Mahkemesi :İş Mahkemesi

Dava, hizmet ve prime esas kazanç tutarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkeme, uyulan bozma ilamı sonrası, hizmet tespiti istemine ilişkin talebin reddine, prime esas kazanç yönünden ise davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Somut uyuşmazlıkta; davacının, davalı işyerinde 01/08/2010 - 23/01/2012 yılları arasında kesintisiz çalıştığını, ücretinin aylık asgari ücret+yurt dışı sefer başına 550 dolar olduğunu belirterek prime esas kazancının tespitini talep ettiği, mahkemece verilen ilk kararda; “Davacının işçi alacakları ve tazminatları davasının HMK. 167. maddesi gereği bu dosyadan ayrılmasına, ayrı bir esasa kaydına, davacı tarafa ayırma işlemlerini yapması harç ve gider avansını tamamlaması için 2 hafta kesin süre verilmesine, kesin sürenin gereği yerine getirilmediği taktirde işçi alacakları ve tazminatları davasının açılmamış sayılacağına karar verileceğinin ihtarına(ihtarat yapıldı) ve Davacının hizmet-prim tespiti davasının reddine” karar verildiği,
Mahkemece verilen ilk kararının, Dairemizin 12.03.2015 tarihli ilamı ile “1-)Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, mahkemece, davacının hizmet tespitine ilişkin talebi yönünden kurulan ret hükmünde isabetsizlik bulunmadığından, bu hususa yönelik sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
2)Davacının prime esas kazanca ilişkin talebine gelince; …somut olayda, bordrolu tanıkların sefer başına prim ödendiğine ve ücretlerini bankadan çektiklerine dair beyanları nazara alındığında, davalı şirketin giderleri ile ödemelerini gösteren defter ve kayıtları ile banka kayıtları üzerinde inceleme yapılarak, davacıya yapılan maaş ödemeleri tespit edilmeli, tespiti istenilen sürenin öncesinde ve sonrasında yazılı delil başlangıcı sayılabilecek ödeme belgeleri ve sair bu nitelikte belgeler var ise bu belgeleri dosya arasına getirterek incelenmeli, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.” gerekçesi ile bozulduğu,
Mahkemece bozma ilamına uyularak verdiği ikinci kararda ise “ -Davacının davasının kısmen kabulüne kısmen reddine, a-Davacının hizmet tespitine ilişkin talebinin reddine, b-Prime esas kazanca ilişkin talep yönünden davacının 2010/9. ay 146,60 TL, 2010/10. ay 181,56 TL, 2010/11. ay 190,31 TL, 2010/12. ay 195,19 TL, 2011/1. Ay 203,00 TL, 2011/2. ay 202,21 TL, 2011/3. ay 195,03 TL, 2011/4. ay 192,21 TL, 2011/5. ay 201,32 TL, 2011/6. ay 215,11 TL, 2011/7. ay 212,42 TL, 2011/8. ay 221,57 TL, 2011/9. ay 235,00 TL, 2011/10. ay 221,62 TL, 2011/11. ay 233,71 TL, 2011/12. ay 232,79 TL ve 2012/1. ay 164,22 TL SGK primleri ve işsizlik priminin eksik ödendiğinin tespitine” dair karar verildiği anlaşılmaktadır.
Davacının istemi, uluslararası nakliye faaliyetini yürüten davalı işverene ait işyerinde 01/08/2010-23/01/2012 tarihleri arasında hizmet akdine tabi şoför olarak geçen ve davalı Kuruma bildirilmeyen çalışma (zorunlu sigortalılık) süreleri yönünden de gerçek sigorta primine esas kazanç tutarının tespitine ilişkindir.
Davanın temel yasal dayanağı olan 506 sayılı Kanunun 77. maddesinin 1. fıkrasında, sigortalılarla işverenlerin 1 ay için ödeyecekleri primlerin hesabında esas alınacaklara yer verilerek (a) bendinde, sigortalıların o ay için hak ettikleri ücretler, (b) bendinde, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan sigortalılara o ay içinde ödenenler, (c) bendinde, idare veya yargı organlarınca verilen karar gereğince (a) ve (b) bentlerinde yazılı kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemeler belirtilmiş, 2. fıkrasında, sigorta primlerinin hesabına esas tutulacak kazançların aylık tutarının belirlenmesinde dikkate alınmayacak ödeme ve yardımlar sıralanarak bunlar arasında yolluklara yer verilmiş, 5510 sayılı Kanunun 01.10.2008 günü yürürlüğe giren 80. maddesinin 1. fıkrasında bu kez “görev yollukları” ibareleriyle benzer düzenleme yapılmıştır. Buna göre, maddenin 2. fıkrasında sayılan istisnalara girmemesi koşuluyla hizmet akdi karşılığı elde edilen gelirlerden sigorta primi kesilmesi asıldır.
Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde yolluk; yol gideri olarak ödenen para, harcırah olarak tanımlanmış, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3. maddesinde, bu Kanunda geçen harcırahın, bu Kanuna göre ödenmesi gereken yol gideri, gündelik, aile gideri ve yer değiştirme giderinden birini, birkaçını veya tamamını ifade ettiği, 5. maddesinde, harcırahın; yol gideri, yevmiye, aile gideri ve yer değiştirme giderini içerdiği, ilgilinin, bu Kanun hükümlerine göre bunlardan birine, birkaçına veya tamamına hak kazanabileceği belirtilmiştir.
Diğer taraftan 28.08.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.10.2008 günü yürürlüğe giren Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 103. maddesinde, değinilen 77. ve 80. maddelere koşut düzenleme yapılmış, 28.09.2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin 1. Fıkrasının (a) ve (b) Bentleri Kapsamındaki Sigortalılar İle Sadece Genel Sağlık Sigortasına Tabi Sigortalıların Prime Esas Tutulacak Kazançlarına Dair Tebliğ’in “Prime tabi tutulmayacak kazançlar” başlığını taşıyan 2.3. maddesinde,
“2.3.1 - Ayni yardımlar;
…
2.3.3 - Görev yollukları;
Görev yolluklarından ne anlaşılması gerektiği, işverenlerin sigortalılar için ödediği yollukların neleri kapsadığı, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3 üncü maddesinde açıklanmıştır.
Buna göre, anılan maddede belirtilen yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı niteliğinde yapılan ödemeler yolluk kapsamındadır.
Bu bakımdan, sigortalılara bireysel iş sözleşmesine veya toplu sözleşmeye dayanılarak ve işveren tarafından sigortalının geçici bir görevle başka yere gönderilmesi veya görev yerini değiştirmesi dolayısıyla verilen ve yolluk kavramına giren ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir….” düzenlemesine yer verilmiş, 01.09.2012 günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girip anılan Tebliği ilga eden İşveren Uygulama Tebliği’nin “Prime Esas Kazancın Tespitine İlişkin Usul Ve Esaslar” başlıklı 7. maddesinde,
“7.8 - Prime Tabi Tutulmayacak Kazançlar
7.8.1 - Ayni Yardımlar
…
7.8.3 - Görev Yollukları
Görev 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3 üncü maddesinde açıklanmıştır.
Anılan maddede belirtilen yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafı niteliğinde yapılan ödemeler yolluk kapsamındadır.
Bu bakımdan, sigortalılara bireysel iş sözleşmesine veya toplu sözleşmeye dayanılarak ve işveren tarafından sigortalının geçici bir görevle başka yere gönderilmesi veya görev yerini değiştirmesi dolayısıyla verilen ve yolluk kavramına giren ödemeler prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.” hükmü öngörülmüştür.
Yukarıdaki yasal düzenlemeler ve açıklamalar ışığında yapılan değerlendirmede, uluslararası nakliyat faaliyetini yürüten işverenlere ait işyerlerinde hizmet akdine tabi şoför olarak çalışanlara yurt dışı görevlendirmelerde “sefer primi”, “sefer yolluğu”, “harcırah” adı altında işverenlerce gerçekleştirilen ödemeler, 506 sayılı Kanunun 77. maddesinde yer alan “yolluk” veya 5510 sayılı Kanunun 80. maddesindeki “görev yolluğu” ibareleriyle teknik ve somut olarak tam anlamıyla örtüşmediğinden, bu tür uyuşmazlıklar yönünden maddelerdeki kavramlar, yalnızca araca bağlı zorunlu giderler şeklinde anlaşılmalı, başka anlatımla, sigortalılara söz konusu adlar altında yapılan ödemeler içerisinden yalnızca araca bağlı zorunlu harcamalar ayrıştırılıp geri kalan tutar sigorta primine esas kazanca dahil edilmeli, iddianın kanıtlanması konusunda 6100 sayılı Kanun hükümleri uygulanmalıdır. Buna göre inceleme konusu davada, dosyaya kanıt olarak sunulan belgelerden anlaşıldığı üzere, ödenen 550 doların (günlük 67 dolar) araca, yola ve zorunlu giderlere ilişkin miktarları ayrıştırılmalı, köprü geçiş, otoban, kantar, park, kontör, telefon, fax, fotokopi, akaryakıt giderlerine ilişkin belgeler ile Gümrük Müdürlüğü Kapı Çıkış Pusulaları, Şoför Avans Fişleri ilgili yerlerden getirtilerek irdelenmeli, ödemeler değinilen kapsamda ayrıştırmaya tabi tutulmalı, belgelerin, ait olduğu çalışma dönemi bakımından yazılı delil oluşturacağı gözetilmeli ve bozma ilamındaki açıklamalar da dikkate alınarak elde edilecek sonuca göre hüküm kurulmalıdır.
Ayrıca kabule göre de; 550 dolar üzerinden 26 yurt dışı çıkışa göre hesaplanan tutar, davalı tarafından dosyaya ibraz edilen ödeme belgeleri ile bilirkişi tarafından hesaplanan tutar hatalı olup, bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harçlarının istekleri halinde davalılardan Martaş Uluslararası Taşımacılık İnş. ve Tic. Ltd. Şti.’ne iadesine, 21/11/2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.