Danıştay 12. Daire 2021/4074 Esas 2022/1111 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4074
Karar No : 2022/1111

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Başkanlığı
VEKİLİ : I. Hukuk Müşaviri V....

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu' nun 4/C maddesi uyarınca anketör olarak görev yapan davacının, sözleşmesi 31/12/1998 tarihi itibarıyla sona ermesi üzerine, kıdem ve ihbar tazminatının yasal faizi ile birlikte tarafına ödenmesi istemiyle yaptığı başvurusunun reddine ilişkin ...tarihli ve ...sayılı işlemin iptali ve 7.400,00 TL kıdem/iş sonu tazminatının sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren en yüksek banka mevduat faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ...İdare Mahkemesince, Danıştay Onikinci Dairesinin 24/04/2019 tarih ve E:2018/2637, K:2019/3020 sayılı bozma kararına uyularak; davalı idarede istihdam edilen geçici personel yönünden, işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Bakanlar Kurulu Kararında kıdem tazminatı/iş sonu tazminatına yer verilmemiş ise de; İş Hukukuna tabi işçilerin kıdem tazminatı ve nihayet statüdeki sözleşmeli personelin ise iş sonu tazminatı adı altında aynı ödemeden yararlanıyor olmalarına karşılık 657 sayılı Kanun'un 4/C maddesi ve diğer özel mevzuat hükümleri çerçevesinde istihdam edilen geçici personelin bu ödemeden yararlandırılmamasının Anayasanın 90. maddesi uyarınca Anayasal ve Evrensel Hukuk Normları bağlamında değerlendirilmesi gerektiği, nitekim, Danıştay Onikinci Dairesinin 26/11/2013 tarihli, E: 2013/725, K:2013/8623 sayılı kararında yer alan açıklamalar ve Anayasa hükümleri ile İnsan Haklarına ve Çalışan Haklarına dair taraf olduğumuz uluslararası sözleşme hükümleri dikkate alındığında; "hukuk devleti ilkesi" , "eşitlik ilkesi", "eşit iş için eşit ücret hakkı", "adil çalışma koşullarına sahip olma hakkı", "eşit muamele görme hakkı" gibi Anayasa'nın 90. maddesi uyarınca kanun hükmünde olan evrensel hukuk normları ile İş Hukukunun temel prensipleriden biri olan "Eşit davranma ilkesi" göz önüne alındığında; İş Hukuku öğretisinde (süzek, Sarper: İş Hukukunun Genel Esasları, Savaş Yayınevi, 1. Bası , Ankara Ekim 1998, s.1-3) yapılan tasnif gereği "bağımlı çalışan"-"bağımsız çalışan" ayrımında işçiler ve memurlar gibi "bağımlı çalışanlar" grubuna giren geçici personelin diğer kamu görevlilerinin ve işçilerin yararlandığı söz konusu ödemeden yoksun bırakılmalarını gerektiren herhangi bir hukuki sebep bulunmaması karşısındaki iş sonu tazminatından yararlandırılmaları gerektiği sonucuna ulaşılmış olduğu açık olarak vurgulandığı, bu duruma göre, diğer kamu kurumlarında görev yapan geçici personele, iş sonu tazminatından yararlanma hakkı verilmesi nedeniyle davacının da iş sonu tazminatı ödemesinden yararlandırılması yukarıda aktarılan yasal düzenlemeler ile yargı kararları uyarınca zorunlu olup, davacının çalıştığı sürelere ait iş sonu tazminatının kendisine ödenmesi yolundaki başvurusunun reddine dair işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı, hukuka aykırılığı saptanan işlemden kaynaklanan parasal hakların tazmini Anayasanın 125. maddesinin son fıkrasındaki "İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür" hükmü uyarınca zorunlu olup, davacının iş sonu tazminatının idareye başvuru tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesi gerektiği, Mahkemece yapılan 09/11/2017 tarihli ara karar ile davacının çalıştığı döneme ait hizmet cetveli ile kendisine yapılan ödemelere ilişkin bilgi ve belgeler ile davacının sözleşmesinin sona erdiği tarih itibarıyla ödemeye esas kıdem tazminatı bilgileri istenilmiş olup, verilen cevabi yazıda "iş sonu tazminatı ödenmesine esas aylık brüt ücreti(ayrılış tarihindeki) 51 TL, iş sonu tazminatı ödenecek hizmet süresi 8 yıl-8 ay,23 gün, ödenecek net iş sonu tazminatının 354,03 TL" olduğunun belirtildiği görüldüğü, Danıştay Onikinci Dairesinin bozma kararı üzerine, Mahkemece 20/11/2020 tarihli ara kararı ile 354,03 TL'nin 31/12/1998 tarihinden 23/03/2007 