BAM Hukuk Mahkemeleri İstanbul 20. Asliye Ticaret Mahkemesi 2019/1123 Esas 2021/534 Karar Sayılı İlamı

T.C.
İSTANBUL
20. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ

ESAS NO : 2019/1123 Esas
KARAR NO : 2021/534

DAVA : İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan)
DAVA TARİHİ : 23/10/2019
KARAR TARİHİ : 29/06/2021

Mahkememizde görülmekte olan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
TALEP: Davacı vekilinin mahkememize verdiği dava dilekçesinde özetle; Müvekkil Şirket’in muhasebecisi ...’in çantası 15.06.2019 günü saat 16:30 sıralarında ... Caddesi üzerinde bulunan ... AVM içerisindeki ... isimli mağazada alışveriş için bulunduğu sırada çalındığını, Adı geçen mağazada olay yerini gören güvenlik kamerasının kayıtlarından söz konusu hırsızlık olayını gerçekleştiren şüphelilerin fiziksel özellikleri açık şekilde teşhis edilebilmesine rağmen kimlikleri hâlâ belirlenemediğini, ... Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından ... Soruşturma Numarası ile yürütülen dosyada talepleri üzerine soruşturmanın genişletildiğini, müvekkil şirketin muhasebecisinin çalınan çantasında bulunan bir kısım boş çek yaprakları vs eşyasının yanında 9 adet müvekkil şirket emrine yazılı ancak ciro edilmemiş müşteri çeki hırsızların eline geçtiğini, taraflarınca 18/06/2019 tarihinde ... 2. Asliye Ticaret Mahkemesine mezkûr çeklerin iptali amacıyla başvurulmuş olup ...Esas sayılı dosyasında 24/06/2019 tarihinde işbu davanın ve hukuka aykırı ihtiyati haczin konusu olan ...bank ... Şubesi’ne ait keşidecisi ... A.Ş. olan ...tarihli ... seri numaralı 25.000,00 TL bedelli çek hakkında ödemeden men kararı verildiğini ve söz konusu karar 27/06/2019 tarihinde Ticaret Sicili Gazetesine tescil ve ilan ettirildiğini, 09.09.2019 günü ise ... 17. İcra Müdürlüğünün...Esas sayılı dosyası ve ... 3. İcra Müdürlüğü ... Talimat numarası ile müvekkil şirketin adresinde kötüniyetli ... A.Ş. tarafından ihtiyati haciz işlemi uygulandığını, ve müvekkil davacı ticari faaliyetlerinin aksamaması adına baskı ve haciz tehdidi altında iddia edilen borcu ödemek zorunda kaldığını, müvekkil şirket önce 09.09.2019 tarihinde haciz işlemi esnasında 25.000-TL, 16.09.2019 tarihinde ise 5.900-TL ve 3.500-TL olmak üzere toplamda 34.400-TL ödeme yaptığını, hırsızlar ve işbirlikçileri tarafından müvekkil firmanın lahdarı olduğu çeke, sahte kaşe basılarak, üzerine imza bile denilemeyecek bir çizgi ile cirolanan çekin sahtecilik faaliyetlerine maruz kaldığı kesin olduğunu, ödemeden men edilen ve 24.06.2019 tarihinde kayıtlı elektronik posta yoluyla bankalara yollanan çeki alan faktöring şirketi’nin basiretli bir tacir gibi davrandığını söylebilmenin mümkün olmadığını, ... şirketi ise bu tarihten sonra çeke hamil olduğunu; tacir olması yanında aynı zamanda ihtisas kurumu olan ... şirketinin basiretli davranması gerektiği göz önünde tutulması gerektiğini, çeklerin çalınması üzerine derhal finansal kurumlar birliğine bildirimde bulunulduğunu, finansal kurumlar birliği de tüm ... firmalarına çekin çalınmış olduğuna dair bildirimde bulunmuş, ... tarafından davalı ... firması da dahil olmak üzere tüm ... firmalarına dava konusu çekin çalıntı olduğuna dair bildirimde bulunulmuş, İşbu bildirime rağmen davalı ... firmasının çeki kabul etmiş olması iyiniyetle hareket etmediğini açık şekilde gösterdiğini, Mahkemece gerekli araştırma yapıldığı takdirde ... A.