılı İBK.na göre somut olayda, davacının 1998 yılında davalıya dava konusu taşınmazın satış bedeli karşılığı 64.000.000. TL. ödediği hususu davalı tarafından da kabul edilmiş bulunmaktadır. Bilindiği üzere geçerli bir sebebe dayanmaksızın bir kişinin mal varlığından diğerinin mal varlığına kayan değerlerin eksiksiz iadesi denkleştirici adalet düşüncesine dayanır. Denkleştirici adalet ilkesi ise, haklı bir sebep olmaksızın başkasının mal varlığından istifade ederek kendi mal varlığını artıran kişinin elde ettiği bu kazanımı geri vermek zorunda olduğunu ve eski hale getirtmede mal varlığında artış olan tarafın yükümlülüğünün bulunduğunu ifade eder. Ülkemizde yaşanan ve uzun yıllar boyu yüksek oranlarda seyreden enflasyon nedeni ile belli bir miktar paranın verildiği tarihteki alım gücü ile aynı miktar paranın aradan geçen zamana bağlı olarak iade günündeki alım gücünün farklı ve çok daha az olduğu bir gerçektir. Hukuken geçersiz sözleşmeler tasfiye edilirken, denkleştirici adalet kuralı gözardı edilmemelidir. Mahkemece davacının harici satış nedeniyle ödediğini bildirdiği ve davalının da kabul ettiği 64 .000.000.TL. (64 YTL.) satış bedelinin davalıdan tahsili yönünde hüküm kurulmuştur. Davacının ödediği bedelin ödeme tarihinden itibaren çeşitli ekonomik etkenler nedeniyle azalan alım gücünün enflasyon, tüketici eşya fiyat endeksi, döviz kurları, altın, memur maaşı ve işçi ücretlerindeki artışlar ve benzeri unsurların ortalamaları alınmak suretiyle dava tarihine kadar ulaşacağı alım gücünün denkleştirici adalet ilkeleri gereğince saptanması gerekir. Bu nedenle dosyanın konusunda uzman bir hukukçu, bir mali müşavir veya iktisatçı ve bu işlerde uzmanlığı bilinen bir bankacıdan oluşan bir bilirkişi kuruluna verilmesi, davalıya harici satış nedeniyle ödenen bedelin uyarlama kuralları gereğince hesaplanması bakımından açıklamalı, denetime açık ve gerçek durumu yansıtır rapor alınması, davacının faiz isteği de göz önünde tutularak ondan sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, davalının ödemeyi kabul ettiği bedelin tahsiline karar verilmiş bulunması doğru değildir.

Davacının satış bedeline yönelik temyiz itirazları bu bakımdan yerinde olduğundan kabulü ile yerel mahkeme hükmünün açıklanan nedenlerle ve sadece satış bedeliyle ilgili kısmının BOZULMASINA ve aşağıda dökümü yazılı 14,00 YTL peşin harcın onama harcına mahsubuna 05.06.2008 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.