Danıştay 10. Daire 1992/4292 Esas 1993/2338 Karar Sayılı İlamı

Daire : ONUNCU DAİRE
Karar Yılı : 1993
Karar No : 2338
Esas Yılı : 1992
Esas No : 4292
Karar Tarihi : 27/05/993

TÜM KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİNİN İÇİNDE BULUNDUĞU GENEL SORUNLAR DIŞINDA, RANTABL ÇALIŞILABİLECEK KADRO SAYISI BELİRLENMEDEN VE EMEKLİYE SEVKİ DÜŞÜNÜLEN PERSONELİN HALEN İŞGAL ETTİĞİ KADROLARIN İPTALİNİ SAĞLAYACAK ÇALIŞMALAR YAPILMADAN VE PERSONELİN MANEVİ VE FİKRİ YETERSİZLİĞİ DE BELİRLENMEDEN, 5434 SAYILI YASANIN 39/B FIKRASINA GÖRE İSTİSNASIZ OTUZ HİZMET YILINI DOLDURAN TÜM PERSONELİ EMEKLİLİĞE ZORLAYACAK ŞEKİLDE GENELGE DÜZENLENEMEYECEĞİ HK.
Dava, çalışmakta olduğu iş yerinde otuz hizmet yılını dolduran davacının emekliliğini sağlamaya yönelik olan ve MKE Kurumu, yönetim Kurulunun kararı doğrultusunda, Bağlı Ortaklık Genel Müdür yardımcıları,Teftiş Kurulu Başkanı, I.Hukuk Müşaviri, Savunma Sekreteri Daire Başkanı, Müessese Fabrika, İşletme ve Bölge Müdürü kadrolarında görev
yapmakta olanlar dışında kalan personelden 31.10.1992 tarihi itibariyle 30 hizmet yılını ya da 60 yaşını doldurmuş bulunanlardan;30.11.1992 tarihine kadar usulü dairesinde 16.1.1993 tarihinde emekli olma istemi ile başvurmaları halinde, 1993 yılı Ocak ayı içerisinde, 30.11.1992 tarihine kadar başvurulmadığı takdirde ise haklarında 4.12.1992 tarihi itibariyle, resen emeklilik işlemlerinin uygulanmasına ilişkin MKE Kurumu Genel Müdürlüğün'ce çıkarılan genelgenin iptali istemiyle açılmıştır.
5434 sayılı Kanunun Emekli Aylığı Bağlanacak Haller Başlıklı 39.maddesi (b) fıkrasında; fiili hizmet süresi 25 yılı doldurmuş olanların istekleri üzerine, seçilmiş belediye reisleri ve vilayetlerin daimi komisyon azaları hariç olmak üzere, 20 hizmet yılını tamamlamış olanların, kurumlarınca lüzüm görüldüğünde yaş kaydı aranmaksızın resen emekliye sevkedilecekleri hükme bağlanmış, 40.maddesinde de hizmet süreleri ne olursa olsun 60 yaşını dolduranlar hakkında da Kurumlarınca yaş haddi uygulanabileceği kuralı yer almıştır.
T.C. Emekli Sandığı Kanununun 39.maddesi (b) bendinde ifade edilen "kurumlarınca görülen lüzum" ibaresiyle idarelere tanınan takdir yetkisi, idarelerce, hem içinde bulundukları ekonomik koşullar, hem de personelin şahsından kaynaklanan nedenlerden dolayı kullanılabilecektir.
Davalı idare, kurumun içinde bulunduğunu öne sürdüğü ekonomik sıkıntıyı hafifletmek için tasarruf önlemleri alınmasının gerekliliğini vurğuladıktan sonra, bu önlemlerle birlikte personel politikasının de gözden geçirildiğini ve 399 sayılı KHK'de belirtilen temel ilkeler çerçevesinde ve maliyet bilinci içinde personel istihdamını sağlamanın, personel sayısının işin gerektirdiği rasyonel sayıya indirilmesiyle mümkün olabileceğinden hareketle resen emeklilik uygulamasının kararlaştırıldığını belirtmektedir.
Ancak dava dosyasındaki belgelerin incelenmesinden, davalı idarenin bu yetkisini kullanırken, tüm kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bağlı ortaklıklarının içinde bulunduğu genel sorunlar dışında, kurumlarına yönelik olarak rantabl çalışılabilecek kadro sayısının ne olması gerektiğini belirtmeden ve emekliye sevkedilmesi düşünülen personelin halen işgal ettiği kadrolarının emekli edilmelerinden sonra iptalini sağlayacak çalışmalar yapıldığı yolunda bir emarede bulunmadan, istisnasız 30 hizmet yılını dolduran, tüm personeli kapsayacak biçimde işlem tesis ettiği anlaşılmakta ve bu haliyle dava konusu genelge de hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Öte yandan, personelin manevi takatsizlikleri ve fikri kudretsizliklerinin belirlendiğine ve kendilerinden artık istifade imkanı bulunmadığına kanaat getirildiği yolunda bir saptamaya da yer verilmemiştir.Kaldı ki, kişileri maddi ve manevi baskı altında tutarak emekliliklerini istemeye zorlayacak biçimde genelge düzenlenmesi de hukuka aykırılık oluşturmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dayanaktan yoksun bulunan dava konusu genelgenin iptaline karar verildi.