Ş.’nin basiretli bir tacir ve bir ihtisas kurumu gibi davranmadığı ortaya çıkacağını, müvekkil şirket haciz baskısı altında 34.400-TL ödemek zorunda kalmış olup rızası hilafında elinden çıkan dava konusu çekin haklı hamili olduğunu, iş bu hususun tespiti ile ödenen 34.400-TL ile anılan çekin müvekkil şirkete iadesine karar verilmesi gerektiğini, müvekkil firmanın borçlu olmadığı halde cebri icra tehdidi altında ödemek zorunda kaldığı 34.400,00 TL’nin ödeme tarihinden itibaren işleyecek mevduata uygulanan en yüksek faiz oranında faiziyle birlikte istirdadına, dava konusu ...bank ...Şubesi’ne ait keşidecisi ... A.Ş. olan 28.08.2019 tarihli ... seri numaralı 25.000,00 TL bedelli çekin müvekkil şirkete iadesine, ... 17. İcra Dairesi’nin...E. Sayılı icra dosyasında ödenmemiş bakiyenin menfi tespitine ve davalılar hakkında takip konusu alacağın %20’sinden az olmamak kaydıyla kötüniyet tazminatına hükmedilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılar üzerine tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
CEVAP:Davalı ... A.Ş. vekilinin mahkememize verdiği cevap dilekçesinde özetle; Davacı şirket, lehtarı olduğu ... Bankası T.A.O'ya ait 28/08/2019 tarihli ve 25.000,00-TL bedelli, ... seri numaralı dava konusu çekin istirdatı talebi ile huzurdaki davayı ikame ettiğini, haksız, hukuki mesnetten yoksun ve kötüniyetli davanın, izaha açıklanan nedenlerle reddi gerektiğini, şöyle ki: çek aslı icra kasasında olup icra dosyası davacı (lehtar) tarafından ihtirazı kayıtsız olarak yapılan ödeme ile infaz olduğunu, dava konusu çek müvekkil şirket yedinde olmadığını, çek aslı icra kasasında olduğunu, icra dosyası, davacı lehtar tarafından -ihtirazı kayıtsız olarak- yapılan ödemeler ile huzurdaki dava açılmadan önce infaz olduğunu, dosya borcunu ödeyen davacı lehtar, icra müdürlüğüne başvurduğu taktirde çek aslı, icra müdürlüğü tarafından iade edileceğini, çek aslı müvekkil şirket yedinde olmadığından ve çeki iade alma hakkı da dosya borcunu ödeyen tarafa ait olduğundan, davacının çekin istirdatını talep etmekte hukuki yararı olmadığını, çekin iadesi talebi yönünden, müvekkil şirketin pasif husumet ehliyeti de olmadığını, çekin, lehtarın elinden rızası hilafına çıktığı ve müvekkilin çekin iktisabında kötüniyetli veya ağır kusurlu olduğu ispat edilemediğini, iddia edilen hırsızlık hadisesi 16.06.2019 tarihinde gerçekleşmiş olmasına karşın, çekin ödenmesinin önlenmesine ilişkin başvuru 18.06.2019 tarihinde yapıldığını, müvekkil şirketin dava konusu çeki iktisabına esas teşkil eden ... işlemi ise, 17.06.219 tarihinde, davacının resmi makamlara başvurmasından önce yapıldığını, davacı taraf TTK'nın 18/2 maddesi gereğince, ticaretine ait her türlü faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiğini, kabul manasına gelmemekle birlikte davacı taraf elinde bulundurduğu kıymetli evrakı koruma ve muhafaza konusunda gerekli özeni göstermek; elinde bulundurduğu kıymetli evrakın rızası dışında elinden çıkması halinde ise kolayca el değiştirebilecek nitelikteki bu evrakın 3. Kişilerin eline geçmesini önlemek adına gerekli hukuki tedbirleri, gecikmeden, alması gerektiğini, davacı ise, hırsızlık hadisesinin 16.06.2019 tarihinde gerçekleştiğini beyan etmesine rağmen; ödemeden men kararı, 24.06.2019 tarihinde, iddia edilen hırsızlık hadisesinin üzerinden günler geçtikten sonra bankalara iletildiğini, kabul manasına gelmemekle birlikte, davacının çekin çalınması akabinde tedavüle çıkarak el değiştirmesine sebep olan eylemsizliğinin sonuçlarından, çekleri iyiniyetle iktisap eden müvekkil şirketin sorumlu kılınması da kabul edilemeyeceğini, ... işleminin yapıldığı 17.06.2019 tarihinde, dava konusu çek hakkında ödemeden men kararı olmadığı gibi, davacı tarafından çekin iptali talebi ile mahkemeye yapılmış bir başvuru dahi olmadığını, dolayısıyla çekin iktisap edildiği tarihte, davacının dahi muttali olduğunu ispat edemediği "hırsızlık" iddiasının, müvekkil şirket tarafından bilinebileceğinden söz etmek