Danıştay 13. Daire 2022/1665 Esas 2022/1878 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/1665
Karar No:2022/1878

TEMYİZ EDENLER : 1. (DAVALI) … Kurumu
VEKİLİ : Av. …

2. MÜDAHİLLER (DAVALI İDARE YANINDA)
2.1. … Yapı İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
2.2. … Sanayi ve Ticaret A.Ş. (İş ortaklığı)
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Zonguldak İl Özel İdaresi Yatırım ve İnşaat Müdürlüğü'nce 10/05/2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı "Zonguldak Devrek Afet Konutları Yapım İşi" ihalesine ilişkin olarak davalı idare yanında müdahil şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu üzerine düzeltici işlem belirlenmesine dair 25/08/2021 tarih ve 2021/UY.II-1580 sayılı Kamu İhale Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; uyuşmazlık konusu ihalenin 10/05/2021 tarihinde açık ihale usulü ile gerçekleştirildiği, ihaleye 35 isteklinin katıldığı, davacı şirketin teklifinin ihaleyi yapan idarece belirlenen sınır değerin altında olması nedeniyle kendisinden aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmasının istenildiği, davacı şirket tarafından yapılan açıklamanın hukuka uygun bulunması üzerine 21/06/2021 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin davacı şirketin üzerinde bırakılmasına karar verildiği, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak ise davalı idare yanında müdahil şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığının belirlendiği, anılan iş ortaklığı tarafından ihale komisyonu kararına karşı itirazen şikâyet başvurusunda bulunulduğu, dava konusu Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvurusuna konu 2., 3., 4., 5. ve 6. iddialar yönünden başvurunun reddine, 1. iddia yönünden ise itirazen şikâyet başvurusunda ileri sürülen hususların yerinde olduğu, bu kapsamda, davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı;
Davacı şirket tarafından, açıklama istenen iş kalemlerinden "Alüminyum Silikon Giydirme Cephe Yapılması" iş kalemi için … Yapı Malzemeleri İnşaat Nakliye Otomotiv Turizm Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.'den (… ) alınan fiyat teklifinin sunulduğu, fiyat teklifi içeriğinde "Alüminyum Silikon Giydirme Cephe Yapılması (m2)" iş kalemine ilişkin 786,00-TL birim fiyata, montaj/işçilik (150,00-TL), nakliye (50,00-TL) kalemlerine ilişkin birim fiyatlara ayrı ayrı yer verildiği, anılan fiyat teklifinde meslek mensubuna ait "Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı'ndaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmadığını beyan ederim." ibaresinin yer aldığı, anılan fiyat teklifinin SMMM tarafından kaşelenerek imzalandığı, fiyat teklifi ekinde fiyat teklifine dayanak 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı'nın (Ek-O.6) sunulduğu, satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer verilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının, tek bir kalem olarak düzenlendiği, dayanak olarak sunulan fiyat teklifinde yer verilen montaj/işçilik, nakliye gibi gider kalemlerini içermediği;
Her ne kadar davalı idarece, aşırı düşük teklif açıklama yazısının ekinde yer verilen standart satış tutarı tespit tutanağının "Ağırlıklı Ortama Birim Satış Tutarı" başlıklı 4. maddesinde yer alan "Fiyat teklifine konu mamul, mal veya hizmete ilişkin olarak, yukarıda belirtilen geçici vergi beyanname dönemindeki 600 yurtiçi satışlar (varsa 601 yurtdışı satışlar) hesabında bulunan kayıtlara ilişkin bilgiler aşağıda olduğu gibidir. (Fiyat teklif kapsamındaki her bir mamul, mal veya hizmete ilişkin ayrı tablo kullanılacaktır.)" ifadesinin, fiyat teklifinde belirtilen maliyet kalemlerine ait tespit tutanağında da aynı şekilde belirleme yapılacağı sonucunu doğurduğu ve aşırı düşük teklif açıklamasında sunulan fiyat teklifleri ile fiyat tekliflerinin yasal dayanağı olan ve ihaleyi yapan idarece istenilmesi durumunda sunulacak olan satış tutarı tespit tutanaklarının içerdiği bilgilerin birbiriyle uyum göstermesinin isteklilerce gerçekçi ve sağlıklı teklif hazırlanıp hazırlanmadığının göstergesi olacağından bahisle, fiyat