Danıştay 10. Daire 2020/1471 Esas 2022/2904 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2020/1471
Karar No : 2022/2904

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Bakanlığı / ANKARA
VEKİLİ : Av. …

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Nakliyat Petrol San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_ÖZETİ : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdare Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, Irak Kredisi Programı kapsamında 25/02/1994 tarihinde kullandırılmış olan kredilerin 6824 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yeniden yapılandırılması talebi üzerine, … Bankası (…) A.Ş. tarafından söz konusu borcun miktarı ve ödeme koşulları hakkında Hazine Müsteşarlığı'nın talimatları doğrultusunda tesis edilen … tarih ve … sayılı işlem ile söz konusu borcun 721.777,86 USD olarak belirlenmesine ilişkin hesap cetvelinin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla, davacının borcunun 6824 sayılı Kanun kapsamında yeniden yapılandırılmış tutarının tespiti amacıyla alınan ve davacı şirketin toplam borcunun 545.617,85 ABD Doları olduğunu belirten 28/12/2018 tarihli bilirkişi raporunun hükme esas alınabilir nitelikte bulunduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin 176.160,01 USD'lik kısmının iptaline, 545.617,85 USD'lik kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesince, istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve dilekçelerde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
I. Davalı idare tarafından, usule ilişkin olarak, yetkili yargı yerinin … İdare Mahkemesi olduğu, davanın süresinde açılmadığı, esasa ilişkin olarak, 6284 sayılı Kanun'un 3. maddesi, 11. fıkrası uyarınca Birleşmiş Milletler Tazminat Komisyonu tarafından ödenen tazminatın daha önce faiz borçlarından mahsup edilmiş olmasından dolayı yapılandırma çerçevesinde dikkate alınmadığı, hesaplamanın anaparanın Yİ-ÜFE aylık değişim oranları uygulanarak güncel değerinin ortaya çıkarılmak suretiyle yapıldığı ileri sürülmektedir.
II. Davacı tarafından, Mahkeme kararında ABD doları cinsinden hüküm kurulmasının hukuka aykırı olduğu, 08/03/2017 tarihindeki Merkez Bankası dolar satış kuru esas alınarak Türk Lirası cinsinden hüküm kurulması gerektiği ileri sürülmektedir.

