Danıştay 13. Daire 2020/3291 Esas 2022/736 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2020/3291
Karar No:2022/736


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ... Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Reklam ve Bilişim Ticaret Sanayi Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. ...
Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davalı idare tarafından 10/02/2012 tarihinde gerçekleştirilen "Düzce Belediye Sınırları Dahilindeki Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı İşinin 10 Yıl Süreyle Kiralanması" ihalesi sonucunda ihale üzerinde kalan davacı şirket ile imzalanan sözleşmeye istinaden 19/03/2012-18/03/2022 tarihleri arasında 10 yıl süreyle işin yüklenilmesi sonrasında, bu sürenin 3 yıl daha uzatılmasına ilişkin Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararının iptal edilmesine dair Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; Düzce Belediyesi Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile Belediye sınırlarının genişlemesi ile ulaşım güzergahlarında eskiyen ve kötü görünümlü durakların yenilenmesi ile birlikte yeni duraklara da ihtiyaç duyulduğu, Düzce Belediye sınırları içinde Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı İşi İhale Sözleşmesi'nin 38. maddesi uyarınca, davacı şirket tarafından 70 adet otobüs durağı, 60 adet billboard, 30 adet raket ve 4 adet megalight yaptırılması adına 10 yıllık kira süresinin ek sözleşmeyle 3 yıl süre ile 28.298,13-TL+KDV yıllık kira bedeli karşılığında 18/03/2025 tarihine kadar uzatılmasına karar verildiği, bu kapsamda davacının bazı yükümlülükler yüklendiği ve bu yükümlülüklerini yerine getirdiği, öte yandan ... tarih ve ... numaralı Düzce 3. Noterliği'nde davacı şirket ile davalı idare arasında imzalanan ihale sözleşmesinin 38. maddesinin "Daha sonra eklenmesi gereken veya mücavir alanların genişlemesinde ortaya çıkacak olan Kent mobilyaları ve durakların yapılması için Belediye ek sözleşme yapabilir." şeklinde olduğu, Konuralp Beldesi'nin tüzel kişiliğinin kaldırılmasıyla birlikte Düzce Belediyesi'ne devrolduğu, bu kapsamda davalı idarece mücavir alanlarının genişlediğinden bahisle anılan sözleşmenin ilgili maddesi gereği ek sözleşme yapıldığının anlaşıldığı ve ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediyesi Encümeni kararında açık bir hatadan da bahsedilemeyeceği;
Bu durumda, Düzce Belediyesi Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararının alınmasında yokluk ya da davacının hilesi veya yalan beyanı bulunmadığı gibi açık bir hata da bulunmadığından, kararın hüküm ve sonuçları doğurmaya başlamasından çok sonra alınan dava konusu kararla iptal edilmesinin hukuk güvenliği ve kazanılmış hak ilkelerine uygun düşmeyeceği, kira sözleşmesi 3 yıl süreyle uzatılacağından bahisle yeni kent mobilyalarını yapan davacının haklı beklentisinin ihlâline neden olacağı ve bu hususların kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun düşmeyeceğinden, davalı idare tarafından gerçekleştirilen kent mobilyaları ve reklamcılık işi ihalesi sözleşmesinin 19/03/2012-18/03/2022 tarihleri arasında 10 yıl süreyle geçerli olacak şekilde imzalanması sonrasında yüklenen bazı yükümlülüklerle birlikte bu sürenin 3 yıl daha uzatılmasına ilişkin kararın iptal edilmesine ilişkin Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla; davacı şirkete Belediye tarafından ihale sonucunda verilmiş olan Kent Mobilyaları ve Reklamcılık işinin, ihaleye tâbi bir iş olduğu ve bu sebeple yapılan ihale ile 10 yıllık sözleşme imzalanarak bu işin davacı şirket tarafından yerine getirilmesinin sağlandığı, ihaleye tâbi bu işe yönelik olarak belediye mücavir alan sınırlarının genişlediğinden bahisle yeni oluşan ihtiyacın da yine 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca temini ve karşılanmasının gerektiği, sözleşmenin 3 yıl daha uzatılmasına ilişkin Encümen kararının Belediye mevzuatı ve Devlet İhale Kanunu'na aykırı olması nedeniyle açık hatalı bu işlemin süre sınırı olmaksızın geri alınmasının bir zorunluluk olduğu ve ilgilisine kazanılmış hak oluşturmayacağı anlaşıldığından, davanın reddi gerekmekte iken dava konusu işlemin iptali yolundaki idare mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmadığı sonucuna varılarak, davalı idarenin istinaf isteminin kabulüne, ... İdare Mahkemesi'nce verilen kararın kaldırılmasına, 2577 sayılı Kanunun değişik 45/4. maddesi uyarınca yeniden yapılan inceleme sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
