Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2021/9660 Esas 2022/2073 Karar Sayılı İlamı

Bölge Adliye
Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
No : 2020/21-2021/995


İlk Derece
Mahkemesi : ... 41. İş Mahkemesi

Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı, davalı vekili ve fer’i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı vekili ve fer’i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili davacının davalı TRT Genel Müdürlüğü'ne bağlı TRT ... Radyosunda ses sanatçısı ve program yapımcısı olarak 23.11.1999 tarihinde istisna sözleşmesi ile çalışmaya başladığı, bu çalışmanın kadroya geçtiği 24.01.2007 tarihine kadar akitli statüde devam ettiği, halen TRT Genel Müdürlüğü ... Radyosunda çalışmaya devam ettiği, çalışmasının tamamen bağımlı bir çalışma olduğu, belirtilen süreler içerisinde ücret karşılığı yapıldığı, ücret, bağımlılık ve devamlılık unsurların bir arada bulunmasından ötürü aradaki akdi ilişkinin hizmet sözleşmesi niteliğinde olduğu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince yapılan inceleme sonucunda verilen raporda da dava konusu edilen çalışmaların istisna akdine değil hizmet akdine dayandığının tespit edildiğini belirterek, davacının davalı TRT Genel Müdürlüğü'nde 23.11.1999-24.01.2007 tarihleri arasında geçen hizmetinin tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP
Davalı TRT Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının
kurumda yayınlanacak olan yabancı ve yerli yapımların seslendirmesinde “seslendirme sanatçısı” olarak muhtelif zamanlarda çalıştığı, davacının sesi uygun olduğunda seslendirmesinin teklif edildiği, davacının ücretlerinin sabit olmadığı, seslendirdiği programın özelliklerine göre değiştiği, kayıt bittiğinde Kurumu terk ettiği, aralarındaki hukuki ilişkinin istisna akdine dayalı olduğu, davacının belli bir yapımın, sonucun, yani bir sanat eserinin sadece kendisine özgü, özel yetenekleri doğrultusunda icrasını, belirli bir bedel karşılığında gerçekleştirdiği, çalışmalarının devamlılık arz etmediği, kuruma bağımlı olmadan dışarıdaki çalışmalarına devam ederek bazı programlarla kısıtlı olarak, zaman zaman düzenlenen istisna akdi niteliğinde sözleşmelerle çalıştığını belirterek, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; Kurumun fer'i müdahil olduğu, hizmet tespit davalarında kamu düzenine ilişkin olup kesin delil olmadan karar verilemeyeceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk derece mahkemesince; "Davanın kabulü ile;
1-Davacının 23/11/1999-23/01/2007 tarihleri arasında hizmet akdi ile davalı iş yerinde çalıştığının tespitine," şeklinde karar verilmiştir.
Davalı kurum vekili istinaf dilekçesinde özetle:
1-Davanın öncelikle husumet nedeniyle reddi gerektiği,
2-Davacı hakkında kurumca yapılan işlemlerin kanun ve mevzuata uygun olarak yapıldığı işlemlerle ilgili herhangi bir yanlışlık veya usulsüzlük bulunmadığı,
3-Kurum kayıtlarının resmi belgelerden oluştuğu ve aksi sabit oluncaya kadar doğruluğunun asıl olduğu,
4-Davanın kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle mahkemenin savunmayı resen genişletmesi ve bundan sonra karar vermesi gerektiği,
5-Mahkeme kararının usul ve yasaya aykırı olduğu,
Gerekçeleri ve re sen tespit edilecek gerekçelere göre mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini istemiştir.
Davalı TRT vekili istinaf dilekçesinde özetle;
1-Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu,
2-Mahkemece kararın savunmaların dikkate alınmadan hükme bağlandığı,
3-Mahkemece davanın öncelikle 5 yıllık hak düşürücü sürenin geçtiğine istinaden davayı reddetmesi gerektiği,
4-Müvekkil kurum ile davacı arasındaki hukuki ilişkinin hizmet akdinin unsurlarının yer almaması sebebiyle hizmet akdi olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı,
Gerekçeleri ve resen tespit edilecek gerekçelerle kararın kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesince davalılar vekillerinin istinaf taleplerinin reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ
Davalı TRT Genel Müdürlüğü vekili, davanın öncelikle hak düşürücü süreden reddinin gerektiğini, davacının hizmetin tespitini istediği yıllarda çıktığı programlarda devamlılık arz etmeyecek şekilde görev aldığını, periyodik olarak istihdam edilmediğini, davalı işveren ile davacı arasındaki hukuki ilişkinin hizmet değil, istisna akdi niteliğinde olduğunu belirterek, kararın temyizen bozulmasını istemiştir.
