Danıştay 6. Daire 2019/11814 Esas 2022/2380 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/11814
Karar No : 2022/2380

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Valiliği

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Petrol İnşaat Geri Dönüşüm Taşımacılık Temizlik Tekstil Madencilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Konya İli, Karatay İlçesi, … Mahallesi … Sokak No:… adresinde geçici faaliyet belgesi olmadan ambalaj atıkları toplama ve ayırma işi yaptığı gerekçesiyle 2872 sayılı Çevre Kanununun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı davalı idare işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirketin … Mahallesi … Sokak No:… adresine taşınan tesisi için İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünden 02.08.2017 tarihinde uygunluk belgesi alındığı, 04.08.2017 tarihinde Geçici Faaliyet Belgesi için başvuruda bulunulduğu ve 21.08.2017 tarihinde geçici faaliyet belgesinin alındığı belirtilmiş ise de, Uygunluk Belgesinin çevre mevzuatı açısından nihai bir izin niteliği taşımadığı, sadece Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği gereğince alınacak olan Geçici Faaliyet Belgesi başvurusunda idareye sunulmak üzere alınan bir belge olduğu, 21.08.2017 tarihinde Geçici Faaliyet Belgesi alınmış olsa da, denetimin yapıldığı 04.08.2017 tarihinde bu belgenin bulunmadığı, uygunluk belgesi alınmış olması veya geçici faaliyet belgesi için başvuruda bulunulmuş olmasının ambalaj atıkları toplama ve ayırma faaliyetine başlanması için yeterli olmadığı ve bu alanda faaliyet göstermek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, tesisleri için geçici faaliyet belgesi ve/veya çevre lisansı almak zorunda olduğu, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İdari Dava Dairesince verilen kararda; atık ürünlerin ve malların geri dönüşüm işi ile uğraşan davacı şirketin 16.02.2017 tarihli geçici faaliyet belgesi ile Konya İli, Karatay İlçesi, … Mahallesi, … Sokak No:… adresinde faaliyet gösterdiği, şirketin Konya İli, Karatay İlçesi, … Mahallesi, … Sokak No:… adresine taşınacak olması nedeniyle yeni adresi için 31.07.2018 tarihinde uygunluk belgesi alımı için başvurduğu ve davalı idarenin … gün ve … sayılı kararıyla anılan işyeri için uygunluk belgesinin verildiği, 04.08.2017 tarihinde yapılan denetim ve bu konuda düzenlenen tutanakta ise önceki tesisin kapalı olduğu ve adrese komşu parselde yapılan yeni tesise taşındığı, yeni tesisin uygunluk belgesi alındığı, yeni tesis içinde bir takım ambalaj malzemesi bulunsa da burada geri dönüşüm faaliyeti yapıldığına dair açık ve net tespitlere yer verilmediği, anılan ambalajların deneme amaçlı kullanıldığı yönünde davacı şirket yetkilisinin beyanı olduğu, uygunluk belgesi olan firmanın geçici faaliyet belgesi içinde başvuru yaptığının açıkça tutanakta ifade edildiği, 21.08.2017 tarihinde davacı şirkete geçici faaliyet belgesi verildiği, daha önce de geçici faaliyet izni belgesi bulunan davacı şirketin bu izne bağlı olarak geri dönüşüm işi yapabileceği gibi aynı işyeri ile komşu parsel içinde bulanan yeni adresinde geri dönüşüm faaliyetinin yapıldığına dair somut hukuken geçerli bir tespit yapılmaksızın dava konusu işlemin tesis edildiği, bu durumda, geçici faaliyet belgesi bulunan ve adres değişikliği yapan ve yeni adresi için uygunluk belgesi alan ve yeni geçici faaliyet belgesi için başvuran davacının geçici faaliyet belgesi olmadan faaliyete başlayarak dönüşüm yaptığı da açık ve net olarak ortaya konulmadan tesis olunan dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 45. maddesinin 4. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun kabulüne, davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının kaldırılarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı firma tarafından, Konya Çevre ve Şehircililik İl Müdürlüğüne 31.07.2017 tarihinde İl Müdürlüğü Uygunluk Yazısı için başvuru yapıldığı, başvuruya istinaden … tarih ve E…. sayılı yazı ile İl Müdürlüğü Uygunluk Belgesi verildiği, İl Müdürlüğü Uygunluk Belgesi alan firmaca 04.08.2017 tarihinde Geçici Faaliyet Belgesi başvurusu yapıldığı ve 21.08.2017 tarihinde Geçici Faaliyet Belgesinin alındığı, bu süre zarfında davacı şirketin faaliyetini sürdürmeye devam etttiği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğü tarafından İl Müdürlüklerine, davacı firmanın Çevre Kanununa aykırı çalıştığı konusunda … tarih ve E…. sayılı yazının gönderildiği, Bakanlığın yazısına istinaden İl Müdürlüğü Teknik