Danıştay İdare Dava Daireleri Kurulu 2021/1463 Esas 2022/1776 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2021/1463
Karar No : 2022/1776

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (…)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Katı Atık Yönetimi ve Enerji San. ve Tic. A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Altıncı Dairesinin 04/11/2020 tarih ve E:2019/13569, K:2020/10383 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı ile davalı idare arasında 23/12/2013 tarihinde imzalanan "KÜKAB Katı Atık Toplama, Taşıma ile EKAY Ek Tesisleri Yapımı ve Tesislerin İşletilmesi İmtiyaz Sözleşmesi" uyarınca, “Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin” yapımı ve işletilmesi, atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması, geri dönüşümü ve bertarafına dair iş kapsamında, davacının Entegre Katı Atık Yönetim (EKAY) Ek Tesislerinin yapımına başlamadığından bahisle, anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca toplam 123.161,94 TL para cezası verilmesine, bu para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 16/01/2017 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına ilişkin …. tarih ve … sayılı Kütahya İli Yerel Yönetimler Katı Atık Bertaraf Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (KÜKAB) kararının ve bu işlemin sonuçları olabilecek gecikme cezasının tahsili ve kesin teminatın irat kaydedilmesi kararlarının iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Altıncı Dairesinin 04/11/2020 tarih ve E:2019/13569, K:2020/10383 sayılı kararıyla;
Entegre atık yönetimi kavramının; atık önleme, atık üretiminin azaltılması, atıkların kaynağında ayrıştırılması, yeniden kullanımı, geri kazanımı, enerjiye dönüştürülmesi ve bertarafı hususlarını içerdiği, atıkların çevreye ve insan sağlığına zararlarının azaltılabilmesi için, atıkların geri dönüşümü ve bertarafı suretiyle atık miktarının en aza indirilmesi ve dolayısıyla, düzenli depolama yapılacak atık miktarının en düşük seviyede gerçekleştirilmesinin atık yönetiminin temelini oluşturduğu,
Dava konusu uyuşmazlığa ilişkin imtiyaz sözleşmesi ile atıkların kaynağında ayrı toplanması, EKAY ek tesislerine ayrı şekilde taşınması, değerlendirilebilen atıkların ayrıştırılması, geri dönüşüm ve geri kazanıma tabi tutulması, değerlendirilemeyen nihai atıkların düzenli depolama tesisinde depolanarak bertaraf edilmesi, kül ve cüruf ile küçük çaplı inşaat/yıkıntı atıklarının çevre mevzuatına uygun biçimde bertaraf edilmesi, ilk etapta en az 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek kapasitede biyogaz tesisinin kurulması, elde edilen biyogazı elektrik ve ısı enerjisine çevirecek, kurulu gücü en az 5 (beş) mw kapasitede kojeneratif enerji santralinin kurulması, biyobozunur (organik) atıkların enerji potansiyelinin anaerobik yöntemle biyogazlaştırılması ve biyogazlaştırma sonucunda elde edilen biyogazın, elektrik ve ısı enerjisine dönüştürülmesi, biyogaz tesisinde fermantasyon işlemleri sonucunda açığa çıkan çürütülmüş artıktan kompost (toprak iyileştirici) üretilmesi, değerlendirilemeyen ve depolanacak olan atık miktarının, organik atıklar için toplanan organik atıkların %25’ini, ambalaj atıkları için toplanan ambalaj atığının %10’unu, toplanan katı atıkların toplam miktarının (kül hariç) %30’unu geçmemesine yönelik çalışma yapılması ve ilgili yönetmeliklerin öngördüğü düzenli depolamaya kabul oranlarının altına indirilmesinin amaçlandığı,
Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerinin birer idari sözleşme olduğu, bu sözleşme ile kamu hizmetinin idarenin gözetimi ve denetimi altında kurulması ve işletilmesinin amaçlandığı, sözleşmenin tarafları arasında çıkacak uyuşmazlıkların, imtiyaz sözleşmesinde yer alan hükümlere göre çözümlenmesi gerektiği, imtiyaz sahibinin, kamu hizmetini imtiyaz sözleşmesinde belirlenen kurallara uygun olarak yapma ve yürütme yükümlülüğü bulunduğu,
Davanın; para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin kısmı ile ilgili olarak;
Anılan imtiyaz sözleşmesi uyarınca, EKAY ek tesislerinin teknik şartnamede gösterildiği şekilde sözleşmenin yürürlüğe girmesinden itibaren 30 aylık sürede yapılması gerektiği, ilk etapta en az 100.000 (yüz bin) ton biyobozunur (organik) atık işleyecek kapasitede biyogaz tesisinin modüler olarak kurulacağı, kurulu gücü en az 5 (beş) mw kapasitede kojeneratif enerji santralinin ise ilave kojenerasyon ünitesi kurulması için planlama yapılarak kurulacağı, yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde mücbir sebepler ve süre uzatımı gerektiren haller dışında iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlanılmaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, idarenin; yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek EKAY ek tesislerinin yapımına başlanmasını talep edeceği, ayrıca idarenin yükleniciye geciktiği her takvim günü için 500 TL para cezası uygulayacağı, yüklenicinin 2. ihtara da uymaması halinde başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmeyi feshederek kesin teminatı irat kaydedeceğinin anlaşıldığı,