mümkün olmadığını, müvekkil şirketin talep konusu çeki devraldığı tarihte, ödemeden men kararı olmadığı gibi, çekin çalıntı olduğuna ilişkin müvekkile yapılmış resmi/gayriresmi herhangi bir bildirim de bulunmadığını, öte yandan, kabul manasına gelmemekle birlikte basiretli tacir olan davacının ciro edilmemiş yüksek meblağlı dava konusu çeki ve iddiaya göre başkaca çek yapraklarını muhasebecisine emanet etmesi; muhasebecinin ise, 15.06.2019 tarihinde, mesai saatleri dışında ve bir tatil gününde (cumartesi), alışveriş merkezinde giderken, bu çekleri çantasına koymak sureti ile yanına alması hayatın olağan akışına ve basiretli bir tacir olmanın gereklerine aykırı olduğunu, davacı emrine düzenlenmiş yüksek meblağlı müşteri çeklerinin, bir cumartesi günü, şirket muhasebecisinin çantası içinde AVM gibi kalabalık ve hırsızlık hadiselerinin sıklıkla yaşandığı bir yere götürülmesi, tümü ile davacının kusuru olduğunu, ödemeden men kararı, ... işleminin üzerinden günler sonra verilmiştir. "Hiç kimse kendi kusurundan faydalanamaz" ilkesi gereğince, davacının, basiretli bir tacir olmanın gereklerine açıkça aykırı olan eylemlerinin ve iddia edilen hırsızlık sonrasındaki "eylemsizliğinin" sonuçlarından, iyiniyetli ... şirketinin sorumlu tutulması mümkün olmadığını, ödemeden men kararı, iddia edilen "hırsızlık" olayından ve ... işlem tarihinden günler sonra ilgili bankasına bildirildiğini, hal böyle iken basiretli bir tacir olan ve yedindeki bir çekin çalındığını iddia eden davacının, hukuki aksiyon almakta bu denli yavaş davranması ve çekin el değiştirme ihtimaline binaen en azından muhatap banka ve keşideciyi haberdar etmemiş olması, bu süreçte çekin defalarca el değiştirebileceği de gözetildiğinde tümü ile kendi kusuru olduğunu, tüm bu açıklamaları doğrultusunda, huzurdaki dava yönünden öncelikle araştırılması gereken, çekin davacının rızası hilafına elinden çıkıp çıkmadığı ve müvekkilin çekin iktisabında ağır kusurlu veya kötüniyetli olup olmadığıdır, davacı çekin rızası hilafına elinden çıktığını ve müvekkilin çekin iktisabında kötüniyetli veya ağır kusurlu oldığunu ispat edemediğini, öte yandan, çek üzerindeki imzasına ve kaşeye itiraz eden davacı, icra dosyasından gönderilen ödeme emri ve çek sureti, daimi çalışanı imzasına tebliğ edilmiş olmasına karşın, çek üzerindeki imzasına da itiraz etmemiş, takip yasal sürenin sonunda kesinleşdiğini, sırf bu husus dahi, davacının kötüniyetli olduğunu ortaya koyduğunu, dava konusu çeki dayanağını teşkil eden alacağı fatura ile tevsik etmek sureti ile devralan müvekkil şirket, yasadan kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmesi karşısında iyi niyetli meşru hamil olduğunu, dava konusu edilen 28.08.2019 tarihli, 25.000,00-TL bedelli, ... seri numaralı çek, müvekkil şirket ile ... arasında yapılan 17.06.2019 tarihli ... işlemine istinaden müvekkil şirkete devrediliğini, açıklamaları doğrultusunda, müvekkilin çekin iktisabında kötüniyetli olmadığı; iktisapta “hafif” olarak nitelendirilecek bir kusurunun dahi bulunmadığı açık olduğunu, bununla birlikte davacı çek lehtarının, çekin muhasebecisinin çantasında kaybolduğu iddiasının şaibeli ve hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, davacının, MK.'nun 2. Maddesine açıkça aykırı davasının esasa ilişkin beyanları doğrultusunda esastan reddi gerektiğini, davacının haksız, hukuki mesnetten yoksun ve kötüniyetli davasının öncelikle hukuki yarar yokluğu ve pasif husumet yokluğu nedeniyle usulden, aksi halde esasten reddine,
Davacı aleyhine dava değerinin %20'sinden az olmamak üzere tazminata hükmedilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa tahmiline karar verilmesini talep ve beyan etmiştir.