Elemanları tarafından şikayet üzerine davacı firmaya ait işyerine gidilerek, 04.08.2017 tarihli Tutanağın tutulduğu, tesisisin faaliyette olduğunun fotoğraflarla belgelendiği bir rapor hazırlandığı, İl Müdürlüğü tarafından, dava konusu edilen işlemin tesis edildiği tarihte, denetim esnasında çekilen fotoğraflardan, tesis içerisinde bulunan atık ambalajın, sadece deneme amaçlı olmadığını açıkça gösterdiği, hatta denetim esnasında tesis içerisine araçla ambalaj getirildiğinin fotoğrafla belgelendiği, tesisin deneme amaçlı çalıştırıldığı hususunun sadece işyeri yetkilisinin beyanı olduğu, 10.09.2014 tarih ve 29115 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre İzin Lisans Yönetmeliği 5. Maddesi 2. Fıkrasında, "Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmeler, faaliyette bulunabilmeleri için, öncelikle geçici faaliyet belgesi almak zorundadır." ibaresinin yer aldığı, tesisin deneme amaçlı dahi olsa çalışmasının mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Konya İli, Karatay İlçesi, … Mahallesi … Sokak No:… adresinde ambalaj atıkları toplama ve ayırma işi yapan davacı şirketin tesisinde 04.08.2017 tarihinde yapılan denetimde tesisin kapalı olduğu ve mevcut adresine komşu olan … Mahallesi … Sokak No:… adresine taşındığı, bu yeni adresteki tesis için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden Uygunluk Belgesi alındığı, tesis içinde bir miktar ambalaj malzemesinin bulunduğunun tespit edildiği, firma yetkilisince tesiste bulunan ambalajların montajı yapılan makinelerin denenmesi amacıyla kullanıldığının beyan edildiği ve geçici faaliyet belgesinin yenilenmesi için başvuruda bulunulduğunun belirtilmesi üzerine … tarih ve … sayılı tutanağın düzenlendiği, davacı şirketin geçici faaliyet belgesi olmadan ambalaj atıkları toplama ve ayırma faaliyetinde bulunduğu gerekçesiyle 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20. maddesinin (r) bendi uyarınca 152.925,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı işleminin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanununun 8. maddesinde; "Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır. Kirlenme ihtimalinin bulunduğu durumlarda ilgililer kirlenmeyi önlemekle; kirlenmenin meydana geldiği hallerde kirleten, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek veya azaltmak için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.", 20. maddesinin birinci fıkrasının (r) bendinde; "Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idarî para cezası verilir. " hükmü, ikinci fıkrasında da "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir" düzenlemesine yer verilmiştir.
10/09/2014 tarihli ve 2929115 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ve dava konusu işleme esas denetimin yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliğinin 4. maddesinde; "Çevre İzin Belgesi: Alıcı ortamları korumak amacıyla ilgili mevzuat uyarınca işletmelere verilecek belge, Çevre İzin ve Lisans Belgesi: Bu Yönetmelik kapsamında verilecek çevre izin ve çevre lisanslarını kapsayan belge, Çevre Lisansı: Ek-3C’de yer alan lisans konuları ile ilgili iş ve işlemlere ilişkin teknik yeterliliği, Geçici Faaliyet Belgesi (GFB): İşletmelerin faaliyette bulunabilmeleri için çevre izni ve lisansı öncesi verilen belge, olarak tanımlanmış, "Çevre izni veya çevre izin ve lisansına tabi işletmeler" başlıklı 5. maddesinde; bu Yönetmelik kapsamında çevre iznine veya çevre izin ve lisansına tabi işletmelerin, çevresel etkilerine göre Ek-1 ve Ek-2 listelerinde sınıflandırıldığı, Ek-1 ve Ek-2 listelerinde yer alan işletmelerin, faaliyette bulunabilmeleri için, öncelikle geçici faaliyet belgesi almalarının zorunlu olduğu, geçici faaliyet belgesi alan işletmelerin belge tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde çevre izin veya çevre izin ve lisans belgesi almak zorunda oldukları düzenlemesine; "Geçici faaliyet belgesine ait başvurunun değerlendirilmesi ve belgenin düzenlenmesi" başlıklı 8. maddesinde ise; geçici faaliyet belgesi başvurusunun, EK-3A ve EK-3B’de belirtilen bilgi, belge ve raporlar ile birlikte yapılacağı, başvurunun yetkili merci tarafından otuz takvim günü içerisinde değerlendirileceği, söz konusu başvuruda herhangi bir bilgi, belge ve raporun eksik olması halinde, yetkili mercinin eksiklikleri başvuru sahibine bildireceği, bildirim tarihinden itibaren eksikliklerin altmış takvim günü içinde tamamlanarak yetkili merciye sunulmasının zorunlu olduğu, eksiklikleri tamamlanan başvurunun