BAM Hukuk Mahkemeleri Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi 2021/480 Esas 2021/539 Karar Sayılı İlamı

T.C. ANKARA 7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
TÜRK MİLLETİ ADINA YARGILAMA YAPMAYA VE HÜKÜM VERMEYE YETKİLİ
T.C.
ANKARA GEREKÇELİ KARAR
7. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2021/480 Esas
KARAR NO : 2021/539



DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız))
DAVA TARİHİ : 19/08/2021
KARAR TARİHİ : 20/08/2021

Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davanın yapılan açık yargılaması sonunda,
İDDİA :
Davacı vekili dava dilekçelerinde, Müvekkilİ şirkete ait 6072744, 6000718, 6205573 numaralı, ... ... Şubesi'nin vermiş olduğu çek yapraklarının müvekkil şirketin uhdesinde iken kaybolduğunu, çeklerin doldurulmamış olduğunu, müvekkil şirket yetkilisinin imzası da bulunmadığını, her ne kadar boş çek yaprağı kıymetli evrak niteliğini haiz olmasa da çeklerin kayıp olması nedeniyle banka nezdinde hala risk olarak görünmekte olduğunu belirterek; müvekkil firmaya ait olan müvekkil firma uhdesinde iken kaybolan çeklerin iptaline ve ödemeden yasaklanmasına karar verilmesini talep etmiştir.
SAVUNMA :
Dava hasımsız olarak açılmıştır.
YARGILAMA VE GEREKÇE :
Dava, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir.
Kıymetli evrak iptali veya çek iptali davalarında amaç; kıymetli evrakı ibraz mecburiyetinde olan ve çekin zilyetliğini kaybetmesi nedeniyle bu zorunluluğu yerine getiremeyen lehtar veya hamile, hakkının mevcudiyetini kanıtlamak bakımından bir imkan sunmak ve çeki ibraz edememekten dolayı alacak hakkını kullanmaktan mahrum kalmasını önlemektir.
6102 sayılı TTK 757 madde hükmünde kıymetli evrakın iptali ve önleyici önlemler konusunda düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenlemede iradesi dışında poliçe elinden çıkan kişi ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesi'nden muhatabın poliçeyi ödemekten men edilmesini isteyebilir. Mahkeme, ödemeyi men eden kararında ayrıca muhataba vadenin gelmesi üzerine poliçe bedelini tevdii etmeye izin verir ve tevdii yerini gösterir. TTK. 758 madde hükmünde yapılan düzenleme uyarınca poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmesi durumunda mahkeme dilekçe sahibine halinde iade davası için uygun bir süre verir. Verilen süre içinde dava açılmazsa mahkeme muhatap hakkındaki ödeme yasağını kaldırır. TTK 759 madde hükmünde yapılan düzenleme uyarınca poliçeyi eline geçiren kişinin bilinmemesi halinde poliçenin iptaline karar verilmesi istenebilir.
Kıymetli evrakın iptali isteminde bulunan kişi poliçe elindeyken ziyaa uğradığını inandırıcı delillerle ispatlamak ve senedin bir suretini ibraz etmek veya senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Poliçe ile ilgili yapılan bu düzenlemeler TTK 818/1.fıkra (s) bendinde yapılan düzenleme uyarınca çek ve TTK m. 778/1-(ı) bendi uyarınca bono hakkında da uygulanır.
Kıymetli evrak iptali veya çekin zayii edilmesi nedeniyle iptalini talep etme hakkı TTK 757 madde hükmünde yapılan açık düzenleme uyarınca kıymetli evrak (bono, poliçe, çek) elinden çıkan kişi yani yetkili hamil bu davayı açma hakkına sahiptir. Ödemeyi yapması nedeniyle çek eline geçen keşideci yetkili hamil olarak kabul edilemez. Bu nedenle haricen yaptığı ödeme nedeniyle verdiği çeki geri alan ve bu sırada çeki zayii eden keşideci kaybettiği çekin iptali için zayii nedeniyle iptal davası açamaz. Keşidecinin ödeme nedeniyle çeki geri alması durumunda alacaklı ve borçlu sıfatı birleşir ve çekten kaynaklanan hak sona erer. Ayrıca, boş çek yapraklarının kıymetli evrak vasfı bulunmadığından, zayi nedeniyle iptali talep edilemez (11 H.D.23/06/2014, 2014/6252 E, 2014/11909 K; 11 H.D.14/01/2015, 2014/14490 E, 2015/283 K.)