DELİLLER: ... 2. Asliye Ticaret Mahkemesi ... Esas sayılı dosyasının UYAP kayıtları, ... Cumhuriyet Başsavcılığı Hazırlık Bürosu ... Soruşturma Dosyası, ... 17. İcra Dairesi ... Esas Sayılı İcra Dosyası, Finansal Kurumlar Birliğine yazılan müzekkere cevabı, davacının imza asılları için kurumlardan gelen yazı cevapları, davacı şirket yetkilisine ait imza örnekleri, ... Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından gönderilen davacı şirket yetkilisine ait imza sirküleri aslı, ... sözleşmesi, alacak bildirim formu, fatura örneği, imza incelemesi ve ticari defter incelemesine yönelik bilirkişi raporları, çek aslı, arabuluculuk son tutanak aslı ve tüm dosya kapsamı.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE:
Mahkememizce yapılan yargılama ve tüm dosya kapsamına göre; dava davalı ... şirketine ödenen bedelin ve çekin istirdadı istemine dairdir.
Davacı, dava konusu çekin çalındığını, kaşe üzerindeki imzanın sahte olduğunu beyanla davalı ... şirketine ödenen bedelin ve dava konusu çekin davalıdan istirdadına karar verilmesini talep etmiş, davalı ise çeklerin ... işlemi çerçevesinde alındığını ve iyi niyetli olduğunu beyan etmiştir.
Dava konusu çekin incelenmesinde, Vakıfbank Konya Nalçacı şubesine ait keşidecisi ...A.Ş olan 28/08/2019 tarihli ... seri numaralı 25.000,00 TL bedelli olduğu, ilk cirosunun lehdar olan davacı ...Ş adına atıldığı, çekin lehtar cirosu ile ...Şti'ye geçtiği, daha sonra çekin ... Ltd ŞTİ'ye ciro atılmak suretiyle geçtiği, daha sonra çekin hamil ... A.Ş'ye ciro yoluyla geçtiği, çekin ... işlemi kapsamında son ciranta tarafından davalı ... şirketine verildiği belirlenmiştir.
Davalı tarafından sunulan ... sözleşmesinin incelenmesinde, sözleşmenin davalı ile diğer davalı ... Ltd ŞTİ arasında düzenlendiği, ... borçlusunun çek cirantası olan ... Tic Ltd ŞTİ olan ticari ilişkisi kapsamında sunduğu irsaliyeli satım faturasına istinaden aldığı çeki teslim bordrosuyla davalıya teslim ettiği anlaşılmıştır.
Mahkememizce yapılan bilirkişi incelemesi sonucunda alınan 12/01/2021 tarihli rapor sonucuna göre çekteki 1. cirantaya atfen atılan imzanın davacı şirket yetkilisine ait olmadığı anlaşılmıştır.
Mahkememizce davacı ve davalı ticari defter kayıtları üzerinde yapılan bilirkişi incelemesi sonucu mali müşavir bilirkişi tarafından düzenlenen 07/06/2021 tarihli bilirkişi raporunda özetle; rapor içerisinde paylaşılan bilgiler ışığında “çekin iadesi ve ödenen bedelin istirdadı koşullarının oluşmadığı” ... işlemlerinin kanun öngördüğü usul ve esaslar çerçevesinde yerine getirldiği, davacı açısından dava konusu çeke dair davacı ticari defterlerinde kayda alındığı, çeki düzenleyen dava dışı ...A.Ş. ile Davacı arasında ticari ilişki kapsamında tanzim edildiği, davalı açısından 13.12.2012 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 6361 sayılı Finansal Kiralama, ... ve Finansman Şirketleri Kanunu’nun da belirtildiği şekilde ... A.Ş. ile ... Tic. Ltd. Şti. arasında ... işlemlerinin kanunun emrettiği şekilde usulüne uygun olarak yapıldığı, yapılan mali inceleme sonucunda, Davaya konu edilen çeki, ...A.Ş. ... mevzuatına uygun şekilde edinip, ... işlemlerine tabi tuttuğu ve finansal riske katlandığı, tespit edilmiştir.
