Danıştay 2. Daire 2021/14365 Esas 2022/2850 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/14365
Karar No : 2022/2850

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Valiliği
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...Enj. ve Mad. İnş. İşl. T.A.Ş.
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesince verilen ...günlü, E:..., K:...sayılı kararın, iptale ilişkin kısmının davalı idarece dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, ...Mahallesi ...ada ...nolu parselin 8.500,00 m²’sinin 01/01/2003-14/06/2005 tarihleri arasında, 8.000 m²’sinin ise 15/06/2005-15/08/2005 tarihleri arasında fabrika alanı ve montoj sahası yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiği gerekçesiyle toplam 496.854,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin ...günlü, ...sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : Danıştay Onuncu Dairesinin 30/03/2017 günlü, E:2016/12893, K:2017/1753 sayılı bozma kararına uyularak verilen ...İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; Mahkemelerinin ...günlü, E:..., K:...sayılı kararının Danıştay Onuncu Dairesinin 09/04/2014 günlü, E:2013/3795, K:2014/2233 sayılı kararıyla, ''dava konusu taşınmaza komşu olan ...ada ...parselde bulunan 250.00 m² yüzölçümlü taşınmazın davalı idarece 09.07.2005 tarihinde yıllık 8.750.00 TL bedelle dava dışındaki başka bir şirkete 3 yıllığına kiralandığı görülmekle birlikte, ecrimisil hesaplanırken öncelikle işgal edenin bu tür bir yeri serbest piyasada kiralaması halinde rayiç kiranın ne olacağının belirlenmesi ve işgal edenin elde ettiği yararın gözetilmesi gerektiğinden, anılan yere ilişkin rayiç kira bedeli de göz önüne alınarak'' ek rapor tanzim edilmesi gerekçesiyle bozulması üzerine Mahkemece alınan ek bilirkişi raporunda, "ilk raporda söz konusu işgal tarihlerine göre yapılan hesaplama sonucu toplam 281.017,50 TL ecrimisil bedelinin kullanım şekline, alanın büyüklüğüne ve tahakkuk ettirildiği döneme ilişkin piyasa rayiçlerine uygun olduğu'' şeklinde görüş bildirildiği gerekçesiyle dava konusu ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin 215.836,50-TL'lik kısmının iptaline, 281.017,50-TL'lik kısmına yönelik davanın reddine, karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, iki kez temyiz aşamasında bozulmasına rağmen mahkemece bozmaya uyma kararı verilmesine karşın gereği yerine getirilmeyerek önceki kararlar ile aynı şekilde karar verildiği, yüksek mahkeme kararına uyulmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, ...mahallesi ...ada ...nolu parselin 8.500,00 m²’sinin 01/01/2003-14/06/2005 tarihleri arasında, 8.000,00 m²’sinin ise 15/06/2005-15/08/2005 tarihleri arasında fabrika alanı ve montoj sahası yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiği gerekçesiyle toplam 496.854,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin ...günlü ve ...sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine fuzuli şagilden, bu Kanunun 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 4. maddesinde, "ecrimisil", Hazine taşınmazının, İdarenin izni dışında gerçek veya tüzel kişilerce işgal veya tasarruf edilmesi sebebiyle, İdarenin bir zarara uğrayıp uğramadığına veya işgalcinin kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın İdarece talep edilen tazminat; "fuzuli şagil" ise, kusurlu olup olmadığına bakılmaksızın, Hazine taşınmazının zilyetliğini, yetkili idarenin izni dışında eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu malı kullanan veya tasarrufunda bulunduran gerçek veya tüzel kişiler olarak tanımlanmıştır.
6100 sayılı Kanun'un 282. maddesinde; "Hakim, bilirkişinin oy ve görüşünü diğer delillerle birlikte serbestçe değerlendirir." hükmü yer aldığından; sunulan bilirkişi raporunun hükme esas alınabilecek yeterlikte olmaması veya taraflarca yapılan itirazları karşılamaması halinde bilirkişilerden ek rapor istenilebileceği veya yeniden bilirkişi incelemesi yaptırılabileceği gibi verilen rapor dikkate alınmadan uyuşmazlığın çözümüne engel bir düzenlemenin bulunmadığı da açıktır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, ...Mahallesi ...ada ...nolu parselin 8.500,00 m²’lik kısmının 01/01/2003-14/06/2005 tarihleri arasında, 8.000 m²’lik kısmının ise 15/06/2005-15/08/2005 tarihleri arasında fabrika alanı ve montoj sahası yapılmak suretiyle fuzulen işgal edildiği gerekçesiyle toplam 496.854,00 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin ...günlü, ...sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan davada;
1-.... İdare Mahkemesince verilen ...günlü, E:...K:...sayılı kararla, mahkemelerince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor hükme alınmak suretiyle dava konusu işlemin 215.836,50 TL'lik kısmının iptaline, 281.017,50 TL'lik kısmı için davanın reddine karar verildiği;
