Danıştay 7. Daire 1989/4075 Esas 1993/2065 Karar Sayılı İlamı

Daire : YEDİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1993
Karar No : 2065
Esas Yılı : 1989
Esas No : 4075
Karar Tarihi : 20/05/993
SATILAN ARACIN BEYAN EDİLEN SATIŞ BEDELİNİN DÜŞÜK BULUNMASI ÜZERİNE, RE'SEN SAPTANAN BEDELİN EMSAL BEDELİNE UYGUN OLUP OLMADIĞININ TESBİTİ AMACIYLA YAPILACAK ARAŞTIRMA SONUCUNDA KARAR VERİLMESİ GEREKTİĞİ HK.
Yükümlü tarafından satışı yapıman taşıtın beyan edilen satış bedelinin düşük bulunması üzerine takdir komisyonunca takdir olunan bedel esas alınarak yapılan kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarhiyatını; 213 sayılı Kanunda ikmalen ve resen tarhiyatlara kaynak olabilecek matrah ve matrah farklarının somut olarak ortaya konulmasından sonra mükellef aleyhine hukuki sonuç yaratmasının kurala bağlandığı, bu kural gereğince, anılan Kanunun reser takdire ilişkin olarak takdir komisyonuna verdiği takdir yetkisinin kullanılmasında, Kanunun 31.maddesinin 8.bendinde belirtildiği gibi, matraha ait unsurların gerçekliğinin diğer bir ifade ile, takdir olunan matrahın hangi objektif ölçülere dayandırıldığının kararda açık olarak gösterilmesi gerektiği, olayda, yükümlü tarafından beyan edilen satış bedelinin düşük görülmesi üzerine matrah takdiri yoluna gidilmesinin kanun gereği olduğu ancak, 213 sayılı Kanunun takdire ilişkin hükümleri uyarınca, satışı yapılan aracın değerinin tespitine dair yeterli bilgi toplanmadan, genel ifadelere dayalı olarak matrah takdirinden ve bu matrah esas alınarak yapılan kaçakçılık cezalı katma değer vergisi tarhiyatında isabet görülmediği gerekçesiyle tekin eden ...Vergi Mahkemesinin ... günlü ... sayılı kararının; yükümlü tarafından beyan edilen satış bedelinin düşük bulunması üzerine takdir komisyonunca takdir olunan matrah farkı esas alınarak yapılan tarhiyatın yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması istenilmektedir.
3065 sayılı Kanunun 27.maddesinin 1.fıkrasında; bedeli bulunmayan veya bilinmeyen işlemler ile bedelin mal, menfaat, hizmet gibi paradan başka değerler olması halinde matrahı, işlemin, mahiyetine göre emsal bedeli veya emsal ücreti olduğu, 2.fıkrasında; bedelin emsal bedeline veya emsal ücretine göre açık bir şekilde düşük olduğu ve bu düşüklüğün mükellefçe haklı bir sebeple açıklanamadığı hallerde de, matrah olarak emsal bedeli veya emsal ücretinin esas alınacağı, 3.fıkrasında ise; emsal bedeli ve emsal üsretinin Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tespit olunacağı hükme bağlanmıştır. 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267. maddesinin 1.fıkrasında; "emsal bedeli, gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir" denilmiş, aynı maddenin 2686 sayılı Kanunla değişik 3.fıkrasında da; ortalama satış veya maliyet bedeli esaslarına göre belli edilemeyen emsal bedelinin, ilgililerin başvurması üzerine takdir komisyonunca takdir yoluyla tespit edileceği belirtilmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; yükümlünün 1987 yılı Ocak ayında satışını yaptığı aracın beyan edilen satış bedelinin düşük bulunması üzerine olayın takdire sevk edildiği, takdir komisyonunca takdir edilen matrah esas alınarak uyuşmazlık konusu cezalı tarhiyatın yapıldığı anlaşılmaktadır.
2577 sayılı Kanunun 20.maddesinin 1.fıkrasında; Danıştay ile İdare ve Vergi mahkemelerinin, bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeleri kendiliklerinden yapacakları, mahkemelerin belirlenen süre içinde lüzum gördükleri evrakın gönderilmesini ve her türlü bilgilerin verilmesini taraflardan ve ilgili diğer yerlerden isteyebilecekleri belirtilmek suretiyle, idari yargı yerlerine geniş bir re'sen araştırma yetkisi tanınmıştır.
Bu nedenle, takdir komisyonunca takdir edilen ve uyuşmazlık konusu cezalı tarhiyatın dayanağını oluşturan bedelin 3065 sayılı Kanun ile 213 sayılı Kanunun yukarıda açıklanan maddelerinde tanımı yapılan emsal bedeline uygun olup olmadığının tespiti amacıyla yapılacak araştırma sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken tarhiyatın yazılı gerekçeyle tamamen terkinine ilişkin mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulüne, mahkeme kararının bozulmasına karar verildi.