Davacının, dava konusu çekte lehdar olarak yer alması nedeniyle aktif dava ehliyetinin bulunduğu görülmüştür.
TTK'nın 792.maddesine göre; "Çek herhangi bir suretle hamilin elinden çıkmış bulunursa, ister hamile yazılı, ister ciro yoluyla devredilen bir çek söz konusu olup da hamil hakkını 790.maddesine göre ispat etsin, çek eline geçmiş bulunan yeni hamil ancak çeki kötüniyetle iktisap etmiş olduğu veya iktisapta ağır bir kusuru bulunduğu takdirde o çek geri vermekle hükümlüdür." 6361 sayılı Yasa'nın 9/2 maddesi hükmü, ... şirketlerine, kambiyo senetlerine dayalı olsa bile temlike konu alacağın bir mal veya hizmet satışından doğduğunu fatura ile tevsik etme ve kambiyo senedi ile faturanın uyumlu olduğunu araştırma yükümlülüğünü yüklemiş, TTK'nın 790.maddesi ise ciro silsilinde dış görünüş itibari ile kopukluk olup olmadığını inceleme yükümlülüğünü yüklemiştir. ... şirketlerine bunların dışında daha fazla yükümlülük yükleyen bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır.
Tüm dosya kapsamına göre; davalı ... şirketinin, alacağı tevsik eden belgeleri sunarak çeki devraldığı diğer davalı ...Tic. Ltd. Şti. İle ... ilişkisine girdiği, davalı ... şirketinin defter kayıtlarında dava konusu çekin dava dışı adı geçen şirketten ciroyla devraldığı, bu durumun çek giriş bordrosu ve yevmiye defterinde kayıt altına alındığı, ... hizmet bedelinin dava dışı şirkete ödendiği, dava dışı ... Tic. Ltd. Şti.'nin ayrıca fatura düzenlediği, fatura alacağına dayalı dava konusu çeki ... şirketine teslim edildiği, çekin cirosunda kopukluk bulunmadığı, davalının şekli anlamda kopukluk bulunmayan ve bir birini izleyen ciroları bulunan çekleri iktisap ettiği anlaşılmakla TTK 792. maddeleri uyarınca davacı tarafından davalıların çeki kötüniyetle iktisap ettiği veya iktisapta ağır kusurlu bulunduğunun ispatlanamadığı gerekçesiyle çekin ve ödenen bedelin davalılardan istirdadı koşulları oluşmadığından davanın reddine karar verilmiştir.
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davacı tarafça davalılar aleyhine açılan davanın REDDİNE,
2-Kötüniyet tazminatı koşulları oluşmadığından REDDİNE,
3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan harçlar tarifesine göre alınması gereken 59,30 TL harcın peşin alınan 587,47-TL harçtan mahsubu ile fazla yatırılan 528,17-TL'nin davacıya iadesine,
4-Davalı ... Şirketi lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT 7. Madde gereğince hesap olunan 5.160,00- TL nisbi vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı ... Şirketine verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan yargılama giderlerinin davacı taraf üzerinde bırakılmasına,
6- Taraflarca yatırılan artan gider avansının karar kesinleştiğinde bakiye kısmının yatıran tarafa re'sen iadesine,
7-Tarafların zorunlu arabuluculuk sürecinde anlaşamamaları nedeniyle 6325 Sayılı Kanunun 18/A-13 maddesi uyarınca zorunlu arabuluculuk gideri olan 1.320,00-TL'nin davacıdan tahsil edilerek hazineye gelir kaydedilmesine,
8-Karar kesinleştiğinde ... Ticaret Sicil Müdürlüğü, ...bank, ...Belediyesi, ... Bankasından celbedilen evrak asıllarının iadesi için müzekkere yazılmasına,
9-Karar kesinleştiğinde davacı tarafça ibraz edilen dava konusu çek aslının davacı tarafa iadesine,
Dair, davacı ve davalı ... ... vekilinin yüzüne karşı diğer davalının yokluğunda HMK'nın 345. maddesi gereğince gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içerisinde İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi nezdinde istinaf kanun yolu açık olmak üzere verilen karar açıkca okunup usulen anlatıldı. 29/06/2021


Katip ...
¸e-imzalıdır


Hakim ...
¸e-imzalıdır