BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 15. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/96 Esas 2022/114 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
15. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/96
KARAR NO : 2022/114
DAVA : Alacak (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 30/12/2016
KARAR TARİHİ : 15/02/2022

Mahkememizde görülmekte olan Alacak (Ticari Nitelikteki Hizmet Sözleşmesinden Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda;
DAVA:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Taraflar arasında “... Cad. No: ... /İstanbul” ve “İstanbul İli, Bayrampaşa İlçesi, ... Mah. ... Mevkii, ... Parselde kayıtlı” taşınmaz üzerinde bulunan otogaz istasyonunun işleticiliği hususunda 17.05.2013 tarihinde 5 yıl süreyle geçerli olmak üzere Bayilik Sözleşmesinin akdedildiğini, Davalının Bayilik Sözleşmesine ilave olarak düzenlemiş olduğu Ürün Alım Taahhütnamesi ile sözleşme süresince toplam 4.930 ton otogaz ürününü almayı, eksik kalan ton üzerinden 20 USD tutarında kâr mahrumiyetini ödemeyi kabul ve taahhüt ettiğini, Davalının, bayililik sözleşmesinden doğan edimlerin doğrudan ya da dolaylı olarak yerine getirilmediğini öne sürerek ... Noterliği’nin 13.10.2015 tarih, ... yevmiye numaralı ihtarı ile tek taraflı ve haksız olarak feshettiğini, Davalının, sözleşme süresince toplam 1.655 ton ürün aldığını, taahhüdünü yerine getirmeyerek 3.274 ton ürünü almadığını, müvekkilinin taahhüt çerçevesinde kâr kaybının 65.489,- USD olduğunu, 65.489,- USD kâr mahrumiyeti alacağından, şimdilik 1.000- USD’nin temerrüt tarihinden itibaren yabancı paraya işleyecek en yüksek mevduat faizi ile birlikte tahsiline, karar verilmesini talep etmiştir.
CEVAP :
Davalı vekili cevap dilekçesi sunmamıştır.
GEREKÇE:
Dava taraflar arasında mevcut bayilik sözleşmesi gereği davalının taahhüt ettiğinden eksik ürün alımı nedeni ile davacının kar kaybı nedeniyle oluşan maddi zararlarını davalıdan tahsili istemine ilişkindir.
Mahkememizce 09/10/2018 tarih 2016/... esas 2018/... karar sayılı karar ile "davanın reddine" karar verilmiştir.
Davacı vekilinin kararı istinaf etmesi üzerine dosya Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmiş,
... Hukuk Dairesi 15/01/2021 tarih 2019/ ... esas 2021/ ... karar sayılı ilamında;
"Somut olayda davalı, aradaki sözleşme ilişkisi çerçevesinde karşı tarafça edimsel yükümlülüklerin yerine getirilmemiş olmasından bahisle genel hükümler çerçevesinde sözleşmenin feshi yoluna gitmiştir. Taraflar arasında tam iki yanlı sözleşme olduğundan 6098 sayılı TBK 123. ve 125. maddeleri gereğince davalının sözleşmeyi haklı nedenle feshi için davacıya edimini ifa için mehil vermeli ve onu temerrüde düşürmelidir. (Yargıtay 19.HD, T: 18.02.2016,2015/12525 E, 2016/ 2506 K sayılı ilamı )
İlk derece mahkemesince davalının sözleşmeyi feshinin haklı olup olmadığı kesin şekilde ortaya konulmak suretiyle sonuca ulaşılmalıdır. Çünkü asgari alım taahhüdünün ihlal edildiğinin tespiti halinde, ihlal edilen dönem sonrası mal verilmeye devam olunmuş ise önceki dönem yönünden asgari alım taahhüdünün ihlaline ilişkin cezai şart istenemez ise de akdin haksız olarak davalı tarafından feshedildiği ilk derece mahkemesince kabul edilirse fesih dönemine ilişkin asgari alım taahhüdünün yerine getirilmemiş olması halinde bu dönem için cezai şart istenebilecektir.
Yukarıdaki açıklamalara göre ilk derece mahkemesinin uyuşmazlık noktalarını net olarak ortaya koymadığı, bu uyuşmazlıkları ne şekilde aştığını delillere dayalı bir şekilde ve gerekçeli olarak ortaya koymadığı, sadece soyut hukuki tartışma yapıp dosya kapsamında toplanan delilleri değerlendirmediği, uyuşmazlığın esaslı unsurlarını ortaya koyup çözüm oluşturulmadığı, kararın bu haliyle istinaf denetimine elverişli bir karar olmadığı anlaşılmakla, esasa ilişkin istinaf sebepleri incelenmeksizin, HMK'nın 356/1.a.6. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemesinin istinafa konu kararının kaldırılmasına dair aşağıdaki karar verilmiştir." gerekçesi ile mahkememiz kararını kaldırmıştır.