tarihine kadar geçerli olan enflasyon oranı dikkate alınarak yapılacak güncelleme sonucu karşılığının ne olacağının davalı idareden sorulması üzerine, davalı idarece anılan miktarın 2.842,18 TL'ye tekabül edeceği bildirilmesi üzerine davacıya kıdem/işsonu tazminatı olan 2.842,18 TL'nin başvuru yaptığı 23/03/2007 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği gerekçeleriyle dava konusu işlemin kıdem/iş sonu tazminatı ile ilgili kısmı yönünden iptali, tazminat talebinin kısmen kabulü ile 2.842,18 TL'nin davalı idareye başvuru tarihi olan 23/03/2007 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine, tazminat talebinin fazlaya ilişkin kısımının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davacının geçici personel statüsünde istihdamına hukuki dayanak oluşturan Bakanlar Kurulu Kararlarının hiç birinde geçici personele iş sonu tazminatı ödeneceğine dair bir hüküm bulunmadığı, kurumda geçici personele iş sonu tazminatı ödenmesine ilişkin düzenleme 22/04/2010 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe konulduğu, davacının kurumda geçici personel olarak istihdamı 31/12/1998 tarihinde sona erdiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : ...
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile usul ve yasaya aykırı olan kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Dosyanın incelenmesinden, davalı idare bünyesinde 09/07/1986 tarihinde anketör olarak 657 sayılı Kanun'un 4/C maddesi uyarınca göreve başlayan, 31/12/1998 tarihine kadar görev yapan ve bu tarih itibarıyla sözleşme yapılmamak suretiyle görevine son verilen davacının, işine son verilmesine rağmen tazminat ödenmemesi üzerine kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenmesi istemiyle 23/03/2007 tarihinde davalı idareye başvurduğu, başvurusunun ...tarihli ve ...sayılı işlem ile reddedilmesi üzerine bu işlemin iptali ve 7.400,00 TL kıdem/iş sonu tazminatının sözleşmesinin feshedildiği tarihten itibaren işletilecek en yüksek banka mevduat faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
04/02/2010 tarihli ve 27483 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2009/15759 sayılı Bakanlar Kurulu Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Geçici Mahiyetteki İşleri Yürütmek Üzere Geçici Personel İstihdamı ve Bu Personele Ödenecek Ücretler Hakkında Kararı'nın "İş sonu tazminatı" başlıklı 7.maddesi; " (1)657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 4 üncü maddesinin (C) fıkrasına göre yapılan çalışmaların toplam süresi üzerinden hesaplanarak bu maddedeki esaslara göre iş sonu tazminatı ödenir.
(2) Ücretli izin süreleri dahil en az 12 ay fiilen çalışan geçici personelden;
a) Sosyal Güvenlik Kurumunca kendilerine yaşlılık veya malullük aylığı bağlanması veya toptan ödeme yapılması,
b) İlgilinin ölümü,
c) İlgilinin kendi isteği ile sözleşmeyi feshetmesi veya yenilememesi,
hâllerinden birinin vuku bulmasından dolayı hizmet sözleşmesi sona erenlere, çalışılan her bir yıl için, ayrılış tarihindeki hizmet sözleşmesinde yazılı brüt aylık ücret tutarında iş sonu tazminatı ödenir. 12 aydan artan süreler için 12 ay için hesaplanan miktardan artan süreye isabet eden tutar kadar ödeme yapılır.
(2) Bu tazminatın ödenmesinde; daha önce iş sonu tazminatı ve kıdem tazminatı ile benzeri ödemelerde değerlendirilmiş süreler dikkate alınmaz. İş sonu tazminatında dikkate alınmış süreler kıdem tazminatı ile Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenecek ikramiye hesabında değerlendirilmez. Ölüm hâlinde, birinci fıkra uyarınca hesaplanacak tutar, ölenin kanuni mirasçılarına ödenir.
(3) Bu statüde çalışanların sözleşme koşullarına uymaması nedeniyle kurum tarafından, sözleşme hükümleri dışında herhangi bir nedenle çalışanlar tarafından, sözleşmesinin feshedilmesi veya yenilenmemesi hâllerinde iş sonu tazminatı ödenmez.
(4) İş sonu tazminatı ödemesi uygulamasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye, ortaya çıkabilecek tereddütleri gidermeye Maliye Bakanlığı yetkilidir. " hükmünü amirdir.