Bu kararın temyizi üzerine Dairemizin 09/07/2020 tarih ve E:2020/1111, K:2020/1913 kararı ile; İdare Mahkemesi'nce verilen kararın 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesi uyarınca ivedi yargılama usulü kuralları gereğince doğrudan temyize tâbi olduğu, ivedi yargılama usulüne tâbi olan davalarda Kanun'un 45/8. maddesi uyarınca istinaf kanun yoluna başvurulmasının mümkün olmadığı dikkate alındığında, ... Bölge İdare Mahkemesi .... İdari Dava Dairesi tarafından dava dosyasının Danıştay'a gönderilmesi gerekirken, başvurunun incelenmesi suretiyle verilen kararda usul hükümlerine uygunluk bulunmadığına ve anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiş, bunun üzerine Dairemizin bozma kararına uyularak ... Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararıyla dava dosyasının Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı işinin 10 yıl süre ile kiraya verilmesi kapsamında yapılan ihale sonucunda, ihalenin 80,000.00-TL. (KDV hariç) muhammen bedelle davacı şirket uhdesinde kaldığı, bunun üzerine davacı şirket ile imzalanan ihale sözleşmesinin süresinin 19/03/2012-18/03/2022 tarihlerini kapsadığı, sözleşme süresi içerisinde Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile Belediye sınırlarının genişlemesinden dolayı davacının uhdesinde kalan 10 yıllık ihalenin 3 yıl süre daha uzatılmasına karar verildiği, bu karara istinaden 20/11/2014 tarih ve 1655 sayılı Düzce Belediye Encümeni kararı ile yıllık kira bedelinin belirlendiği ve ek ihale sözleşmesi imzalandığı, Sayıştay Başkanlığı'nca yayınlanan "Düzce Belediyesi 2017 yılı Denetim Raporu"nun "Kent mobilyaları ve reklam panoları işletme hakkına ilişkin kira sözleşme süresinin Encümen kararı ile mevzuata aykırı şekilde uzatılması" başlığında, 2886 sayılı Kanun'un 1. maddesinde belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri aynı hak tesisi ve taşıma işlerinin bu kanuna göre yapılacağının, anılan Kanun'un 64. maddesinde kiralama süresinin 10 yıldan fazla olamayacağının ifade edildiği, anılan rapor doğrultusunda dava konusu karar ile ihale süresini uzatan ... tarih ve .. sayılı Encümen kararının iptaline karar verildiği, temyize konu Mahkeme kararında yer alan ayrışık oyda belediyenin işleminin haklı ve hukuki olduğu ve davanın reddedilmesi gerektiğinin belirtildiği, dava konusu kararın hem Sayıştay denetim raporu hem de 2886 sayılı Kanun kapsamında alınan bir karar olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... 'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Düzce Belediye sınırları dahilindeki Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı işinin 10 yıl süreyle kiraya verilmesi için 2886 sayılı Kanun'un 36. maddesi uyarınca kapalı teklif usulü ile 10/02/2012 tarihinde ihaleye çıkılmış, anılan ihale ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediyesi Encümen kararıyla 80.000,00-TL+KDV bedel ile davacı şirket uhdesinde kalmıştır.
Bunun üzerine, Düzce 3. Noterliği'nde ... tarih ve ... numaralı 19/03/2012-18/03/2022 tarihleri arasında geçerli olmak üzere 50 maddeden oluşan ihale sözleşmesi imzalanmış, sözleşme kapsamında davacı şirketin, Düzce Belediye sınırları dahilinde Belediye tarafından tespit edilecek yerlere Kent Mobilyaları ve Reklam Panoları yaptırılarak ve muhtelif yerlere monte ettirilerek işletme hakkına sahip olacağı, 10 yıllık sözleşme süresi sonunda yapılan bütün imalatların bila bedelle Belediyeye bırakılacağına yer verilmiştir.
Sözleşme süresi devam ederken ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediye Encümeni kararıyla, Belediye sınırlarının genişlemesi üzerine ulaşım güzergahlarında bulunan eskiyen ve kötü görünümlü durakların yenilenmesi ile birlikte yeni duraklara ihtiyaç duyulması nedeniyle ihale sözleşmesinin 38. maddesi uyarınca 70 adet otobüs durağı, 60 adet billboard, 30 adet raket ve 4 adet megalight yaptırılması adına sözleşmenin 3 yıl süreyle uzatılması talebinin uygunluğuna karar verilmiş, ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediye Encümeni kararıyla da yapılacak kent mobilyalarına ilişkin yıllık kira bedeli 28.298,13-TL+KDV olarak belirlenmiştir.