... Bölge Adliyesi kaldırma kararı uyarınca mahkememizce yargılamaya devam edilmiştir.
Davacı vekiline 17/05/2013-2014, 17/05/2014, 17/05/2015-2016 ve 17/08/2016-2017 tarihleri arasında 1 er yıllık dönemlere ilişkin olmak üzere biten her bir dönem için eksik alıma ilişkin ihtarnamenin ya da her bir dönem başlangıcında mal alış faturası üzerine geçmiş döneme yönelik eksik alınan ürün miktarından dolayı doğan cezai şartın saklı tutulduğuna ilişkin şerhin bulunup bulunmadığı, her bir dönem için davalı tarafından fiiliyetten ne kadar akaryakıt alındığının bildirilmesinin istenmesine karar verilmiş, beyan dilekçesi sunulduktan sonra dosya bilirkişi heyetine tevdi edilmiş, Öğretim Üyesi Bilirkişi ... , Mali Müşavir Bilirkişi ... ve Akaryakıt ve LPG Sektör bilirkişisi ... tarafından sunulan 22/10/2021 tarihli bilirkişi raporunda; Davalı tarafın sözleşmeyi Haksız yere feshettiği tarafımızdan değerlendirildiği, Kar Mahrumiyetinin talep edilebileceğine Mahkeme Karar vermesi durumunda Tüm Sözleşme süresince (17.05.2013- 16.05.2018) hesaplanan kar mahrumiyeti Tutarının 65.493,22 USD olacağı, Davalı tarafın 13.10.2015 tarihli Noter ihtarından sonraki kalan sözleşme süresi için eksik alımları için talep edilebilecek kar mahrumiyeti Tutarının 47.888.92 USD olacağı, ürün Alım Taahhütnamesi a maddesi gereği, Kar Mahrumiyeti tutarı gereği, Hesaplanan USD’ler için “ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası döviz satış kuru üzerinden hesaplanacak Türk lirası karşılığında olacağı, mevcut Cari Hesaptan dolayı Davacının Davalı taraftan 232.091,65 TL alacaklı olduğu, davacının, davalı yandan 65.493,22 USD kar mahrumiyeti alacağı olduğu, Dava tarihi itibari ile TL karşılığının 230.896,35 TL olacağı kanaati bildirilmiştir.
Dosya kapsamı ile uyumlu bulunarak hükme esas alınan bilirkişi raporu, tüm dosya kapsamı ve istinaf karar ilamı bir arada değerlendirildiğinde;
Dava, bayilik sözleşmesindeki asgari alım taahhüdünün davalı tarafından yerine getirilmediği, sözleşmenin davalı bayi tarafından haksız feshedildiği iddiasıyla, alım taahhüdünün ihlali nedeniyle kâr mahrumiyetine ilişkin sözleşmede kararlaştırılmış olan ceza koşulu alacağının tahsili istemine ilişkindir.
Taraflar arasında mevcut " Standart Otogaz Bayilik Sözleşmesi" adlı sözleşmenin taraflarının ... A.Ş. ile bayi konumundaki ... ... A.Ş. olduğu, sözleşmenin konusunun İstanbul İli, ... İlçesinde kain ... parselde kayıtlı Gayrimenkul üzerinde kurulu Otogaz satış ve servis istasyonunda sadece LPG ile çalışan kara nakil vasıtalarına münhasıran ...dan veya ...ın belirleyeceği yerden bayinin LPG satın almayı evsafını değiştirmeden satmayı bulundurmayı, teşhir etmeyi, başka şirketlerin LPG'sini hiçbir şekilde satmamayı taahhüdünün oluşturduğu görülmüştür.