2- Anılan kararın davalı idare tarafından temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 09/04/2014 günlü, E:2013/3795, K:2014/2233 sayılı kararıyla, dava konusu taşınmaza komşu ...parsel sayılı taşınmaza ilişkin, davalı idare ile dava dışı şirket arasında düzenlenen ve dava konusu işleme emsal oluşturabilecek nitelikteki 19/07/2005 günlü kira sözleşmesi yapıldığı, bu kira sözleşmesi ile rayiç kira bedeli artık ortaya çıkmış bulunduğundan, anılan yere ilişkin rayiç kira bedeli de gözönüne alınarak yapılacak inceleme sonucu düzenlenecek ek bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle karara bağlanması gerektiği gerekçesiyle iptale ilişkin kısmının bozulduğu;
3- Bozma kararı sonrasında .... İdare Mahkemesince bozmaya uyulmak suretiyle ...günlü E:..., K:...sayılı kararla ek rapor aldığı, emsal kira bedelinden fikir bazında yararlanıldığı belirtilen ek rapora göre önceki kararında belirlediği tutarlar üzerinden işlemin 215.836,50 TL'lik kısmının iptaline, 281.017,50 TL'lik kısmı için ise davanın reddine karar verildiği;
4- Anılan kararın davalı idare tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 30/03/2017 günlü E:2016/12893, K:2017/1753 sayılı kararıyla, Dairenin 09/04/2014 günlü, E:2013/3795, K:2014/2233 sayılı bozma kararıyla belirlenen dava konusu taşınmaza emsal oluşturabilecek rayiç kira bedeli üzerinden hesaplama yapılarak karar verilmesi gerekirken, belirlenen emsal gözönüne alınmaksızın karar verildiği gerekçesiyle iptale ilişkin kısmının tekrar bozulduğu;
5- Bozma kararı sonrasında .... İdare Mahkemesince ...günlü, E:..., K:... sayılı bozmaya uyularak verilen kararla, bozma kararının gerekleri yerine getirilmeden, davalı idare tarafından istenen ecrimisil dönemi içerisinde olan ve kararda belirtilen emsal kira bedeli gözönüne alınmaksızın önceki kararında belirlediği tutarlar üzerinden işlemin 215.836,50 TL'lik kısmının iptaline, 281.017,50 TL'lik kısmı için ise davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlıkta, davalı idare tarafından dava konusu taşınmazın işgali nedeniyle piyasa rayiçleri dikkate alındığı belirtilerek 2005 yılı 1 m²'lik ecrimisil değerinin 26,40 TL olarak hesaplandığı, Danıştay bozma kararında belirtilen, dava konusu taşınmaza komşu ...parsel sayılı taşınmaza ilişkin, davalı idare ile dava dışı şirket arasında düzenlenen ve dava konusu taşınmaza emsal oluşturabilecek nitelikteki 250,00 m²’lik depo yeri olarak kullanılan ilk yıl kira bedeli 8.750,00 TL olan 19/07/2005 günlü, kira sözleşmesi ile dava konusu taşınmazın 2005 yılı 1 m²'lik kira bedeli değerinin 35,00 TL olarak belirlendiği, .... İdare Mahkemesine yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonrasında sunulan bilirkişi raporlarında ise dava konusu taşınmazın 2007 yılı aylık kirasının piyasa rayiçlerine göre 12.000,00 TL olabileceği görüşü ile 2005 yılı 1 m²lik ecrimisil değerinin yaklaşık 15,00 TL olarak hesaplandığı, bozma kararında ...parselin kira bedelinin emsal bedel oluşturduğunu bu tutarın esas alınması gerektiği belirlendiği ve mahkemece bozma kararına uyularak karar verilmesine rağmen bozma gerekleri yerine getirilmeyerek Danıştay bozma kararlarında belirtilen emsalin dikkate alınmadığı anlaşılmaktadır.
Dava konusu taşınmazın bakılmakta olan uyuşmazlıktan daha sonraki döneme tekabül eden 16/08/2005-22/01/2009 tarihleri arasında davacı tarafından işgal edildiğinden bahisle düzenlenen ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali talebiyle açılan davada; .... İdare Mahkemesince işgal konusu taşınmaza komşu ...parsel sayılı taşınmaza ilişkin olarak imzalanan 09/07/2005 günlü kira sözleşmesindeki bedel esas alınarak düzenlenen bilirkişi raporuna dayanılarak verilen karar, Danıştay Onuncu Dairesinin 30/03/2017 günlü, E:2016/13510 K:2017/1755 sayılı kararı ile onanmış, tarafların karar düzeltme istemleri de aynı Dairenin 24/10/2019 günlü, E:2017/1939, K:2019/7125 sayılı kararıyla reddedilerek;
Taşınmazın 10/11/2015-08/06/2016 tarihleri arasında 8000,00 m²'sinin fuzulen işgal edildiğinden bahisle 404.472,80 TL ecrimisil istenilmesine ilişkin ...günlü, ...sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan davada; Danıştay Onuncu Dairesinin 24/10/2019 günlü, E:2018/2146, K:2019/7128 sayılı kararı ile kesinleşmiş Mahkeme kararı ile ortaya çıkan bedelin yeniden değerleme oranları uygulanarak güncellenmesi suretiyle davacıdan istenebilecek ecrimisil tutarının hesaplanarak bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine bozma kararına uyularak verilen karar ...Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesince verilen ...günlü, E:..., K:...sayılı kararıy Dairemizin 24/05/2022 günlü, E:2021/17812, K: 2022/2853 sayılı kararı ile onanarak kesinleşmiştir.
İdare Mahkemesi kararının, temyizen incelenmesi neticesinde bozulması üzerine bozma kararına İdare Mahkemesince uyulmasına karar verilmesi halinde, bozma kararının icaplarına göre karar verilmesi gerektiği kuşkusuzdur.
Bu durumda, bozma kararına aykırı olarak 18/01/2016 günlü ek rapor hükme esas alınarak karar verilen İdare Mahkemesi kararının temyiz edilen kısmında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
2. .... İdare Mahkemesince verilen ...günlü, E:..., K:...sayılı kararın, iptale ilişkin kısmının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Yasa'nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 24/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.