Ülkemizde geçici personelin statüsüne ilişkin olarak 657 sayılı Yasa'nın 4/C maddesindeki tanım dışında kanuni bir düzenleme bulunmadığından, geçici personel statüsüyle ilgili uyuşmazlıklarda (özellikle parasal haklardan kaynaklanan uyuşmazlıklarda) ciddi hukuki boşluklar mevcut olup, bu hukuki boşlukların başta Anayasa, İnsan Hakları ve Çalışan Haklarına dair evrensel hukuk normları, 657 sayılı Yasa'nın 4/A ve 4/B maddesi kapsamında istihdam edilen memur ve sözleşmeli personel statüsüne ilişkin hükümler ile İş Hukuku hükümleri göz önüne alınarak, İdare Hukuku ve geçici personel statüsünün temel niteliklerine uygun düşecek şekilde yapılacak değerlendirme neticesinde kıyasen uygulama suretiyle doldurulması gerekmektedir.
İş sonu tazminatı, Devlet memurlarının emekli ikramiyesi ve işçilerin kıdem tazminatına benzer bir haktır.
Ülkemizde sayıca en kalabalık geçici personel grubu olan ve 03.05.2004 tarihli ve 2004/7898 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Özelleştirme Uygulamaları Sonucunda İşsiz Kalan ve Bilahare İşsiz Kalacak Olan İşçilerin Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Geçici Personel Statüsünde İstihdam Edilmelerine İlişkin Esaslar ile istihdam edilmeye başlanan Özelleştirme Sonucu İstihdam Edilen Geçici Personel yönünden mevzuat incelendiğinde; 21/12/2009 gün ve 2009/15759 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kabul edilen Kamu Kurum ve Kuruluşlarındaki Geçici Mahiyetteki İşleri Yürütmek Üzere Geçici Personel İstihdamı ve Bu Personele Ödenecek Ücretler Hakkında Karar'ın 7. maddesi ile bu geçici personel grubuna 2010 yılından itibaren iş sonu tazminatı hakkı verildiği anlaşılmaktadır.
657 sayılı Yasanın 4/B maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personel yönünden ise 06.06.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esasların 2005 yılında değişikliğe uğramış olan 7. maddesinde, sözleşmeli personele iş sonu tazminatı hakkının tanınmış olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, davalı idarede istihdam edilen geçici personel yönünden, işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Bakanlar Kurulu Kararında kıdem tazminatı/iş sonu tazminatına yer verilmemiş ise de; İş Hukukuna tabi işçilerin kıdem tazminatı ve nihayet statüdeki sözleşmeli personelin ise iş sonu tazminatı adı altında aynı ödemeden yararlanıyor olmalarına karşılık 657 sayılı Yasanın 4/C maddesi ve diğer özel mevzuat hükümleri çerçevesinde istihdam edilen geçici personelin bu ödemeden yararlandırılmamasının Anayasanın 90. maddesi uyarınca Anayasal ve Evrensel Hukuk Normları bağlamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Nitekim, Danıştay Onikinci Dairesinin 26/11/2013 tarihli, E: 2013/725, K:2013/8623 sayılı kararında yer alan açıklamalar ve Anayasa hükümleri ile İnsan Haklarına ve Çalışan Haklarına dair taraf olduğumuz uluslararası sözleşme hükümleri dikkate alındığında; "hukuk devleti ilkesi" , "eşitlik ilkesi", "eşit iş için eşit ücret hakkı", "adil çalışma koşullarına sahip olma hakkı", "eşit muamele görme hakkı" gibi Anayasa'nın 90.maddesi uyarınca kanun hükmünde olan evrensel hukuk normları ile İş Hukukunun temel prensipleriden biri olan "Eşit davranma ilkesi" göz önüne alındığında; İş Hukuku öğretisinde (süzek, Sarper: İş Hukukunun Genel Esasları, Savaş Yayınevi, 1. Bası , Ankara Ekim 1998, s.1-3) yapılan tasnif gereği "bağımlı çalışan"-"bağımsız çalışan" ayrımında işçiler ve memurlar gibi "bağımlı çalışanlar" grubuna giren geçici personelin diğer kamu görevlilerinin ve işçilerin yararlandığı söz konusu ödemeden yoksun bırakılmalarını gerektiren herhangi bir hukuki sebep bulunmaması karşısındaki iş sonu tazminatından yararlandırılmaları gerektiği sonucuna ulaşılmış olduğu açık olarak vurgulanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Türkiye İstatistik Kurumunda 2008 yılında istihdam edilen geçici personele ilişkin hususları düzenleyen 14/12/2007 tarihli ve 2007/13014 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile davacının hizmet sözleşmesinin 6/ç maddesinde geçici personele kıdem tazminatı ödenmeyeceği öngörülmüştür.