tekliflerinde kalemler hâlinde belirtilen maliyetlerin aynı şekilde tutanakta da kalemler hâlinde ayrı ayrı açıklanması gerektiği, dolayısıyla satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer verilen bedelin tek başına malzeme bedelini mi, yoksa montaj/işçilik, nakliye dahil bedeli mi içerdiği veya tüm bedelleri içerip içermediğinin anlaşılamadığı, bu itibarla da satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) mevzuata uygun olmadığı tespitine yer verilmiş ise de, mevzuat hükümleri uyarınca, açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması şartının sağlanması gerektiğinin açık olduğu, "Alüminyum Silikon Giydirme Cephe Yapılması (m2)" iş kalemine ilişkin 786,00-TL birim fiyat ile montaj/işçilik, nakliye kalemlerine ilişkin fiyatlara ayrı ayrı yer verildiği, fiyat teklifine dayanak 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı'nda (EK-O.6) ise 700,00-TL ağırlıklı ortalama birim satış tutarına yer verildiği, dolayısıyla birim satış tutarları yönünden değerlendirme yapıldığında mevzuatta aranılan %80 sınırının aşılmadığı, diğer yandan, Kamu İhale Genel Tebliği uyarınca, SMMM'nin üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer alan bilgilerin doğruluğundan sorumlu olduğu, 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı'ndaki (Ek-O.6) ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'lik sınırın altında olmadığının SMMM tarafından beyan edilerek imza ve kaşe ile onaylandığı, bu kapsamda, davacı şirket tarafından yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olduğu;
Bu durumda, fiyat teklifinde kalemler hâlinde belirtilen maliyetlerin aynı şekilde tutanakta da kalemler hâlinde ayrı ayrı açıklanması gerektiğine ilişkin mevzuatta bir hüküm bulunmadığı da göz önüne alındığında, dava konusu Kurul kararının satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer verilen bedelin tek başına malzeme bedelini mi, yoksa montaj/işçilik, nakliye dahil bedeli mi içerdiği veya tüm bedelleri içerip içermediğinin anlaşılamadığından bahisle satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) hukuka uygun olmadığı gerekçesiyle düzeltici işlem belirlenmesine ilişkin kısmında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacı şirketçe sunulan satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) fiyat teklifine konu iş kaleminin tek bir tutar olarak belirtildiği, söz konusu bedelin tek başına malzeme bedelini mi, yoksa montaj/işçilik, nakliye dahil bedeli mi içerdiği veya tüm bedelleri içerip içermediğinin anlaşılamadığı, bu itibarla, fiyat teklifinde beyan edilen montaj/işçilik, nakliye bedellerinin fiyat teklifinin dayanağı olan satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) ile desteklenmediğinden söz konusu tutanağın hukuka uygun olmadığı, bu kapsamda, dava konusu Kurul kararıyla düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülmüştür.
Davalı idare yanında müdahil şirketlerin oluşturduğu iş ortaklı tarafından, davacı şirketin aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olmadığı, satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) belirsizliklerin bulunduğu, ayrı ayrı belirtilmesi gereken kalemlerin tek bir kalem olarak belirtildiği, malzeme, montaj/işçilik ve nakliye bedellerinin ayrı ayrı bildirilmediği, düzeltici işlem belirlenmesine dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, Mahkemece verilen kararda ağırlıklı ortalama birim satış fiyatının yanlış belirlendiği ileri sürülmüştür.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, ihaleyi yapan idarece, açıklama istenen iş kalemleri toplamının 24.842.913,40-TL olduğu, şirketlerince 45 inşaat, 8 tesisat iş kalemi olmak üzere toplam 53 iş kalemine ve 107 analiz girdisine ilişkin açıklama sunulduğu, söz konusu açıklamanın hukuka uygun olduğu, ...'dan alınan fiyat teklifinin ihaleyi yapan idarece istenen analize uygun olduğu, fiyat teklifinin üzerindeki beyandan ve dayanak tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan meslek mensubunun sorumlu olduğu, fiyat teklifi üzerine ayrıca yazılan ibare ile açıklanan SMMM tespitinin montaj