yetkili merci tarafından yirmi takvim günü içinde değerlendirileceği, başvurunun uygun bulunmaması veya belirtilen süre içerisinde eksikliklerin tamamlanarak yetkili merciye sunulmaması durumunda geçici faaliyet belgesi başvurusunun reddedileceği, birinci fıkraya göre yapılan başvurunun, yetkili merci tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, herhangi bir eksikliğinin bulunmadığının belirlenmesi halinde, işletmeye bir yıl süreli geçici faaliyet belgesi verileceği düzenlemesine, "Geçici faaliyet belgesi olmayan işletmeler" başlıklı 15. maddesinde ise; bu Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 listesi kapsamında yer alıp, geçici faaliyet belgesi olmadan faaliyete başladığı tespit edilen işletmelere, 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre idari yaptırımların uygulanacağı, söz konusu işletmelerin geçici faaliyet belgesi düzenlenene kadar faaliyette bulunamayacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
Yine dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan, 24 Ağustos 2011 günlü, 28035 sayılı Resmî Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinin 4. maddesinde; Çevre lisansı: Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte düzenlenen lisans olarak, Geçici faaliyet belgesi: Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte düzenlenen belge olarak tanımlanmış; ambalaj atıklarının yönetimine ait ilkelerin belirtildiği 5. maddesinde ambalaj atıklarının toplanması ayrılması, geri dönüşümü ve geri kazanımı amacıyla faaliyet gösteren veya göstermek isteyen gerçek ve/veya tüzel kişiler çevre lisansı almak zorunda oldukları hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı bir biçimde çevreyi kirletmenin yasak olduğu, tesis veya işletmelerin, faaliyette bulunabilmek için yönetmeliklerde öngörülen izinleri almakla yükümlü oldukları, bu bakımdan, Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında çevreye kirletici etkisi yüksek düzeyde olan işletmeler (Ek-1 Listesi) ile çevreye kirletici etkisi olan işletmelerin (Ek-2 Listesi), faaliyete başlayabilmeleri için öncelikle geçici faaliyet belgesi almaları gerektiği, söz konusu belgeyi almadan faaliyete başlayanlara 2872 sayılı Çevre Kanununun ilgili hükümlerine göre idari yaptırım uygulanabileceği görülmektedir. Mevzuatta yer alan hükümlere göre işletmelerin geçici faaliyet belgesi düzenlenene kadar faaliyete başlamamaları, faaliyette bulunmamaları esastır.
Dosyada yer alan bilgi ve belgelerin incelenmesinden; Konya İli, Karatay İlçesi, … Mahallesi … Sokak No:… adresinde ambalaj atıkları toplama ve ayırma işi yapan davacı şirketin tesisinde 04.08.2017 tarihinde yapılan denetimde tesisin kapalı olduğunun ve mevcut adresine komşu olan … Mahallesi … Sokak No:… adresine taşındığının, bu yeni adresteki tesis için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden Uygunluk Belgesi alındığı, tesis içinde bir miktar ambalaj malzemesinin bulunduğunun tespit edilerek fotoğraflandığı, denetim esnasında No:…'te bulunan yeni tesis için geçici faaliyet belgesi başvurusunda bulunulduğunun ve firma yetkilisince tesiste bulunan ambalajların montajı yapılan makinelerin denenmesi amacıyla kullanıldığının beyan edildiği, denetim tarihinde çekilen fotoğraflardan da tesiste bulunan ambalaj atıkları, makineler ile ambalaj atıkları toplama kamyonu görülmekte olup, makine denemenin ötesinde bir malzeme ile davacı şirketin yeni adresinde ambalaj atığı toplama ve ayırma faaliyetine başladığı açıkça anlaşılmaktadır.
Bu durumda; … Mahallesi … Sokak No:… adresinde ambalaj atığı toplama ve ayırma faaliyetlerini sürdürmek üzere Geçici Faaliyet Belgesi başvurusu için gerekli olan İl Müdürlüğü Uygunluk yazısını temin ettiği ancak davacı şirketin, faaliyetini sürdürdüğü denetim tarihi itibarıyla geçici faaliyet belgesi/çevre izni olmadan faaliyette bulunduğu sabit olduğu sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Bu itibarla, davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun kabul edilerek dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile anılan kararının kaldırılarak yukarıda özetlenen gerekçeyle dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 01/03/2022 tarihinde, kesin olarak, oyçokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY (X):
Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinde yazılı nedenlerden hiçbirisine uymadığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararının aynen onanması gerektiği oyuyla, çoğunluk kararına katılmıyoruz.