Fer’i müdahil Kurum vekili, Kurumca yapılan işlemlerin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek, kararın bozulmasını istemiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME
İnceleme konusu eldeki davada, davacı 23/11/1999-24/01/2007 tarihleri arası dönemde davalı nezdinde çalıştığının tespiti istemine ilişkindir.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden, davacı taraf davacının davalı nezdinde 23/11/1999-24/01/2007 tarihleri arası çalıştığının tespitini talep ettiği, davacı adına davalı tarafından 24/01/2007 tarihinden itibaren bildirimlerin yapıldığı, davacı ile davalı arasında Ocak/2002-Aralık/2006 tarihlere arası dönemde imzalanmış 176 adet götürü bedelli hizmet alım sözleşmesi bulunduğu, davalı tarafından davacıya Ağustos/2001-Mart/2007 arası ücret ödemelerinin olduğu anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanağı 506 sayılı Kanunun 79. Maddesidir. 506 sayılı yasanın 6. maddesinde ifade edildiği üzere, “sigortalı olmak hak ve yükümünden kaçınılamaz ve vazgeçilemez.” Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin davaların, kamu düzenine ilişkin olması nedeni ile özel bir duyarlılık ve özenle yürütülmesi zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanması gerektiği özellikle göz önünde bulundurulmalıdır.
Öte yandan; Davacının çalışmalarının geçtiğini ileri sürdüğü işyeri bir kamu kuruluşudur. Bu nedenle, davalı işyerinde resmi kayıtlara dayanılması ve ücretin yazılı belge ile ödenmesi esastır. Kuruma hizmet bildirilmeyen dönemlerdeki ücret belgeleri ve bu dönemde davacıya ücret ödenip ödenmediği, ödeme yapılmışsa kim tarafından ödendiğinin araştırılması gerekir.
Mahkemece yapılacak iş, davacının 1999-2007 yılları arasında geçtiğini iddia ettiği çalışmalarının gerçekliği, işin ve işyerinin kapsam ve niteliğiyle süresinin belirlenebilmesi amacıyla; davacının çalışmaları ile ilgili tüm delillerin toplanmadığı anlaşılan eldeki davada, anılan çalışmaların yayınlanma tarih ve saatleri,davacı ile yapılan kısmi sözleşmeler, 2001-2007 tarihleri arasında davacıya yapılan kısmi ödemeler de gözetilmek suretiyle aynı dönemlere ilişkin davacının katıldığı programların varsa yazılı, sesli veya görüntülü kayıtları temin edilmeli, aynı şekilde davacının katılmış olduğu programların rejisörleri veya yetkilileri tanık sıfatı ile dinlenilmeli, temin edilen yazılı, sesli ve görüntülü program kayıtları ve tüm dosya uzman bilirkişiye tevdii edilip, Hukuk Genel Kurulunun 2011/21-130 esas, 2011/150 karar sayılı hükmünde ayrıntılı şekilde anlatıldığı üzere, davacının çalışmasının kısmi süreli (part time) çalışma niteliğinde olup olmadığı, bu nitelikte bir çalışma ise, bir ayda kaç güne tekabül edecek nitelikte olduğu hususunda yine uzman bilirkişiden rapor alınmalı,öte yandan davacının 03.11.2004-28.02.2011 arası 1479 sayılı Kanuna tabi sigortalılığının varlığı da irdelenerek buna göre,506 sayılı Kanun kapsamında tespit edilebilecek sigortalılık süresi hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
Mahkemenin, yukarıda açıklanan esaslar doğrultusunda, araştırma yaparak, elde edilecek sonuca göre bir karar vermesi gerekirken, eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurması, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
6552 sayılı Kanunun 11.09.2014 günü yürürlüğe giren 64. maddesiyle 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 7. maddesine eklenen 4. fıkrada, hizmet akdine tabi çalışmaları nedeniyle zorunlu sigortalılık sürelerinin tespiti talebi ile işveren aleyhine açılan davalarda, davanın Kuruma resen ihbar edileceği, ihbar üzerine davaya davalı yanında feri müdahil olarak katılan Kurumun, yanında katıldığı taraf başvurmasa dahi kanun yoluna başvurabileceği belirtilmiştir.
Eldeki davada, hükmün karar başlığında dava tarihi itibariyle kurumun taraf sıfatının feri müdahil olarak belirlenmesi gerekirken, davalı olarak belirlenmesi de usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, TRT Genel Müdürlüğü vekili ve fer’i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1. maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgilisine iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 16.02.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.