ve işçilik maliyetini de kapsadığı, satış tutarı tespit tutanağı ile fiyat teklifi üzerindeki SMMM beyanının birlikte değerlendirilmesi gerektiği, mevzuatta bu beyana ek olarak satış tespit tutanağında önceki satış ile ilgili faturalardaki maliyet bileşenlerine ayrı satır hâlinde yer verilmesine ilişkin bir düzenleme bulunmadığı, isteklilerden kendilerinden istenmeyen hususlarda açıklama yapmalarının beklenemeyeceği, mevzuatta yer almayan ve sınırlandırıcı niteliği haiz olduğu noktasında duraksama bulunmayan yükümlülüğün yorum yoluyla belirlenmesi ve getirilmesinin de mümkün olamayacağı, İdare Mahkemesi kararının usul ve yasaya uygun olduğu savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'İN DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin kabulüne karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemleri hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY:
Zonguldak İl Özel İdaresi Yatırım ve İnşaat Müdürlüğü'nce 10/05/2021 tarihinde açık ihale usulü ile "Zonguldak Devrek Afet Konutları Yapım İşi" ihalesi gerçekleştirilmiş, 21/06/2021 tarihli ihale komisyon kararı ile ihalenin ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi olan davacı şirketin üzerinde bırakılmasına karar verilmiş, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenen davalı idare yanında müdahil şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından yapılan itirazen şikâyet başvurusu sonucunda, 25/08/2021 tarih ve 2021/UY.II-1580 sayılı dava konusu Kurul kararı ile başvuru sahibi iş ortaklığının iddiaları kısmen yerinde bulunarak, davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmiştir.
Bunun üzerine, anılan Kurul kararının davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiğine ilişkin kısmının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "Aşırı düşük teklifler" başlıklı 38. maddesinde, "İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.




İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
Gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. (...)" kuralına yer verilmiştir.
Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Sınır değer tespiti ve aşırı düşük teklifler" başlıklı 45. maddesinde, "45.1.2.3. İhale komisyonu teklifleri aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerden (45.1.2.1) maddesinde belirlediği iş kalemleri/grupları için isteyeceği açıklama ile ilgili yazıda, (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdilerini de belirtecektir.
İstekliler, teklifi kapsamında yer alan iş kalemleri/grupları için hazırlayacakları analizlerde (45.1.2.2) maddesine göre açıklama istenilmeyecek olan analiz girdileri de dahil analizlerini oluşturan tüm girdileri göstereceklerdir. (…)
45.1.3. İsteklilerden teklifleri kapsamında analiz ve hesap cetveli sunmaları istenmeyecektir. Analizler ve hesap cetveli, Kanun'un 38. maddesi uyarınca teklif fiyatı aşırı düşük olarak tespit edilen isteklilerin tekliflerinin önemli bileşenleri ile ilgili ayrıntıların belirlenmesi amacıyla, sadece aşırı düşük teklif sahibi isteklilerden istenecektir. Bu çerçevede; teklif fiyatının aşırı düşük olduğu tespit edilen istekliler tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenlerine ilişkin olarak yapacakları açıklama kapsamında;
a) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde, toplam teklif bedelini oluşturan iş kalemleri ve/veya iş gruplarına ait miktarlar ve bunlara ait birim fiyatların gösterildiği hesap cetveli ile açıklama istenen iş kalemleri ve/veya iş gruplarının birim fiyatlarına ilişkin ihale dokümanında verilen analiz formatına uygun analizleri, (...) sunacaklardır. Sorgulamaya konu edilmeyen iş kalemleri/grupları için analiz sunulması istenmeyecektir.
Anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan ihalelerde istekli tarafından sunulacak hesap cetvelinde, sorgulamaya tabi tutulmayan iş kalemlerinin ve/veya iş gruplarının her biri için miktar ve birim fiyatların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu olmayıp, sorgulanmayan iş kalemlerinin tamamı için teklif edilen toplam bedelin gösterilmesi yeterlidir.
