MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi

Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davacılar vekili ve davalı .... Organizasyon Tur ve Egitim Hiz. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü:
-K A R A R-
Davacılar vekili, davalılardan.... Org. Turz. ve Eğit. Hiz. Tic. Ltd. Şti."ne ait, davalı ... "ne zorunlu mali mesuliyet sigortası ile sigortalı, davalı ... ... A.Ş."ye kasko(Birleşik) sigortalı olan, diğer davalı .... sevk ve idaresindeki, .... plakalı aracın, müvekkillerinin çocuğu olan ...."e evinin önünde çarpması sonucu vefat ettiğini belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile (davalı ... şirketlerinin poliçe limiti ve ödence talepleri ile sınırlı olmak üzere) her bir davacı için ayrı ayrı 30.000,00 TL destekten yoksun kalma tazminatının, her bir davacı için ayrı ayrı 100.000,00 TL manevi tazminat ve 1.000,00 TL defin giderleri bedelinin olay tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve mütesilsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiş, 23/01/2016 tarihli ıslah dilekçesi ile maddi tazminat taleplerini davacı ... için 33.153,41 TL"ye, davacı ... için 37.957,07 TL"ye yükseltmiştir.
Davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti. vekili; müvekkili şirkete ait .... plakalı aracın uzun süreli taşıt kiralama sözleşmesi ile .... Tic. ve San. A.Ş."ne kiralandığı dönemde kazanın gerçekleştiğini, mütevaffanın müterafik kusuru nazara alınarak tazminat taleplerinin tenzili gerektiğini belirterek, davanın reddi gerektiğini savunmuş,
Davalı ...Ş. vekili; davanın reddine karar verilmesini,
Davalı ....vekili; sigortalı araç sürücüsünün kazanın oluşumunda kusursuz olduğunu öne sürerek, maddi tazminat talebinin ve fahiş manevi tazminat talebinin reddini savunmuşlardır.
Mahkemece iddia, savunma, toplanan delillere göre, davalı ... ... A.Ş. yönünden davanın reddine; davacı ... için 37.957,07 TL, davacı ... için 33.153,41 TL maddi tazminatın davalılar ..., .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti. ve ... Genel ... A.Ş."den, (... şirketi yönünden 25/04/2014, diğer davalılar yönünden 24/04/2012 tarihinden itibaren) yasal faizi ile birlikte davalılardan müteselsilen tahsiline; her bir davacı için ayrı ayrı 40.000,00 TL manevi tazminatın davalılar ..., .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti."den tahsiline; davalı ...Ş. yönünden manevi tazminat talebinin reddine karar verilmiş; hüküm, davacılar vekili ve davalı .... Organizasyon Turz. Ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti.vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dava trafik kazasından kaynaklanan ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davacılar vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesinde;, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 91/1. maddesinde, “İşletenlerin, bu kanunun 85/1. maddesine göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur.”; 85/1 maddesinde, “Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.”; 85/son maddesinde ise, “İşleten ve araç işleticisi teşebbüsün sahibi, aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan kendi kusuru gibi sorumludur.” hükümlerine yer verilmiş, Karayolları Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının A-1. maddesinde de, “Sigortacı bu poliçede tanımlanan motorlu aracın işletilmesi sırasında bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına veya bir şeyin zarara uğramasına sebebiyet vermesinden dolayı 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’na göre işletene düşen hukuki sorumluluğu, zorunlu ... limitlerine kadar temin eder.” şeklinde ifade edilmiştir.
Motorlu Kara Taşıt Araçları İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının 1. maddesine göre ise, sigortacı, zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçe limitinin dışında (üstünde) kalan miktardan başlayıp, ihtiyari mali sorumluluk sigortası teminat limitine kadar sorumludur.
Bahse konu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, yasa koyucu trafik sigortacısı ve ihtiyari mali sorumluluk sigortacısı bakımından müştereken ve müteselsilen bir sorumluluk öngörmemiş, sıralı bir sorumluluk düzenlemiştir.
