Danıştay 13. Daire 2021/4908 Esas 2022/800 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2021/4908
Karar No:2022/800

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … HES Elektrik Üretim A.Ş.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket tarafından, … HES Projesi işinin Su Kullanım Hakkı Anlaşması'na göre belirlenen ortak tesis enerji katılım bedelinin 3. taksit tutarı olan 12.849.197,83-TL'nin ödenmesinin istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Akçay Hidroelektrik Santralinin Su Kullanımına İlişkin İşletme Esasları Hakkında Anlaşma hükümleri çerçevesinde belirlenen 8.251.813,89.-TL tutarındaki ortak tesis katılım payı ilk taksit bedelinin 14/08/2014 tarihine kadar ödenmesine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce verilen 22/03/2017 tarih ve E:2016/2989, K:2017/748 sayılı kararda; "Uyuşmazlıkta, Akçay Hidroelektrik Santralinin Su Kullanımına İlişkin İşletme Esasları Hakkında Anlaşma'nın 15. maddesinde yer alan hüküm gereği, idare tarafından ortak tesislerin enerji hissesi katılım payının, enerji tesisinin özellikleri ve gelişen su kullanımları da göz önünde bulundurularak hesaplanacağı dikkate alındığında, bu kapsamda idare tarafından ortak tesis katılım payı ilk taksit bedeli hesaplanırken söz konusu düzenlemeyi göz önünde bulundurup bulundurmadığı hususunda mahkemece araştırma yapılarak dava konusu işlem hakkında karar verilmesi" gerektiği gerekçesine yer verildiği; Mahkemelerince yapılan ara kararlar ile, "davalı idare tarafından ortak tesis katılım payı hesaplanırken enerji tesisinin özellikleri ve gelişen su kullanımlarının dikkate alınıp alınmadığı" hususunun sorulduğu ve buna ilişkin tablonun hazırlanarak gönderilmesinin istenildiği, davalı idare tarafından, "su kaynaklarının planlanması çalışmalarında, projeyi etkileyebilecek gelecekteki su kullanımları da dikkate alınarak hesaplamalar yapılmakta olup, Madde 15'te ifade edilen 'enerji tesislerinin özellikleri ve gelişen su kullanımları' dikkate alındığında, 1989 tarihli planlama raporundan farklı bir durum tespit edilmemiştir...." şeklinde cevap verildiği, bu kapsamda, Akçay Hidroelektrik Santralinin Su Kullanımına İlişkin İşletme Esasları Hakkında Anlaşma'nın 15. maddesinde yer alan, "idare tarafından ortak tesislerin enerji hissesi katılım payının, enerji tesisinin özellikleri ve gelişen su kullanımları da göz önünde bulundurularak hesaplanacağı" yönündeki düzenlemenin aksine, yeni bir hesaplama yapılmadan tesis edilen üçüncü taksit ödemesi konulu dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce dava konusu işlemin iptali yönünde verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın Dairemizin 27/05/2021 tarih ve E:2021/781, K:2021/1961 sayılı kararı ile bozulması üzerine, Bölge İdare Mahkemesi'nce bozma kararına uyularak verilen kararda;DSİ tarafından inşa edilen "Aydın-Bozdoğan-Akçay Projesi" kapsamında planlanan Akçay HES projesinin ortak tesis katılım payı hesabının 04/07/2012 tarih ve 28343 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Elektrik Piyasasında Üretim Faaliyetinde Bulunmak Üzere Su Kullanım Hakkı Anlaşması İmzalanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe göre güncellenen 2014 tarihli taslak su kullanım hakkı anlaşmasının "Geri ödeme esasları, hesaplama şekli ve ödenmesi" başlıklı 20. maddesi ve anılan Yönetmeliğin 16. maddesiyle, aynı Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-1 Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanımı Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşma (Örnek)’nın 21. maddesinde öngörülen metot kullanılarak Yönetmeliğe uygun şekilde, "ortak tesislerin ihaleye esas ilk keşif bedeli (varsa keşif artış oranı), "tesisin DSİ tarafından yapılan kısmının lisans süresince amortismanına tekabül eden değer", "TEFE/ÜFE katsayısı-su kullanım hakkı anlaşması tarihine