Mahkemesi :İş Mahkemesi


KARAR


Dava, davacının ... İlçe Emniyet Müdürlüğünde 1996-16.04.2014 tarihleri arasında çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak davanın kabulü ile 01.07.1996-16.04.2014 tarihleri arasında çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar avukatları tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor ve dosya okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
Dava, 506 sayılı SSK m. 79/10 hükmüne uygun olarak açılmış; bildirimsiz geçen hizmetlerin tespiti hakkındadır. Bu tür davaların kamusal niteliği nedeniyle, çalışma iddiasının gerçeğe uygun olup olmadığının, mahkemelerce özel bir duyarlılıkla araştırılması gereklidir.
İnceleme konusu davada; Davanın kabulü yönündeki ilk hüküm Dairemizin 10.04.2017 tarihli ilamıyla lojman yönetimine ait bütün kayıt ve defterlerin istenilmesi, davacının hangi tarihlerde lojmanda hangi tarihlerde emniyet müdürlüğünde çalıştığının ve günde kaç saat çalıştığının tespit edilmesi gerektiği yönünden bozulmuş, mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama neticesinde davanın kabulüne karar verilmiş ise de mahkeme hükmü eksik araştırma ve incelemeye dayalıdır.
Somut davada; davacı hem İlçe Emniyet Müdürlüğünde çaycılık ve temizlik yaptığını hem de polislerin ikamet ettiği lojmanın merdiven temizlik işlerini yaptığını, lojman yönetiminden ücretini aldığını iddia etmiş, davacı vekili 10.02.2016 tarihli celsede sadece ilçe emniyet müdürlüğünde geçen çalışmaların tespitini istediğini belirtmiştir. ... İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından temizlik işleriyle, 12.12.1985-15.02.2011 tarihleri arası teknisyen yardımcısı ..."ın, 02.11.2010-23.06.2011 tarihleri arasında teknisyen yardımcısı ..."nin, 08.08.2011-20.05.2014 tarihleri arasında teknisyen yardımcısı ..."in görevli olduğu, bu görevliler haricinde 03.03.2010 tarihinden itibaren de ... İl Emniyet Müdürlüğünce yapılan hizmet alımı ihalesini kazanan Kürşat Turizm Ltd. Şti. çalışanı ..."ün temizlik görevlisi olarak çalıştığı bildirilmiştir. Ayrıca dosya içerisinde bulunan lojman karar defterinden ve gider pusulalarından lojman yönetimi tarafından davacıya temizlik hizmeti karşılığında ödeme yapıldığı anlaşılmaktadır.
6100 sayılı HMK 119/1-e maddesi gereğince davacının, iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetlerini bildirmek, 194 maddesi gereğince de taraflar, dayandıkları vakıaları, ispata elverişli şekilde somutlaştırma yükümlülüğü vardır. Tarafların, dayandıkları delilleri ve hangi delilin hangi vakıanın ispatı için gösterildiğini açıkça belirtmeleri zorunludur.
Bir davada soyut veya genel hatlarıyla bir iddiayı ortaya koymak yeterli değildir. Aynı zamanda bu iddiaların, ispata elverişli hale getirilerek zaman, mekân ve içerik olarak somutlaştırılması gerekir. En azından iddianın araştırılabilmesine yönelik somut bilgi ve açıklamaların sunulması gerekir. İddia somutlaştırıldıktan sonra hâkim ve karşı taraf, bunun üzerinden savunma ve yargılama yapabilecektir. Soyut iddialar ve vakıalar üzerinden değerlendirme yapılması mümkün değildir.
Somutlaştırma yükü, genel anlamda tarafların açıklama ödevinin bir parçası ve layihalar teatisi aşamasındaki tezahür şeklidir. Somutlaştırma yükü, basit yargılama ve kendiliğinden araştırma ilkesinin uygulandığı davalarda da geçerlidir.
HMK 31 maddesi gereğince, hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim, HMK 31 maddesi ve 119/1-e maddesi gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Bu nedenle mahkemece öncelikle davacıya tam olarak talebi açıklattırılmalı, işe başlama ve işi bırakma tarihleri net olarak tespit edilmeli, hangi işlerde çalıştığı, görev tanımının ne olduğu, çalışma arkadaşlarının kimler olduğu, kimin emir ve talimatı altında çalıştığı,ücretini nasıl aldığı, çalışma şeklinin nasıl olduğu hususlarında beyanı alınarak ve eksik hususlar davacıya açıklattırılarak dava konusu somutlaştırılmalı, hangi tarihlerde lojmanda, hangi tarihlerde ilçe emniyet müdürlüğünde çalıştığı veya her iki yerde de aynı tarihlerde çalışılmış ise hangi işveren nezdinde kaç saat çalışıldığı tespit edilmeli, bu şekilde çalışmanın tam zamanlı mı yoksa kısmi zamanlı mı olup olmadığı, çalışmaya ara verilip verilmediği belirlenmeli, davacının ilçe emniyet müdürlüğünde geçen çalışmalarının tespitini talep ettiği de gözetilmek suretiyle çalışmaların hangi işveren nezdinde geçtiği belirlenmeli, ilçe emniyet müdürlüğünde çay ve temizlik işlerine bakan diğer çalışanlar ile birlikte aynı işte nasıl çalıştığı ve yürüttüğü davacıya açıklattırılmalı, lojman yönetimi nezdinde de çalıştığının iddia edilmesi halinde işveren lojman yönetimi olacağından, usülünce davaya dahil edilerek husumet yöneltilmeli, lojman yönetiminden yapılan ödemelerin ne için yapıldığı ve ne kadar süreye tekabül ettiği araştırılmalı, önceki bozma kapsamında tüm süreyi kapsayan birim amirleri ile davalı iş yerinde çalışanlar re’sen tespit edilerek tanık olarak dinlenilmeli, tanık beyanları arasında çelişki oluşması halinde çelişki giderilmeli, bu şekilde çalışmanın varlığı ve kapsamı net bir şekilde belirlenmeli, toplanan deliller değerlendirilmek suretiyle karar verilmelidir.
Mahkemece yukarıda belirtilen hukuki ve maddi olgular göz önünde bulundurulmaksızın eksik inceleme ve araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmiş olması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 24.04.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.