Olayda; KÜKAB'ın … tarih ve … sayılı işlemi ile EKAY ek tesislerinin yapımına başlanılmadığından bahisle anılan sözleşmenin 6.3.2. maddesi uyarınca davacıya 30 gün içerisinde EKAY ek tesislerinin yapımına başlaması gerektiğine dair 1. ihtarın yapıldığı, dava konusu işlem ile 6.3.2. maddesi uyarınca 2. ihtarın yapıldığı,
Ancak, imtiyaz sözleşmesinin 6.3.2. maddesi uyarınca yüklenici tarafından yer teslimini izleyen 3 ay içerisinde iş programında öngörülen biçimde tesislerin yapımına başlanılmaması veya sözleşme ve ekleri çerçevesinde yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde, idarenin yükleniciye 30 gün süreli 1. ve 2. ihtarları çekerek EKAY ek tesislerinin yapımına başlanmasını istemesi, 30 gün süreli iki ihtara da uyulmaması halinde 2. kez yapılan ihtardan sonra başka bir ihtara gerek kalmaksızın sözleşmenin feshi yoluna gidilmesi gerekirken, dava konusu işlem ile 30 gün içerisinde tesislerin yapımına başlanılması gerektiğine dair 2. ihtarın yapılmadığı ve para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine karar verildiği anlaşıldığından, tesislerin yapımına başlanması için ikinci kez 30 günlük süre verilmeksizin para cezasının 2. ihtar olarak kabul edilmesi suretiyle dava konusu işlem ile sözleşmenin feshedilmesinde, anılan sözleşme hükümlerine uyarlık görülmediği,
Davanın; 123.161,94 TL para cezası verilmesine, para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 16/01/2017 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal faiz uygulanmasına ilişkin kısmı ile ilgili olarak;
Dairelerinin E:2019/2504 sayılı dosyasında davalı tarafından verilen 18/10/2017 tarihli cevap dilekçesinde, kapatılan Danıştay Ondördüncü Dairesinin 06/04/2017 tarih ve E:2016/11772 sayılı kararı uyarınca, … tarih ve … sayılı dava konusu işlemin geri alındığı belirtildiğinden, KÜKAB'ın … tarih ve … sayılı işlemi ile dava konusu para cezasının verildiği dönemi de kapsayacak şekilde para cezası verildiği de dikkate alındığında, dava konusu işlemin davalı idare tarafından geri alındığı sonucuna varıldığı ve bu durumda, dava konusu para cezası bakımından davanın konusunun kalmadığı,
Davanın; sözleşmenin feshinin sonuçları olabilecek gecikme cezasının tahsili ve kesin teminatın irat kaydedilmesine ilişkin kısmına gelince;
Davacı hakkında gecikme cezasının tahsili ve kesin teminatın irat kaydedilmesine ilişkin herhangi bir işlem tesis edilmediği, anılan işlemin ileride tesis edilecek işleme yönelik uyarı niteliğinde ön bildirim işlemi olduğu, hukuk aleminde kendiliğinden sonuç yaratan idari davaya konu edilebilecek kesin ve yürütülmesi zorunlu işlem olmadığı dikkate alındığında, davanın bu kısmının incelenmesine olanak bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin, para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin kısmının iptaline, 123.161,94 TL para cezası ile para cezasının birlik hesaplarına yatırılmasına veya yüklenicinin hakedişlerinden mahsup edilmesine, para cezasının 16/01/2017 tarihinden sonra yatırılacak tutarlarına yasal kamu faizi uygulanmasına ilişkin kısmı yönünden karar verilmesine yer olmadığına, sözleşmenin feshinin sonuçları olabilecek gecikme cezasının tahsili ve kesin teminatın irat kaydedilmesine ilişkin kısmı yönünden davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, işlemin hukuka uygun olduğu ve para cezasının 2. ihtar olarak uygulanmasına ve başka bir ihtara gerek kalmaksızın imtiyaz sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin kısmının iptali yönünde verilen kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, Danıştay Altıncı Dairesince verilen kararın iptale ilişkin kısmının usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Daire kararının temyize konu kısmının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Danıştay dava dairelerinin nihai kararlarının temyizen incelenerek bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan;
"a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması,
b) Hukuka aykırı karar verilmesi,
c)Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması" sebeplerinden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen kararın iptale ilişkin kısmı usul ve hukuka uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar kararın bu kısmının bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarenin temyiz isteminin reddine,
2.Yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen iptale, kısmen karar verilmesine yer olmadığına, kısmen de davanın incelenmeksizin reddine ilişkin Danıştay Altıncı Dairesinin temyize konu 04/11/2020 tarih ve E:2019/13569, K:2020/10383 sayılı kararının iptale ilişkin kısmının ONANMASINA,
3. Kesin olarak, 16/05/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.