45.1.4. İdare tarafından ihale dokümanı kapsamında; (...)
b) Anahtar teslimi götürü bedel işlerde; iş kalemleri ve/veya iş gruplarının yapım şartlarına bağlı kalınarak, her iş kalemi/iş grubunun içeriğine göre analizde yer almasını istediği 'malzeme, işçilik, makine ve diğerleri (varsa; nakliyeler, inşaat yerindeki yükleme, boşaltma, yatay ve düşey taşımalar, zamlar vb.)' sadece girdi cinslerinin belirlendiği, analiz girdileri ile miktarlarının ve tutarlarının belirtilmediği,


(Ek-Y.2)'de yer alan örneğe uygun analiz formatının isteklilere verilmesi, isteklilerin de tekliflerinin aşırı düşük olarak tespit edilerek kendilerinden açıklama istenmesi durumunda, yapacakları açıklamada sunacakları analizlerin verilen bu formata uygun olması gerekmektedir.
İdare tarafından bütün iş kalemleri/iş grupları için tek bir analiz formatı düzenlenebileceği gibi, iş kalemleri/iş gruplarının yapım şartlarına göre birden fazla analiz formatı da düzenlenebilir. Ancak bu durumda, idare ihale dokümanında hangi analiz formatının hangi iş kalemleri/iş grupları için kullanılacağını belirtmek zorundadır.
Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmayan iş kalemleri (özel iş kalemleri) ile idarelerce tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden iş kalemleri (paçal iş kalemi) için bu iş kalemlerinde bulunan analiz girdileri ve miktarlarının gösterildiği analiz formatlarının, ihale dokümanı kapsamında veya aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazı ekinde verilmesi gerekmektedir. Ancak idarece niteliği gereği analiz formatı hazırlanamayan iş kalemlerine ilişkin isteklilerin açıklamaları kapsamında analiz sunmalarına gerek olmayıp, anılan iş kalemlerine ilişkin açıklamalar 45.1.13. maddesi uyarınca yapılabilir.
45.1.7. İstekliler tarafından, inşaat iş kalemleri/iş grupları dışında yer alan sıhhi tesisat, kalorifer tesisatı, müşterek tesisat, havalandırma, brülör, asansör, elektrik tesisatı vb. iş kalemleri/iş gruplarına ait analiz sunulması yerine bu iş kalemi/iş gruplarına ait malzeme ve montaj bedelini ayrı ayrı gösterecek şekilde açıklama yapılması kabul edilecektir.
45.1.8. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak yaptığı açıklamada sunduğu analizler, ihale dokümanı kapsamındaki analiz formatına, birim fiyat tariflerine, idarece tanımlanan yapım şartlarına veya teknik şartnameye uygun olmayan, analiz fiyat tutarları teklif fiyatların üzerinde olan isteklilere ait teklifler reddedilecektir. (...)
45.1.13. Teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak 4734 sayılı Kanun'un 38. maddesi uyarınca yapacakları açıklamada, sorgulamaya konu iş kalemlerine/gruplarına ilişkin analizler ile bu analizlere dayanak teşkil eden bilgi ve belgeleri sunmaları gerekmektedir.
İsteklilerin analizlerine dayanak teşkil eden bilgi ve belgeler;
a. Üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri,
b. Çimento ve demir ürünleri için ilan edilmiş üretici fiyat tarifeleri,
c. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri,
ç. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mal veya hizmetlere ilişkin ilan edilen asgari fiyatlar,
d. Ürettiği, aldığı veya sattığı mallara ilişkin maliyet/satış tutarı tespit tutanakları,
e. Stoğunda bulunan mallara ilişkin stok tespit tutanakları,
f. İdarece istenmesi durumunda yardımcı analizler v.b. dir.


İstekliler tekliflerine ilişkin olarak yukarıda sayılan belgelerden kendileri için uygun olanları açıklamaları kapsamında sunacaklardır. (...)
45.1.13.1. Teklifi oluşturan maliyet bileşenlerine ilişkin üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, öncelikli olarak fiyat teklifini veren kişiyle tam tasdik sözleşmesi yapan veya beyannamelerini imzalamaya yetkili olan meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenlenecektir. (Değişik ibare: 30/09/2020-31260 R.G./12. md.) Tutanaklar fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenecek olup, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacaktır.
(...)
Satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için (Ek ibare: 30/09/2020-31260 R.G./12. md.) öncelikle fiyat teklifini veren kişi tarafından son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılması öngörülen fiyat teklifi konusu mamul/mal/hizmet miktarının en az 1/20'si kadar satış yapılmış olması, teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması, bu tespitin (Ek-O.6) formunda yapılması, fiyat teklifi üzerine meslek mensubu tarafından 'Bu fiyat teklifindeki birim fiyatın, mükellefin yasal defter ve belgelerine göre tarafımca düzenlenerek onaylanan (.../.../...) tarih ve (…) sayılı satış tutarı tespit tutanağındaki ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmadığını beyan ederim.' ibaresinin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerekmektedir.
Üçüncü kişilerden alınan fiyat tekliflerinin teklife konu alanda faaliyet gösterenlerden alınması gerekmekte olup, bu belgelerin ihale tarihinden önce düzenlenmiş olması zorunlu değildir.
Kaşeleme işlemi 8.4. maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
45.1.13.6. (...)
Satışlar dayanak alınarak yapılan açıklamanın geçerli olabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması (Değişik ibare: 30/09/2020-31260 R.G./12. md.), malın ticaretinin isteklinin faaliyet alanında olması (Ek ibare: 30/09/2020-31260 R.G./12. md.) ve son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde ihale konusu işte kullanılmasını öngördüğü fiyat teklifi konusu mal miktarının en az 1/20'si kadar satış yapılmış olması gerekir. (Ek cümle: 30/09/2020-31260 R.G./12. md.) Kurum bu maddede düzenlenen 1/20 oranını değiştirmeye ve işin konusu, yaklaşık maliyeti ve/veya süresine göre farklı oranlar belirlemeye yetkilidir.



İsteklinin son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminde 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelere açıklama konusu mala ilişkin satış yapmış ve satılan malın idarece kabul edilmiş olması durumunda, maliyet/satış tutarı tespit tutanağı sunmasına gerek bulunmayıp, sadece söz konusu satışa ilişkin fatura örnekleri veya bu örneklerin noter, (Ek ibare:12/06/2015-29384 R.G./3.md.; Mülga ibare: 13.06.2019-30800 R.G/11. md., yürürlük:23.06.2019) YMM, SMMM ya da vergi dairesince onaylı suretleri ile de belgelendirme yapılabilecektir.
Kaşeleme işlemi 8.4. maddede belirtilen özel kaşe kullanılmak suretiyle yapılabileceği gibi, bu kaşe dışında meslek mensubuna ilişkin bilgileri içeren kaşe kullanılmak suretiyle de yapılabilir.
45.1.13.10. Meslek mensubu; üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifi üzerindeki beyanın ve emsal bedel beyanı ile Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanaklardaki bilgilerin doğruluğundan sorumludur. Meslek mensubu ibaresinden Yeminli Mali Müşavirler veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler anlaşılır.
45.1.13.11. Ek-O.5, Ek-O.6, Ek-O.7 ve Ek-O.8 numaralı tutanakların son veya bir önceki geçici vergi beyanname dönemine ilişkin olarak düzenlenmesi zorunludur. Son veya bir önceki geçici vergi beyanname döneminin tespitinde; 4734 sayılı Kanun'un 21. maddesinin birinci fıkrasının (a), (d) ve (e) bentlerine göre pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde ilk yazılı fiyat tekliflerinin alındığı tarih, diğer ihale usulleri ile yapılan ihalelerde ise ihale tarihi esas alınır. (...)
45.1.14. Aşırı düşük teklif sorgulaması sonucunda; (45.1.3. - 45.1.13.) maddelerine uygun açıklamada bulunmayan, açıklamaları idarece tanımlanan yapım şartlarına uymayan veya teknik şartnameye aykırı hususlar içeren isteklilerin teklifleri gerekçeleri belirtilmek suretiyle reddedilecektir.
