Danıştay 4. Daire 1988/3360 Esas 1990/238 Karar Sayılı İlamı

Daire : DÖRDÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1990
Karar No : 238
Esas Yılı : 1987
Esas No : 3360
Karar Tarihi : 23/01/990

BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ İÇİN GEREKEN MASRAFIN SÜRESİNDE ÖDENMEDİĞİ SÜREDE İSTENMEDİĞİNDEN BAHİSLE DAVANIN REDDEDİLEMEYECEĞİ HK.
Uyuşmazlık; Yükümlü şirketin 1972 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen rapora dayanılarak ikmalen ve re'sen saptanan matrah farkları üzerinden salınan gelir (stopaj) vergisi ile kesilen kaçakçılık cezasını; değişiklikle onayan Vergi Mahkemesi kararının, bozulması isteminden ibarettir.
Yükümlü şirket adına re'sen saptanan matrah farkı üzerinden salınan kaçakçılık cezalı tarhiyatı matraha indirim yapmak suretiyle değişiklikle onayan vergi mahkemesi kararının bu kısmına taraflarca yöneltilen temyiz istemlerinde, söz konusu kararın dayandığı gerekçeler karşısında isabet görülmemiştir.
İkmalen matrah farkları üzerinden yapılan tarhiyata karşı yükümlüce yöneltilen temyiz istemine gelince; mahkemece şirketin bu matrah kalemleri ile ilgili olarak ileri sürdüğü iddiaların tespiti amacıyla yaptırılmasına gerek gördüğü bilirkişi incelemesi için gerekli masrafın şirketçe verilen müddet içinde mahkeme veznesine yatırılmaması ve ek süre talebinde de bulunulmaması nedeniyle iddiaların kanıtlanamadığı gerekçesiyle ikmalen matrah farklarına ilişkin tarhiyat incelenmeksizin reddedilmiştir.
İdari yargı sisteminde re'sen araştırma ilkesi esastır. Bu ilke 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20.maddesinde; Danıştay, İdare ve Vergi Mahkemelerinin bakmakta oldukları davalara ait her türlü incelemeleri kendiliklerinden yapacaklarının hükme bağlanması suretiyle açıklanmıştır.
Bilirkişi incelemesi içinse 2577 sayılı Kanunun 31.maddesiyle Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa gönderme yapılmıştır. Bu Kanunun 275.maddesinde, mahkemenin çözümü özel veya teknik bir bilgiyi gerektiren hallerde bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar vereceği, hakimlik mesleğinin gerektirdiği genel ve hukuki bilgi ve çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişi dinlenemeyeceği hükmüne yer verildikten sonra aynı Kanunun 415.maddesinde ise, re'sen icrası emrolunan muamelenin istilzam ettiği masrafı iki taraftan birinin veya her ikisinin tediye etmesine karar verilerek bunun için takdir olunacak meblağın mahkeme kalemine tevdi olunacağı, tayin olunan müddet içinde işbu muameleye ait masraf tediye olunmaz ise ileride icap edenlerden istifa olunmak şartıyle Devlet hazinesinden tediye olunmasına karar verilebileceği hükme bağlanmıştır.
Bu hükümler uyarınca vergi mahkemesince ikmalen matrah farkları için ileri sürülen iddiaların şirketin defter ve belgeleri üzerinden incelenerek bir çözüme ulaşabilmesi için öncelikle, defter ve belgelerin mahkemece incelenmesi yoluna gidilmesi, bu suretle bir sonuca ulaşmanın mümkün olmaması halinde ise bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilerek bu iş için gereken masrafın öncelikle tarafların birinden ve ya her iki taraftan birden istenilmesi, bu mümkün olmadığı, takdirde ise masrafın ileride haksız çıkandan alınmak üzere Devlet hazinesinden karşılanması gerekmektedir.
Bu nedenle vergi mahkemesince yasaların bu açık hükümlerine rağmen,bilirkişi incelemesi için gereken masrafın yükümlü şirketçe süresinde ödenmediği ve ek süre isteminde de bulunulmadığı gerekçesiyle, iddiaların kanıtlanamadığı kabul edilerek, ikmalen tarhiyata ilişkin davanın reddedilmesinde yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle vergi dairesi temyiz isteminin reddine, yükümlü temyiz isteminin re'sen tarhiyat için reddine, ikmalen tarhiyat için kabulüne Vergi Mahkemesi kararının ikmal tarhiyata ilişkin hüküm fıkra sının yeniden inceleme yapıldıktan sonra karar verilmek üzere bozulmasına karar verildi.