Kıymetli evrak iptali veya çekin zayii edilmesi nedeniyle iptalini talep etme hakkı TTK 757 madde hükmünde yapılan açık düzenleme uyarınca kıymetli evrak (bono, poliçe, çek) elinden çıkan kişi yani yetkili hamil bu davayı açma hakkına sahiptir. Ödemeyi yapması nedeniyle çek eline geçen keşideci yetkili hamil olarak kabul edilemez. Bu nedenle haricen yaptığı ödeme nedeniyle verdiği çeki geri alan ve bu sırada çeki zayii eden keşideci kaybettiği çekin iptali için zayii nedeniyle iptal davası açamaz. Keşidecinin ödeme nedeniyle çeki geri alması durumunda alacaklı ve borçlu sıfatı birleşir ve çekten kaynaklanan hak sona erer. Yargıtay yerleşik uygulaması da bu yöndedir (Yargıtay 11 H.D.23/06/2014, 2014/6252 E, 2014/11909 K; 11 H.D.14/01/2015, 2014/14490 E, 2015/283 K.). Aynı şekilde, boş çek yapraklarının veya çek koçanının kaybedilmesi ya da hırsızlık vb olaylar nedeni ile zayii edilmesi halinde boş çek yaprakları kıymetli evrak vasfında olmadığından zayii nedeniyle iptali istenemez (Yargıtay 11 H.D. 01/06/2016, 2015/11491 E, 2016/6040 K; 11 H.D. 20/04/2016, 2016/9918 E, 2016/4430 K).
Somut olayda; davacı taraf, boş çek yapraklarının zayii nedeniyle iptalini talep etmiştir. Boş çek yaprakları kıymetli evrak vasfında olmadığından, zayi nedeniyle iptali istenemez. Esasen davacı tarafın boş çek yaprakları için iptal talep etmesinde hukuki yararı yoktur.
Dosya içerisinde toplanan tüm deliller zayii nedeniyle çek iptali talep edilen çeklerin boş çek yaprağı olması nedeniyle keşidecinin kendi düzenlediği boş çek yaprağı ile ilgili iptal talep etme hakkı ve hukuki yararı bulunmadığı; keşide edilmediğinde çek yaprakları tedavüle konmuş sayılamayacağı, boş çek yaprağının kıymetli evrak niteliği olmadığı, ileride ele geçirenlerce doldurulup hak iddia edilmesi halinde, hesap sahibinin menfi tespit davası açma hakkı olduğu, zayi nedeniyle hasımsız çek iptali dava açma hakkı hamiline tanınmıştır.
Anlatılan nedenlerle, dava konusu çeklerin boş çek yaprağı niteliğinde olduğu bildirilmektedir. Bunların kambiyo senedi (çek) vasfı kazandıklarından söz edilemez. Dolayısıyla TTK'nun 818/S maddesi yollamasıyla aynı Yasa'nın 757 ve devamı maddeleri gereğince iptalleri istenemeyeceği, TTK'nun 757 maddesi gereğince zayi nedeniyle iptal isteminde bulunma yetkisi hamile ait olup keşidecisinin iptal isteme hakkı bulunmadığından; HMK'nın 114/1-d ile 115. maddeleri gereğince davanın dava şartı yokluğu nedeniyle davanın dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar vermek gerekmiştir.
Anlatılan nedenlerle,
HÜKÜM :
1-Davanın, Dava Şartı Yokluğu Nedeniyle Usulden REDDİNE,
2-Alınması gereken 59,30 TL harç peşin alındığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına,
3-Davacı tarafın yapmış olduğu yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
4-HMK'nın 333.maddesi uyarınca artan gider avansının davacıya iadesine,
Dair, dosya üzerinden yapılan inceleme sonucunda davacının yokluğunda; HMK'nun 341 ve devamı maddeleri gereğince kararın tebliğinden itibaren Mahkememize Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Hukuk Dairesine gönderilmek üzere verilecek dilekçe ile iki haftalık süre içinde istinaf yolu açık olmak üzere tensiben karar verildi. 20/08/2021
Katip ...



Hakim ...