45.1.16. Aşırı düşük teklifine ilişkin olarak istenen sürede açıklama yapmasına rağmen teklifi reddedilen isteklilerin açıklamalarının yeterli görülmeme nedenlerinin, sadece ilgili madde numaralarına atıf yapılmakla yetinilmeyerek hangi düzenlemeye aykırılık bulunduğu da belirtilmek suretiyle kesinleşen ihale kararının bildirilmesi zorunludur." kurallarına yer verilmiştir.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan mevzuata göre, ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit ederek teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, teklifi aşırı düşük bulunan isteklilerin, tekliflerinde önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili olarak yapacakları açıklamada, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri, kamu kurum ve kuruluşları tarafından sunulan mal ve hizmetlere ilişkin ilan edilmiş fiyat tarifeleri veya bunlardan alınmış fiyat teklifleri gibi maddede sayılanları kullanabilecekleri, üçüncü kişilerden fiyat teklifi alınması durumunda, yetkili meslek mensubu tarafından ilgisine göre teklife konu mal veya hizmet için maliyet tespit tutanağı (Ek-O.5) veya satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) düzenleneceği, tutanakların aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacağı, satış tutarı tespit tutanağı dayanak alınarak fiyat teklifi sunulabilmesi için teklif edilen birim fiyatın, ilgili tutanakta tespit edilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının %80'inin altında olmaması ve Tebliğ'de belirtilen ibarenin yazılarak imzalanması ve iletişim bilgileri de belirtilmek suretiyle kaşelenmesi/mühürlenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, ihale konusu işin yaklaşık maliyetinin 39.449.576,82-TL olduğu, sınır değerin ise 28.370.792,05-TL olarak tespit edildiği, davacı şirket (26.194.000,00-TL) dahil 6 istekli tarafından verilen tekliflerin aşırı düşük teklif olarak belirlenmesi üzerine, ihaleyi yapan idarece, sınır değerin altında teklif sunan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklamasında bulunulmasının istenildiği, söz konusu istem yazısında, açıklama istenecek iş kalemleri listesi ile açıklama istenilmeyecek girdiler listesine ve nakliye mesafeleri tablosuna yer verildiği, ayrıca, temel girdi gruplarının gösterildiği (malzeme, işçilik, makine, vb.) standart analiz formatının (Ek-Y.2) isteklilere gönderildiği, söz konusu açıklama istem yazısında, sınır değerin altında teklif sunan isteklilerden 45 inşaat, 8 tesisat iş kalemi olmak üzere 53 iş kalemine ve 107 analiz girdisine ilişkin açıklama talep edildiği, 26/06/2016 tarihli ihale komisyonu kararıyla davacı şirket dışındaki diğer 5 istekli tarafından aşırı düşük teklif açıklaması sunulmaması veya sunulan açıklamaların hukuka uygun olmaması nedeniyle söz konusu isteklilerin tekliflerinin reddedildiği, davacı şirket tarafından sunulan açıklama ise ihale komisyonunca hukuka uygun bulunarak ihalenin davacı şirketin üzerinde bırakılmasına karar verildiği anlaşılmaktadır.
Söz konusu ihale komisyonu kararı ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlenen ve davalı idare yanında müdahil şirketlerin oluşturduğu iş ortaklığı tarafından söz konusu ihale komisyonu kararına karşı yapılan şikâyet başvurusunun ihaleyi yapan idarece reddi üzerine itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuş olup, dava konusu Kurul kararıyla da itirazen şikâyet başvurusuna konu 1. iddia yönünden anılan iş ortaklığının iddiaları kısmen yerinde bulunarak, davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine karar verilmesi üzerine bakılan dava açılmıştır.
Davacı şirket tarafından, ihaleyi yapan idarece aşırı düşük teklif açıklaması istenilen iş kalemlerine yönelik olarak gönderilen standart analiz formatında (Ek-Y.2), "Alüminyüm Silokon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve 6 mm Spandrel Camlı) (ÖBFA-02)" iş kalemine yönelik "Alüminyüm Silokon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve 6 mm Spandrel Camlı) (ÖBFA-02) (m2)" iş kalemi için birim fiyat 786,00-TL, "montaj/işçilik (m2)" birim fiyatı 150,00-TL ve "nakliye" birim fiyatı ise 50,00-TL olarak belirtilmiştir.
Davacı şirketçe, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında söz konusu "Alüminyüm Silokon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve 6 mm Spandrel Camlı) (ÖBFA-02) (m2)" iş kalemi için ...'dan alınan fiyat teklifi sunulmuştur.
Fiyat teklifinin içeriğinde, "Alüminyüm Silokon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve 6 mm Spandrel Camlı) (ÖBFA-02) (m2)" iş kalemine ilişkin birim fiyat 786,00-TL, "montaj/işçilik (m2)" birim fiyatı 150,00-TL ve "nakliye" birim fiyatı ise 50,00-TL olarak belirtilmiştir.
