Danıştay 6. Daire 2019/12213 Esas 2022/2564 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/12213
Karar No : 2022/2564

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı - ...
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACILAR) : 1- ...kendi adına asaleten, ...'a vesayeten
2- ...
3- ...
VEKİLLERİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının, tazminat isteminin kabulüne ve tapu iptali ile tesciline ilişkin kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Amasya İli, Taşova İlçesi, ..., ...Mevkii, ...ada, ...parsel sayılı imar planında yol olarak belirlenen davacıların müşterek malik oldukları taşınmazın uzun yıllardan kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğinden bahisle uğranıldığı ileri sürülen 65.972,50-TL maddi zarar ve dava tarihinden geriye dönük 5 yıllık süreden beri taşınmaz kullanılamadığından el koyma tarihinden itibaren 2.350,00-TL ecrimisil olmak üzere toplam 68.322,25-TL'nin adli yargıdaki dava açma tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Temyize konu kararda; davanın kısmen kabulü, kısmen reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 16/11/2017 tarih ve E:2016/7251, K:2017/9355 sayılı kararıyla "davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerektiği" gerekçesiyle bozulduğu, Mahkememizce bozma kararına uyularak, görevli yargı yerinin tespiti için dosyanın uyuşmazlık mahkemesine gönderildiği, Uyuşmazlık Mahkemesi Hukuk Bölümünün ...tarihli, E:..., K:...sayılı kararıyla, davanın çözümünde idari yargının görevli olduğu sonucuna varılması nedeniyle dava dosyasının esasının incelenmesi suretiyle davanın, taşınmaz bedeline ilişkin 65.972,50-TL'lik kısmının kabulü ile ...Asliye Hukuk Mahkemesinde açılan dava (10/10/2012) tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte hisseleri oranında davacılara ödenmesine, Amasya İli, Taşova İlçesi, ..., ...Mevkiinde bulunan ...ada, ...sayılı parselde kayıtlı ...yüzölçümlü taşınmazın tapusunun iptali ile davalı Taşova Belediye Başkanlığı adına tapuya tesciline, ecrimisil talebine ilişkin kısmı yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Uyuşmazlık konusu taşınmazın 05/04/2016 tarihli encümen kararı ile imar uygulamasına tabi tutularak tapuda yola terkin işleminin yapıldığı, DOP kesintisi sonrasında aynı bölge içerisinde ...ada, ...parsel sayılı taşınmazda ...m²'lik hissenin davacılar adına tapuda tescil edildiği, davacıların mağduriyetlerinin ortadan kalktığı, Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ ...DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY : Amasya İli, Taşova İlçesi, ..., ...Mevkii, ...ada, ...parsel sayılı imar planında yol olarak belirlenen davacıların müşterek malik oldukları taşınmazın uzun yıllardır kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının ihlal edildiğinden bahisle uğranıldığı ileri sürülen 65.972,50-TL maddi zarar ve dava tarihinden geriye dönük 5 yıllık süreden beri taşınmaz kullanılamadığından el koyma tarihinden itibaren 2.350,00-TL ecrimisil olmak üzere toplam 68.322,25-TL'nin adli yargıdaki dava açma tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 35. maddesinde: "Herkes, mülkiyet ve miras haklarına sahiptir. Bu haklar, ancak kamu yararı amacıyla, kanunla sınırlanabilir. Mülkiyet hakkının kullanılması toplum yararına aykırı olamaz." kuralına yer verilmiş, temel hak ve özgürlüklerin sınırlandırılmasını düzenleyen 13. maddesinde ise, temel hak ve hürriyetlerin, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği, bu sınırlamaların, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamayacağı belirtilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisince kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek kamu kuruluşlarının bütçelerine konulur. İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmüne yer verilmek suretiyle, belediyelere, imar planlarını uygulamak üzere belirtilen süre içerisinde imar programını hazırlama; programı uygulamaya koyma, ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarına ise imar programlarında kendi görev alanlarındaki kamu hizmeti için ayrılan özel mülkiyete ait arsaları program süresi içinde kamulaştırma zorunluluğu yüklenmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir...
" hükmü yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunun Ek 1. maddesinde; (Ek: 20/8/2016-6745/33 md.)
Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmî kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır. hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dosyanın incelenmesinden; davalı idarenin temyiz dilekçesinde, uyuşmazlık konusu Amasya İli, Taşova İlçesi, Yenimahalle, ...Mevkii, ...ada, ...parsel nolu imar planında yol olarak belirlenen davacıların müşterek malik oldukları taşınmazın taşınmazın 05/04/2016 tarihli encümen kararı ile imar uygulamasına tabi tutularak tapuda yola terkin işleminin yapıldığı, DOP kesintisi sonrasında aynı bölge içerisinde ...ada, ...parsel nolu taşınmazda 366,72 m²'lik alanın davacılar adına tapuda tescil edildiği, davacıların mağduriyetlerinin ortadan kalktığının belirtildiği, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgu sisteminde yapılan sorgulamada da, uyuşmazlık konusu ...ada, ...parsel nolu taşınmazın 27/07/2016 tarihli İmar (TSM) işlemi sonucunda kapatılarak pasif hale geldiği, yeni aktif parsel numarasının ...ada, ...parsel no (Nitelik: Arsa, tapu alanı: ...m²) olarak yer aldığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, yukarıda yer verilen hususlar araştırılmak suretiyle uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak verilen Mahkeme kararında hukuki isabet görülmemiştir.

Öte yandan, İdare Mahkemesince, idari yargı mercileri tarafından tapu iptali ve tesciline ilişkin karar verilemeyeği halde, temyize konu kararda, idari yargı yetkisini aşar şekilde uyuşmazlık konusu taşınmazın tapusunun iptali ile davalı Taşova Belediye Başkanlığı adına tapuya tesciline ilişkin hüküm kurulduğu görüldüğünden, Mahkeme kararının bu kısmında da hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. .... İdare Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararının temyiz edilen kısmının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 02/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.