SAVUNMANIN_ÖZETİ : Taraflarca savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin kabul edilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; Irak'ta devlet kuruluşlarına nakliye hizmeti veren (hizmet ihracı yapan) davacı şirketin, Körfez Krizi nedeniyle alacaklarını tahsil edemediği, benzer durumda bulunan başka şirketlerin de bulunduğu, bunun üzerine sorunun çözümü için bir dizi tedbirlerin ve uygulamaların devreye sokulduğu, akabinde davacı şirketin ihracattan tahsil edemediği tespit edilen alacağına istinaden teminat karşılığında 25/02/1994 tarihinde …'tan kredi sözleşmesi imzalayarak 462.775,07 USD döviz kredisi kullandığı, 19/01/2001 tarihinde Birleşmiş Milletler Tazminat Komisyonu'ndan davacı şirket adına kullandırılan kredi borcuna ödenmek üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na 201.503,00 USD ödeme yapıldığı, 08/03/2017 tarihinde yürürlüğe giren 6824 sayılı Kanun uyarınca davacı şirket tarafından anılan kredi borcunun yapılandırılması istemiyle 26/04/2017 tarihinde davalı idareye yapılan başvuru üzerine … tarih ve … sayılı işlem ile davacı şirketin yapılandırma sonrası toplam borcunun 721.777,86 USD olarak hesaplandığı, anılan işlemin iptali istemiyle de bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
6824 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 3. maddesi, 1. fıkrasında, "Geliştirme ve Destekleme Fonundan kullandırılan Irak Programı Kredilerinden, Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (Banka) tarafından takip edilen alacak aslı ile bu alacak aslına ilişkin hesaplanan faiz, zam ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar yerine bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu maddede belirtilen süre ve şekilde tamamen ödenmesi şartıyla, alacak asıllarına bağlı faiz, zam ve gecikme zammı gibi fer’i alacakların tahsilinden vazgeçilir." hükmüne; 2. fıkrasında, "Bu madde kapsamında, ödenmemiş alacağın sadece faiz, zam ve gecikme zammı gibi fer’i alacaktan ibaret olması hâlinde faiz, zam ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar tahsil edilir..." hükmüne; 5. fıkrasında, "Bu madde hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen ayın sonuna kadar Bankaya başvuruda bulunmaları ve madde kapsamında ödenecek tutarları, ilk taksiti bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen ikinci aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödemeleri şarttır. Bu maddeye göre ödenecek taksitlerin ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması hâlinde süre izleyen ilk iş günü mesai saati sonunda biter..." hükmüne; 11. fıkrasında, "Bu madde kapsamına giren alacaklara karşılık bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş olan tutarlar ile bu madde kapsamında tahsil edilen tutarlar red ve iade edilmez." hükmüne; 12. fıkrasında, "Bu maddenin uygulanması sırasında ortaya çıkabilecek ihtilafların giderilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemeye Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir." hükmüne yer verilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 31. maddesinin bilirkişi konusunda yollama yaptığı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 266. maddesinde, "Mahkeme, çözümü hukuk dışında, özel veya teknik bilgiyi gerektiren hâllerde, taraflardan birinin talebi üzerine yahut kendiliğinden, bilirkişinin oy ve görüşünün alınmasına karar verir. Ancak genel bilgi veya tecrübeyle ya da hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukukî bilgiyle çözümlenmesi mümkün olan konularda bilirkişiye başvurulamaz." düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
I. Davalı İdarenin Temyiz İstemi Yönünden:
İdare Mahkemesince uyuşmazlığın çözümü için yaptırılan bilirkişi incelemesi neticesinde tanzim edilen 28/12/2018 tarihli raporda, BM Tazminat Komisyonu tarafından 19/01/2001 tarihinde yapılan ödemenin önemli bir kısmının birikmiş faiz borcundan tenzil edilmesinin 6824 sayılı Kanun’un 3. maddesinde belirtilen hesaplama şekline uygun olmadığı, söz konusu Kanun’un anılan maddesinde belirtildiği şekilde alacak asıllarına bağlı faiz alacaklarının tahsilinden vazgeçilmesinin esas olduğu, buna karşılık hesaplama yapılırken BM Tazminat Komisyonu tarafından yapılan 201.503,00 ABD Dolarlık ödemenin 176.317,15 ABD Dolarlık kısmının doğrudan doğruya faiz alacağına mahsup ederek kalan 24.980,00 ABD Dolarlık kısmının anapara alacağından tenzil edildiği, bu uygulamanın doğru bir uygulama olarak değerlendirilemeyeceği belirtilmiş ise de, 6824 sayılı Kanunun 3. maddesi, 11. fıkrası uyarınca, bu madde kapsamına giren alacaklara karşılık maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilmiş olan tutarları ret ve iade edilememektedir.
Bu durumda, alacak aslına ilişkin hesaplanan faiz, zam ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar yerine bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak yapılan hesaplamada ve bu hesaplama sonucu tesis edilen dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan, İdare Mahkemesince bilirkişi incelemesi yaptırılmış ise de, hakimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgi dahilinde mevzuatın uygulanması suretiyle çözümlenebilecek nitelikte bulunan uyuşmazlığın çözümü için bilirkişiye başvurulmasına gerek bulunmamaktadır.
Bu itibarla, Bölge İdare Mahkemesince, bilirkişi incelemesi neticesinde hazırlanan rapor esas alınmak suretiyle dava konusu işlemin kısmen iptali, davanın kısmen reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabul edilerek davanın reddine karar verilmesi gerekirken, istinaf başvurusunun reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
II. Davacının Temyiz İstemi Yönünden:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Yukarıda aktarılan gerekçelerle dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık bulunmadığından, davacı tarafından sunulan dilekçesinde ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin REDDİNE,
2. Davalı idarenin temyiz isteminin KABULÜNE,
3. …İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurularının reddine ilişkin temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdare Dava Dairesine gönderilmesine, 30/05/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.