güncelleme" ve "kamulaştırma bedelinin güncellenmiş değeri" esas alınmak suretiyle bir hesaplama yapılması gerekirken, davalı idarenin 30/09/2020 tarihli ara kararımıza verdiği cevaptan da görüldüğü üzere Akçay HES ortak tesis bedeli hesaplamasında amortisman oranının kullanılmadığı, amortisman oranının tesis ömrünün 50 yıl baz alınarak, % Amortisman Oranı= [1-(SKHA imzalandığı yıl - ortak tesisin işletmeye alındığı yıl) / Tesisin ömrü (50 yıl)] formülü ile bulunduğu, Akçay HES için ilgili şirket ile 26/03/2003 tarihinde SKHA imzalandığından amortisman oranının 1 olduğunun belirtilmiş olması karşısında, ortak tesis katılım payı hesaplamasında anılan Yönetmeliğin ekinde yer alan EK-1 Hidroelektrik Enerji Üretim Tesisinin Su Kullanımı Hakkı ve İşletme Esaslarına İlişkin Anlaşma (Örnek)’nın 21. maddesinde belirlenen "tesisin DSİ tarafından yapılan kısmının lisans süresince (..... Yıl) amortismanına tekabül eden değer ......... yılı birim fiyatları ile .......x ..... = .................... TL'dir. Şirket tarafından DSİ'ye ödenmesi gereken bedel, bu değerin enerji payına isabet eden miktarı olan %........x ............... x …..(TEFE/ÜFE katsayısı-su kullanım hakkı anlaşması tarihine güncelleme) +........... (ortak tesise ait kamulaştırma bedelinin enerji hissesine düşen TEFE/ÜFE ile güncellenen miktar) =.......... TL 'dir" metodunda belirtildiği şekilde tesisin DSİ tarafından yapılan kısmının lisans süresince (..... Yıl) amortismanına tekabül eden değeri kullanılmadan hesaplama yapıldığı anlaşıldığından, anılan Yönetmelik hükmünde belirtilen formülasyona uyulmadan yapılan ortak tesis katılım payı hesaplamasında ve 3. taksit tutarı olan 12.849.197,83-TL'nin ödenmesinin istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemde hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılarak belirtilen gerekçeyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, uyuşmazlıkta hem ortak tesis bedel borcunun doğduğu tarihteki mevzuat, hem de SKHA'nın 20. maddesi uyarınca mevzuatta sonradan meydana gelecek değişiklikler uygulanacağından amortisman hesabında 1 değerinin kullanılmasının hukuka uygun olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
01/08/2002 tarihinde … Enerji Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı arasında "Otoprodüktör Statüsünde Üretim Tesisi Kurulması, İşletilmesi ve Enerji fazlasının Satışına İzin Verilmesine İlişkin Sözleşme" imzalanmıştır. Sözleşmenin 4. maddesinde, …Enerji Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş'nin 27,75 MW kurulu gücündeki otoprodüktör statüsünde Akçay Hidroelektrik Santralinin kendi ve/veya ortaklarının ihtiyacı olan enerjiyi üretmek amacıyla kurulacağı, 5. maddesinde sözleşme süresinin 49 yıl olduğu, 13. maddesinde şirketin DSİ ile su kullanım hakkı anlaşması imzaladıktan sonra Bakanlığa gönderileceği belirtilmiştir.
Akabinde DSİ ile …Enerji Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş arasında 26/03/2003 tarihinde Su Kullanım Hakkı Anlaşması (SHKA) imzalanmıştır. 06/05/2009 tarihinde SKHA'nın kurulu güç değişikliğine ilişkin ek mukavelesinin 2. maddesine göre, … Enerji Elektrik Üretimi Otoprodüktör Grubu A.Ş ile DSİ arasında imzalanan su kullanım hakkı anlaşmasının 31,98MWm/28,78MWm kurulu güçle … HES Elektrik Üretim A.Ş. unvanıyla devam edeceği kararlaştırılmıştır.
14/08/2009 tarihinde uyuşmazlığa konu HES tesisi işletmeye alınmış, tesisin işletmeye başlama tarihinden 5 yıl sonra 14/08/2014 tarihinde davacı şirketin ödemesi gereken ortak tesis enerji katılım payı hesaplanarak 1. taksit ödemesi için şirkete yazı gönderilmiştir.
Bu süreçten ayrı olarak, davacı şirket tarafından ortak tesis enerji hissesi geri ödemelerinin mücbir sebeple ertelenmesi istemiyle yapılan başvuru üzerine … tarih ve … sayılı Genel Müdürlük Olur'u ile geri ödemeye başlama tarihi 27/07/2016 olarak belirlenmiştir.