Somut olayda, davalı ... , kazaya neden olan aracın ihtiyari mali mesuliyet (....) sigortacısı olup, davacılar da manevi tazminat talebini davalılardan ayrım yapmadan ihtiyari mali mesuliyet sigortasından istemiş olmakla, olay tarihi itibariyle bu davalının, temin ettiği .... poliçe limiti dahilinde sınırlı olarak ihtiyari mali mesuliyet sigortacısı limit olan 2.500.000 TL dahilinde sorumlu olacağı açıktır.
3-Davalı .... Organizasyon Turz. Ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti.vekili temyizi yönünden, 2918 sayılı ... hükümlerine göre, trafik kaydı "işleteni" kesin olarak gösteren bir karine değilse de, onun kim olduğunu belirleyen güçlü bir kanıt niteliğindedir. Ancak, trafik kaydına rağmen işletenliğin 3. kişi üzerinde bulunmasını engelleyen bir yasa hükmü yoktur. Aynı yasanın 3. maddesinde, "İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın uzun süreli kiralama, ariyet veya rehin gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak, ilgili tarafından başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır." şeklinde tanımlanmıştır. Aynı kanunun 85. maddesinde ise, "Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne veya yaralanmasına yahut bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın bir teşebbüsün ünvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen bilet ile işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar." hükmüne yer verilmiştir.
Bu yasal düzenleme karşısında, kazaya karışan araçların meydana getirdikleri zararlardan araç sahiplerinin hukuken sorumlu olacağı ilkesi benimsenmiş ise de, araç malikleri tarafından herhangi bir sebeple yararlanılması için bir başka kimseye devir edilmesi halinde (kısa bir süre için kiralanmaması kaydıyla) artık üzerindeki fiili hakimiyeti kalmaması ve bu sebeple ekonomik yönden de bir yararlanma olanağının kalktığı durumlarda, o araca kaza sırasında fiili hakimiyeti altında bulunduran ve ondan iktisaden yararlanan kimsenin işleten sıfatıyla meydana gelen zarardan sorumlu tutulması gerekir. Bunun sonucu olarak da, araç maliki sorumlu tutulmamalıdır. Gerek doktrinde, gerekse ..."ın uygulamalarında, kiracının işleten sıfatının belirlenmesinde, kira sözleşmesinin uzun süreli olması, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma unsurlarının birlikte bulunması gerekmektedir.
Bu durumda, mahkemece yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler de göz önünde bulundurularak, davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti. adına trafikte kayıtlı araç dava dışı .... Tic. ve San. A.Ş. kiralandığına göre, tanzim edilen kira sözleşmesinin 3. kişileri bağlayacak güçte bir kira sözleşmesi olup olmadığı, aracın teslim edilip edilmediği, araç üzerinde fiili hakimiyet ve ekonomik yararlanma olup olmadığı, kira sözleşmesinin ve kira bedelinin maliye ve vergi dairelerine bildirilip bildirilmediği gerektiğinde işleten ve kiracının ticari defter ve kayıtları üzerinde bilirkişi marifetiyle inceleme yaptırılmak suretiyle kira sözleşmesinin, fatura, ruhsat ve cari hesap hareketleri gibi yan delillerle desteklenip desteklenmediği, davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti."nin işletenlik sıfatının devam edip etmediği hususları tartışılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
4-Bozma neden ve şekline göre davacılar vekilinin yargılama giderleri ve vekalet ücretine ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nederlerle davacılar vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, (2) ve (3) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacılar vekili ve davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti.vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün HUMK"nun 428.maddesi gereğince davacılar ve davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti. yararına BOZULMASINA, (4) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacılar ve davalı .... Organizasyon Turz. ve Eğitim Hiz. Tic. Ltd. Şti."ne geri verilmesine 10.05.2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.