Sözleşmenin 6. Maddesinde, "Fesih halinde istasyon teslimi" başlığı altında yapılan düzenlemede, iş bu sözleşmenin herhangi bir sebeple feshi halinde ...ın Lukoil'in sahip olduğu intifa hakkı süresince satış istasyonundan istifade edeceği, bayinin feshin kendisine bildirilmesinden itibaren 15 gün içerisinde istasyonu ...'a teslim etmek zorunda olduğunu, aksi taktirde ...ın teslimde gecikilen her gün için 500 USD cezai şartı ve ayrıca ...ın uğrayacağı zararları ödemeyi kabul edeceği,
Sözleşmenin 12.maddesinde, " Müddet " başlığı altında, iş bu bayilik sözleşmesinin imza tarihinden itibaren başlamak ve 5 yıl süre ile geçerli olmak üzere imzalanmış olup, süresi hitamında kendiliğinden sona ereceği kararlaştırılmış olup,
Sözleşmenin 14.maddesinde, "Sözleşmenin Feshi" başlığı altında, bayinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerin herhangi birini yerine getirmemesi veya 6 bent halinde sayılan hallerden birinin gerçekleşmesi durumunda sözleşmenin ... tarafından tek taraflı olarak sözleşmeden doğan haklar saklı kalmak kaydıyla feshedebileceğine ilişkin düzenleme yapıldığı,
Sözleşmenin 15.maddesinde, "Feshin Sonuçları" başlığı altındaki düzenlemenin a bendinde, sözleşmenin ...ca feshi halinde bayinin ...'dan sözleşmenin feshini beyan ederek zarar ve tazminat veya herhangi bir hak talebinde bulunamayacağı ,
Bayinin feshe sebebiyet vermesinden dolayı ...'ın satış kaybından dolayı mahrum kaldığı karı da bayinin ...'ın ilk talebi üzerine derhal veya bir mahkeme hükmü gerekmeksizin ödeyeceği
Söz konusu bayilik sözleşmesinin feshi veya herhangi bir sebeple sona ermesi halinde taraflar arasındaki bayilik ilişkisi çerçevesinde akdedilen bütün sözleşmelerin münfesih olacağı, bu sözleşmeler sebebiyle doğmuş doğacak vadeli veya vadesiz bütün borçların fesih tarihi itibariyle muaccel olacağı, ...'ın söz konusu borçları için her türlü borçların takibini yapabileceği, bayinin ...'ın zararını veya mahrum kaldığı karı ...'ın ilk talebi üzerine ödeyeceği ,
Sözleşmenin 22.maddesinde, "Mücbir Sebepler" başlığı altında, 6 bent halinde sayılan sebeplerden herhangi biri dolayısıyla ...'ın iş bu sözleşmeyi tamamen veya kısmen yerine getirmemesi durumunda sorumluluğunun doğmayacağı ilişkin düzenleme yapıldığı görülmüştür.
Dosya içerisindeki "Ürün Alım Taahhütnamesi" uyarınca bahsi geçen anlaşmaların yürürlüğü süresince geçerli olmak üzere yıllık asgari 986 ton anlaşma süresince toplam 4.930 ton oto gaz ürününün münhasıran ... A.Ş'.den veya ... A.Ş.'nin yazılı olarak göstereceği ikmal kaynaklarının satın alınacağı kabul ve taahhüt edildiği, anlaşma süresinin hitamında veya her bir yıllık anlaşma süresinin sonunda hesaplanacak eksik kalan miktar üzerinden ton başına 20 USD tutarının ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası satış kuru üzerinden hesaplanacak TL karşılığında kar mahrumiyeti ödemeyi taahhüt ettiği,
Taahhütname uyarınca, iş bu taahhütnameye aykırılığın anılan anlaşmalarında ihlali olarak değerlendirileceği, anlaşmanın hitamında veya anlaşmanın her ne sebeple olursa olsun sona ermesini müteakip ... A.Ş. tarafından aynı ticari bölgede yeni bir bayilik tesis edilip edilmeyeceğine bakılmaksızın talep edileceği, taahhüt edilen kâr mahrumiyeti miktarının anlaşmalarda öngörülen cezai şart miktarına hiçbir şekilde mahsup edilemeyeceği, haklı nedenle fesih halinde cezai şarta ilaveten talep edilebileceği taahhüt edildiği görülmüştür.
Taraflara arasındaki Sözleşmenin 17.05.2013 tarihinde imzalandığı davanın açılış tarihi ise 30.12.2016 olduğu, taraflara arasındaki sözleşmenin ... Noterinin ... yevmiye numaralı 13.10.2015 ihtarnamesi ile muhataplarının doğrudan veya dolaylı edimlerinin yerine getirilmemesi nedeniyle davalı tarafça fesh edildiği görülmüştür.
Bam kaldırma kararı sonrasında davacı tarafa mahkememizce verilen süre neticesinde davacı tarafça ibraz edilen ... Noterliğinin 03.12.2014 tarih ... yevmiye nolu ihtarnamesi ibraz edilmiş olup, ihtar içeriğinde davalının sözleşme gereği muhatabın sözleşme yılı olan 17.05.2013 -17.05.2014 tarihleri arasında 986 ton ürün almayı/satmayı taahhüt etmiş olmasına rağmen 410 ton eksik ürün miktarı tespit edildiği 8.190 USD cezai şart tahakkuk ettiğinin bildirildiği ,diğer dönemlere ait ihtarnamenin sunulmadığı görülmüştür.