Söz konusu fiyat teklifinin ekinde, fiyat teklifine konu iş kalemi için düzenlenen 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı (Ek-O.6) sunulmuştur.
Anılan tutanağın (Ek-O.6) "Ağırlıklı ortalama birim satış tutarı" başlıklı 4. maddesinde "Alüminyum Silikon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve
Spandrel Camlı Mala İlişkin)" iş kalemine yönelik toplam tutar (35.000,00-TL), toplam miktar (50) ve ağırlıklı ortalama birim satış tutarına (700,00-TL) yer verilmiştir.
Bu kapsamda, satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) yer verilen ağırlıklı ortalama birim satış tutarının, tek bir kalem olarak düzenlendiği, dayanak olarak sunulduğu fiyat teklifinde yer verilen montaj/işçilik, nakliye gibi gider kalemlerini içermediği görülmüştür.
Öte yandan, satış tutarı tespit tutanağının (Ek-O.6) 4. maddesinde yer alan, "Fiyat teklifine konu mamul, mal veya hizmete ilişkin olarak, yukarıda belirtilen geçici vergi beyanname dönemindeki 600 Yurtiçi satışlar (varsa 601 yurtdışı satışlar) hesabında bulunan kayıtlara ilişkin bilgiler aşağıda olduğu gibidir. (Fiyat teklif kapsamındaki her bir mamul, mal veya hizmete ilişkin ayrı tablo kullanılacaktır.)" ifadesinin, fiyat teklifinde belirtilen maliyet kalemlerine ait tespit tutanağında da aynı şekilde belirleme yapılacağı sonucunu doğurduğu anlaşılmaktadır.
İsteklilerce teklif edilen fiyatlarla ihale konusu işin gerçekleştirilip gerçekleştirilmeyeceğinin anlaşılabilmesi açısından teklifi sınır değerin altında olan isteklilerden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi hâlinde aşırı düşük teklif açıklamasında sunulan fiyat teklifleri ile fiyat tekliflerinin dayanağı olan ve aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulacak olan satış tutarı tespit tutanaklarının içerdiği bilgilerin birbiriyle uyumlu olması isteklilerce gerçekçi teklif hazırlanıp hazırlanmadığının göstergesi olacağından fiyat teklifinde kalemler hâlinde belirtilen maliyetlerin aynı şekilde satış tutarı tespit tutanağında (Ek-O.6) da kalemler hâlinde ayrı ayrı açıklanması gerekmektedir.
Davacı şirket tarafından, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında "Alüminyüm Silikon Giydirme Cephe Yapılması (6+16+6 mm Isı Kontrol Kaplamalı Çift Camlı ve 6 mm Spandrel Camlı) (ÖBFA-02) (m2)" iş kalemine ilişkin ...'dan alınan fiyat teklifinin dayanağı olarak düzenlenen 26/05/2021 tarih ve 1 sayılı Satış Tutarı Tespit Tutanağı'nda (Ek-O.6) beyan edilen tutarın tek bir kalemde belirtildiği, söz konusu bedelin tek başına malzeme bedelini mi ya da montaj/işçilik ve nakliye dahil bedeli mi içerdiği veya her üç bedeli de içerip içermediğinin belli olmadığı, bu itibarla fiyat teklifinde beyan edilen malzeme, montaj/işçilik ve nakliye bedellerinin fiyat teklifinin dayanağı olan satış tutarı tespit tutanağı (Ek-O.6) ile desteklenemediği ve söz konusu satış tutarı tespit tutanağına (Ek-O.6) dayalı olarak yapılan aşırı düşük teklif açıklamasının hukuka uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, davacı şirketin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerektiği sonucuna varılarak düzeltici işlem belirlenmesine dair dava konusu Kurul kararının bu kısmında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı ve davalı yanında müdahillerin temyiz istemlerinin kabulüne;

2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca …İdare Mahkemesi'nin …tarih ve E:…, K:…sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,

5. Davalı idare tarafından yapılan …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL
müdahil yargılama giderinin davacıdan alınarak davalı yanında müdahillere verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahillere; istemleri hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harçlarının davalı ile davalı yanında müdahillere ayrı ayrı iadesine,

8. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,

9. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 26/04/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.