İş sonu tazminatı, Devlet memurlarının emekli ikramiyesi ve işçilerin kıdem tazminatına benzer bir parasal hak olup, 657 sayılı Kanun'un 4/C maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personele 06.06.1978 tarihli ve 7/15754 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslarda 2005 yılında yapılan değişiklik (7. madde) ile sözleşmeli personele iş sonu tazminatı hakkı tanınmıştır.
22/04/2010 tarihli ve 2010/389 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki "Türkiye İstatistik Kurumunda 2010 Yılında Geçici Personel Çalıştırılmasına İlişkin Usul ve Esasların Belirlenmesi ve Ödenecek Ücretlere Dair Kararda Değişiklik Yapılması Hakkında Karar"ın 2. maddesi ile; Türkiye İstatistik Kurumunda görev yapan geçici personele kıdem tazminatı/iş sonu tazminatı ödenmesine engel teşkil eden söz konusu düzenleme çıkarılmış; 4. maddesi ile eklenen Ek-1. maddesi ile iş sonu tazminatının ödenme koşulları yeniden düzenlenmiş ve buna göre 2010 yılından itibaren Türkiye İstatistik Kurumunda görev yapan 4/C'li geçici personele iş sonu tazminatından yararlanma hakkı tanınmıştır.
Bu durumda, davalı idarede istihdam edilen 4/C'li geçici personel yönünden, işlem tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Bakanlar Kurulu Kararında kıdem tazminatı/iş sonu tazminatı ödemesine yer verilmemiş ise de; 2010 yılı itibarıyla bu ödemenin kabul edilmiş olduğu görülmektedir.
Bu duruma göre, davalı idarede görev yapan geçici personele, 2010 yılından itibaren iş sonu tazminatından yararlanma hakkı verilmesi nedeniyle 2010 yılında sözleşmesi devam eden 4/C'li geçici personelin geçmiş yıllardaki hizmet süreleri de dikkate alınırken, anılan düzenlemeden önce iş akdi sona eren davacının hizmet süresinin ve emeğinin nazara alınmamasının hakkaniyetle bağdaşmayacağı hususu karşısında; davacının çalıştığı sürelere ait kıdem tazminatının (iş sonu tazminatının) kendisine ödenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, davacının çalıştığı döneme ait hizmet cetveli ile kendisine yapılan ödemelere ilişkin bilgi ve belgeler ile davacının sözleşmesinin sona erdiği tarih itibarıyla ödemeye esas kıdem tazminatı bilgileri Mahkemece yapılacak ara kararı ile belirlenerek ve davacıya ödenecek tazminat miktarının tespit edilebileceği de tabiidir.
Bu itibarla, Mahkemece 31/12/1998 tarihinden 23/03/2007 tarihine kadar geçerli olan enflasyon oranı dikkate alınarak yapılan güncelleme sonucu karşılığının belirlenmek suretiyle ve davacıya kıdem/işsonu tazminatının 23/03/2007 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi, tazminat talebinin fazlaya ilişkin kısımının reddi yönündeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin kıdem/iş sonu tazminatı ile ilgili kısmı yönünden iptali, tazminat talebinin kısmen kabulü ile ...TL'nin davalı idareye başvuru tarihi olan 23/03/2007 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine, tazminat talebinin fazlaya ilişkin kısımının reddine, ilişkin temyize konu .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 16/03/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.


(X) KARŞI OY :
Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı'nda 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/C maddesi kapsamında sözleşmeli geçici personel olarak çalışmakta iken 1998 yılında sözleşmesi sona eren davacının, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 4/C maddesi uyarınca sözleşmeli olarak istihdam edilen personele ödenmeyen iş sonu tazminatının ödenmesi yolunda düzenlemeler getiren 04/02/2010 tarihli ve 27483 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01/01/2010 tarihi itibari ile yürülüğe giren Bakanlar Kurulu kararından önce sözleşmesinin sona erdiği açık olduğundan, davacıya kıdem/iş sonu tazminatı ödenmesine hukuken imkan bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarece tesis edilen işlemde hukuka aykırılık bulunmadığından davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bu gerekçe ile bozulması gerektiği görüşüyle Daire kararına katılmıyorum.