İbraz edilen 22.10.20121 tarihli bilirkişi raporu ile ;13.10.2015-16.05.2016 tarihleri arasında 583.496 ton taahhüt olup 161.050 Ton alım yapıldığı 8.448,92 USD cezai şart alacağı oluştuuğu,17.05.2016-16.05.2017 tarihleri arasında 986 ,00 ton taahhüt olup 0,00 ton alım yapıldığı 19.720,00 USD cezai şart alacağı,17.05.2017-16.05.2018 tarihleri arasında 986 ,00 ton taahhüt olup 0,00 ton alım yapıldığı 19.720,00 USD cezai şart alacağı olmak üzere toplam 47.888,92 USD cezai şart alacağı doğduğu , anlaşma süresinde alımı taahhüt edilen 2.555,50 ton ürün miktarına karşılık davalı bayi tarafından toplam 1.161,05 ton ürün alındığı, eksik alım miktarının 2.394,45 ton olduğu, ton başına 20 USD cezai şart ödeneceği kararlaştırılmakla toplam cezai şart miktarının 47.888,92 USD olduğu 30.12. 2016 dava tarihi itibari ile fesih sonrası süre için 47.888,92 USD karşılığı 168.832,38 TL kar mahrumiyeti hakkı doğduğunun bildirildiği ve davalının mevcut cari hesaptan kaynaklı olarak davacıya 232.091,65 TL borçlu olduğunun bildirildiği görülmüştür.
Anılan durum karşısında; Dosya içerisindeki "Ürün Alım Taahhütnamesi" söz konusu taahhütname uyarınca bahsi geçen anlaşmaların yürürlüğü süresince geçerli olmak üzere yıllık asgari 986 ton anlaşma süresince toplam 4.930 ton oto gaz ürününün münhasıran ... A.Ş'.den veya ... A.Ş.'nin yazılı olarak göstereceği ikmal kaynaklarının satın alınacağı kabul ve taahhüt edildiği, Taahhütnamenin a bendinde davalı, anlaşma süresinin hitamında veya her bir yıllık anlaşma süresinin sonunda hesaplanacak eksik kalan miktar üzerinden ton başına 20 USD tutarın ödeme gününde uygulanmakta olan Merkez Bankası satış kuru üzerinden hesaplanacak TL karşılığında kar mahrumiyeti alacağı doğduğu davalının ... Noterliğinin 13.10.201-15 tarih ve ... yevmiye nolu ihtarnamesi ile sözleşmeyi süresinden önce ve haksız olarak fesih ettiği,
İbraz edilen bilirkişi raporu ile davalının sözleşmedeki asgari alım taahhüdünü ihlal ettiği, ihlal edilen dönem sonrası mal verilmeye devam olunmuş ise önceki dönem yönünden asgari alım taahhüdünün ihlaline ilişkin cezai şart istenemez ise de akdin haksız olarak davalı tarafından feshedildiği fesih dönemine ilişkin asgari alım taahhüdünün yerine getirilmemiş olması halinde bu dönem için cezai şart istenebileceğinden davalı tarafın 13.10.2015 tarihli Noter ihtarından sonraki kalan sözleşme süresi için eksik alımları için talep edilebilecek KAR MAHRUMİYETİ Tutarının (USD)= 47.888.92 USD olduğu taleple bağlı kalınarak 1000 USD nin kabulü gerektiği kanaatine varılarak aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle;
1-Davanın taleple bağlı kalınarak KABULÜ ile 1.000-USD'nin temerrüt tarihi olan 15/10/2015 tarihinden itibaren 3095 sayılı yasanın 4a maddesi uyarınca işleyen USD cinsi mevduatından en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
2-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Harçlar Tarifesi gereğince hesap olunan 241,19-TL nispi karar harcından davacı tarafından peşin yatırılan 60,54-TL harcın mahsubu ile bakiye 180,65-TL harcının davalıdan alınarak hazineye gelir kaydına,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Ücret Tarifesi gereğince hesaplanan 3.530,80-TL nispi vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
4-Davacı tarafından yapılan 89,74-TL ilk gider, 3.000-TL bilirkişi, 200-TL tebligat ve müzekkere gideri olmak üzere toplam 3.289,74-TL Yargılama giderinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
5-HMK. 333. md. uyarınca davacı tarafından yatırılan ve bakiye kalan gider avansının kararın kesinleşmesi sonrası talebi halinde davacıya iadesine,
Dair, davacı vekilinin yüzüne karşı davalının yokluğunda, kararın taraflara tebliğinden itibaren 2 haftalık süre içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesine istinaf nezdinde temyizi kabil olmak üzere verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.15/02/2022

Katip ...
¸e-imzalıdır

Hakim ...
¸e-imzalıdır