Akabinde, Düzce 2. Noterliği'nde ... tarih ve ... numaralı ihale ek sözleşmesi imzalanarak, ek sözleşmede; daha önce yapılan sözleşme hükümlerinde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın ana sözleşmenin 18/03/2022 olan bitiş tarihinin 18/03/2025 tarihine kadar uzatıldığına yer verilmiştir.
Sayıştay Başkanlığı'nın Düzce Belediye Başkanlığı'nda yapmış olduğu denetime istinaden düzenlenen 2017 tarihli denetleme raporunda, 2886 sayılı Kanun'un 1. ve 64. maddelerine yer verilerek işletme hakkını kiraya verme işinin 2886 sayılı Kanun'daki ihale usullerine göre yapılacağı, yapılan ihale sonucu düzenlenen kira sözleşmelerinin en fazla 10 yıl olabileceği, sözleşme süresinin bitiminde ise aynı hakkın kiraya verilebilmesi için yeniden 2886
sayılı Kanun'daki usullerden biriyle ihaleye çıkılacağı, kira süresi 10 yıl olan belediyeye ait haklara ilişkin kira sürelerinin ek sözleşmeyle uzatılmaması, 2886 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak tekrar ihale edilmesi gerektiği, sonuç olarak ihale mevzuatına tabi olması gereken bir işlemin, ihale yapılmaksızın gerçekleştirilmesinin mevzuata aykırı olduğu gibi, gerekli rekabet ortamı sağlanmadığından ihalenin temel ilkelerinden olan "ihtiyaçların en iyi şekilde ve uygun şartlarla sağlanması” ilkesini de zedeleyeceği, mevzuata açıkça aykırı olan bu işleme dair ek sözleşmenin iptal edilmesi, Düzce Belediyesi Sınırları Dâhilindeki Kent Mobilyaları ve Reklam Panolarının 10 (On) Yıl Süre İle İşletilmesinin Kiralanması İşinin 18/03/2022 olan bitiş tarihinde tekrar ihale edilmesinin gerektiği hususuna yer verilmiştir.
Anılan rapor doğrultusunda 10 yıllık kira sözleşmesinin 3 yıl daha uzatılmasına ilişkin Düzce Belediyesi Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararının ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediye Encümen kararıyla iptaline karar verilmiş, bu işlemin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
2886 sayılı Kanun'un "Kapsam:" başlıklı 1. maddesinin 1. fıkrasında, "Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür."; "Kiralarda sözleşme süresi:" başlıklı 64. maddesinde, "Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresi, on yıldan çok olamaz. Turistik tesis kurulacak yerlerin ve turistik tesislerin ve enerji üretimi tesisleri ile iletim ve dağıtım tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin ve doğal gaz iletim, dağıtım ve depolama tesis ve şebekelerinin ihtiyacı olan arazilerin on yıldan fazla süre ile kiraya verilmesi mümkündür. Üç yıldan fazla süre ile kiraya verme işlerinde, önceden Maliye Bakanlığından izin alınması şarttır. Katma bütçeli idarelerde bu izin, idarelerin bağlı bulundukları bakanlıktan alınır. Özel İdare ve belediyeler için kendi özel kanunları uygulanır. (...)" kuralları yer almıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 18/e maddesinde, "Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine veya tahsisli bir taşınmazın kamu hizmetinde ihtiyaç duyulmaması hâlinde tahsisin kaldırılmasına; üç yıldan fazla kiralanmasına ve süresi otuz yılı geçmemek kaydıyla bunlar üzerinde sınırlı aynî hak tesisine karar vermek." belediye meclisinin görev ve yetkileri arasında sayılmış; "Encümenin görev ve yetkileri" başlıklı 34. maddesinin (g) bendinde, "Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.", (i) bendinde ise, "Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek." belediye encümeninin görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
... tarih ve ... numaralı Düzce 3. Noterliği'nde imzalanan ihale sözleşmesinin, 1. maddesinde, sözleşme süresinin 19/03/2012-18/03/2022 olduğuna yer verilmiş; 38. maddesinde, "Daha sonra eklenmesi gereken veya mücavir alanların genişlemesinde ortaya çıkacak olan Kent mobilyaları ve durakların yapılması için Belediye ek sözleşme yapabilir." kuralına yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Geri alma, bir idari işlemin yapıldığı andan itibaren hukuk aleminden çıkarılması amacını taşır. Hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak idarenin; hukuka aykırı olan idari işlemlerini geri almak suretiyle hukuka uygunluğu sağlaması gerekir. Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu'nun 22/12/1973 tarih ve E:1968/8, K:1973/14 sayılı kararında da belirtildiği üzere; hukuka aykırı işlemlerini geri almaya yetkili olan idarenin, dava açma süresi geçtikten sonra açık hataya düşerek tesis ettiği idarî işlemleri geri alması mümkün bulunmaktadır.