Davalı idarece ortak tesis katılım payı 3. taksit ödemesi olarak 12.849.197,83-TL'nin yatırılması yönünde … tarih ve … sayılı işlem tesis edilmiştir.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
DSİ ile davacı şirket arasında Su Kullanım Hakkı Anlaşması (SKHA) 26/03/2003 tarihinde imzalanmıştır. 2003 tarihli SHKA'nın 5. maddesine göre, "Çeşitli nedenlerle santrale beklenenden az su gelmesi veya suyun az olduğu süre içinde santralin çalıştırılmaması durumunda şirket tarafından DSİ'den herhangi bir talepte bulunulmayacaktır", 6. maddesinde, "Hidroelektrik santrali için şirket tarafından hazırlanan ve DSİ'ce görüş bildirilen fizibilite kapsamında olabilecek yetersiz etüt ve değerlendirmelerden dolayı ileriki aşamalarda hidrolojik, jeolojik, teknik, çevresel, sosyal ve ekonomik yönden oluşabilecek her türlü olumsuz sonuçtan yalnız şirket sorumludur. Şirket tarafından kurulacak hidroelektrik enerji üretim tesislerinin yatırımında doğabilecek her türlü hidrolojik, jeolojik, teknik, çevresel, ekonomik ve mali riskler ile doğal afet riski şirket tarafından yüklenilecektir".; 14. maddesinde, "Tabii afet ve jeolojik nedenlerle meydana gelebilecek hasarlar sonucu santrallerin üretim dışı kalması halinde şirket DSİ'den herhangi bir tazminat talebinde bulunmayacaktır"; 15. maddesinde, "DSİ'ce inşaatı sürdürülmekte olan, Bozdoğan-Akçay Projesi kapsamında yer alan Akçay HES için DSİ'ye ödenmesi gereken ortak tesislerin enerji katılım payı, ortak tesislerin inşaatının DSİ'ce tamamlanarak kesin hesabın çıkarılmasını müteakip enerji tesislerinin özellikleri ve gelişen su kullanımları da göz önünde bulundurularak DSİ'ce yapılacak maliyet taksim hesapları sonucunda belirlenecek enerji hissesi oranı ve santralin işletme süresi dikkate alınarak hesaplanacaktır. Şirket tarafından DSİ'ye ödenmesi gereken bu bedel DSİ çeviri fiyat indeksleri esas alınarak DSİ'ce kesin hesap çıktıktan sonraki ödeme yılına getirilecek ve Yönetmelikte belirtildiği üzere 10 yılı aşmayacak süre içerisinde, devlet borçlarının ödenmesinde uygulanacak faiz haddi üzerinden DSİ Merkez Saymanlığı'na yatırılacaktır", 20. maddesinde, "Bu anlaşma hükümleri 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile bu Kanunda yapılabilecek her türlü değişikliğe dayalı olarak çıkarılacak yönetmelik ve tebliğ hükümleri doğrultusunda değiştirilecektir. Benzer şekilde diğer ilgili mevzuatta meydana gelebilecek değişiklikler de anlaşmaya aynen yansıtılacaktır. Ancak mevzuat değişikliği nedeniyle şirket DSİ'den herhangi bir talepte bulunamaz" kuralı yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden, DSİ ile davacı şirket arasında Su Kullanım Hakkı Anlaşması'nın (SKHA) 26/03/2003 tarihinde imzalandığı, ortak tesis enerji katılım payına ilişkin hesaplamanın ve ilk taksitin ödenmesine ilişkin işlemin ise 14/08/2014 tarihinde tesis edildiği, sonrasında kalan taksitlere ilişkin işlemlerin her yıl ayrıca tesis edildiği, ortak tesis enerji katılım payı bedelinin 3. taksit tutarı olan 12.849.197,83-TL'nin ödenmesinin istenilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı görülmektedir.
Öte yandan, Akçay HES ortak tesis enerji katılım payı 2. taksit ödemesine (10.386.200,61-TL) ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin iptali istemiyle açılan davada … İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı karara yönelik istinaf başvurusu; dava konusu işlemde hukuka uygunluk, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararı ile reddedilmiş; Bölge İdare Mahkemesi'nin anılan kararı ise Dairemizin 02/03/2022 tarih ve E:2021/3608, K:2022/797 sayılı kararı ile bozulmuştur.
Bu itibarla, ortak tesis enerji katılım payı 2. taksit ödemesine ilişkin uyuşmazlıkta Dairemizin bozma kararı üzerine Bölge İdare Mahkemesince verilecek karar, katılım payı 3. taksit ödemesine ilişkin işbu davanın sonucunu etkileyecek nitelikte olup; dava konusu işlemin iptali yönündeki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf isteminin gerekçeli olarak reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun gerekçeli olarak reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi'nin … tarih ve E:.., K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
2. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdarî Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 02/03/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.