Hatalı idarî işlemlerin geri alınmasına ilişkin Danıştay İçtihadı Birleştirme Kurulu kararlarının devlet memurlarının intibak ve terfi işlemlerine özgü olarak alındığı görülmekle birlikte, esasında söz konusu kararlarda belirtilen ilkelerin genel ilkeler olduğu, hukuka aykırı idarî işlemlere dayalı olarak elde edilen kazanımların geri alınıp alınamayacağına ilişkin bu ilke ve yaklaşımların her somut olayın özelliği de dikkate alınmak suretiyle tatbik sahası bulabileceği açıktır. Ayrıca, mevzuat hükmünün yoruma ihtiyaç göstermeyecek kadar açık olduğu, idare edenlerin kasıt ya da ihmal içinde olmadıkları sürece hükmü uygularken hataya düşmelerinin beklenemeyeceği hâllerde, maddî olaya ve mevzuatın açık hükmüne aykırı davranılmış ve bu durum da işlemi bariz bir şekilde sakatlamış ise idarenin açık hatasından bahsedilebilecektir.
Belediyeler tarafından gerçekleştirilecek olan kiraya verme işinin 2886 sayılı Kanun'un 1. maddesi kapsamında ihale usûlüne tâbi olduğu ve anılan Kanun'un 64. maddesinde belirtilen istisnalar haricinde kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira süresinin on yıldan çok olamayacağı açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, Düzce Belediye sınırları dahilindeki Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı işinin 10 yıl süreyle kiraya verilmesi için 2886 sayılı Kanun'un 36. maddesi uyarınca kapalı teklif usulü ile 10/02/2012 tarihinde ihale yapıldığı, anılan ihalenin 80.000,00-TL+KDV bedel karşılığında davacı şirket uhdesinde bırakıldığı, davacı şirket ile Belediye arasında süresi 19/03/2012-18/03/2022 olan sözleşme imzalandığı, ... tarih ve ... sayılı Belediye Encümeni kararı ile Belediye mücavir alanının genişlediğinden bahisle ihale sözleşmesinin 38. maddesine dayanılarak bir kısım kent mobilyası yapılması karşılığında sözleşme süresinin ihale yapılmadan 3 yıl daha uzatıldığı, ancak 2017 tarihinde Düzce Belediyesi'nde yapılan denetim sonucunda düzenlenen Sayıştay raporu doğrultusunda dava konusu Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararı ile sözleşme süresinin 3 yıl uzatılmasına ilişkin Encümen kararının iptal edildiği anlaşılmaktadır.
Her ne kadar Belediye sınırlarının genişlediğinden bahisle yeni oluşan ihtiyaç sebebiyle Kent Mobilyaları ve Reklamcılığı işinin kira süresi 3 yıl daha uzatılmış ise de, 2886 sayılı Kanun'un 1. maddesi uyarınca ihale usûlü uygulanmadan kiralama yapılamayacağından, 64. maddesi uyarınca da kiralama ihalesine konu işin süresi 10 yılı geçemeyeceğinden ve ihale sözleşmesinin 38. maddesinde sadece ek sözleşme yapılabileceğine ilişkin düzenlemenin yer aldığı, sözleşme süresinin uzatılacağına ilişkin herhangi bir ibareye yer verilmediği görüldüğünden, "açık hata" kapsamında gerçekleştirildiği anlaşılan ... tarih ve ... sayılı Düzce Belediye Encümeni kararının Sayıştay raporunda da yer verilen tespitler doğrultusunda idare tarafından geri alınabileceği sonucuna varılmaktadır.
Bu itibarla, davacı şirket ile ihale kapsamında imzalanan 10 yıl süreli sözleşmenin yeni bir ihale yapılmadan 3 yıl daha uzatılmasına ilişkin Encümen kararı ihale şartnamesinde belirlenen ihale süresini uzatma sonucunu doğurması itibarıyla 2886 sayılı Kanun'a açıkça aykırı olması nedeniyle geri alınabileceğinden, anılan Encümen kararının iptal edilmesine yönelik dava konusu Düzce Belediye Encümeni'nin ... tarih ve ... sayılı kararında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yönündeki Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca ... İdare Mahkemesi'nin ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen ve davacı tarafından yapılan ilk derece ve temyiz yargılama giderleri toplamı ....-TL'nin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. ....-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ....-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara iadesine,
7. Dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
8. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 01/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.